دلایل رکودهای تاریخی بازار سهام ایران؛ از سیاست‌های انقباضی تا ترکیدن حباب

جهان صنعت نیوز – تحلیل اقتصاد کلان از روند نرخ رشد سالانه شاخص کل بازار سهام ایران از سال ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که چهار رکود عمده در این دوره رخ داده است. هرکدام از این رکودها دلایل خاص خود را دارند؛ از سیاست‌های انقباضی در اواخر دهه ۷۰ تا بحران بانکی در دهه ۹۰ و ترکیدن حباب بازار سهام در سال ۱۳۹۹.

رکود ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷: سیاست‌های انقباضی و کنترل شدید بازار ارز

نخستین رکود مهم در بازار سهام ایران در فاصله سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷ رخ داد. این دوره تحت تاثیر سیاست‌های پولی و مالی انقباضی و تثبیت و کنترل شدید نرخ ارز قرار داشت.

رکود ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷: بیماری هلندی و کاهش نرخ ارز حقیقی

دومین رکود عمده در بازار سهام ایران، در فاصله سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ اتفاق افتاد که علت اصلی آن بیماری هلندی بود. این پدیده که به‌دلیل افزایش درآمدهای نفتی و کاهش ارزش واقعی ارز رخ داد، موجب شد که سودآوری شرکت‌های تولیدکننده کالاهای قابل مبادله به‌شدت کاهش یابد. کاهش نرخ ارز حقیقی و تضعیف توان رقابتی صنایع داخلی از دیگر عواملی بود که به این رکود دامن زد.

رکود ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶: بحران بانکی و افزایش نرخ بهره حقیقی

سومین رکود مهم در بازار سهام ایران به بحران بانکی و افزایش شدید نرخ بهره حقیقی نسبت داده می‌شود. در این دوره، بحران‌های مالی و ناتوانی بانک‌ها در مدیریت منابع مالی، فشار زیادی بر کسب‌وکارها و بنگاه‌های اقتصادی وارد کرد. همچنین کاهش نرخ ارز حقیقی در این دوره، مزید بر علت شد و رکود بازار سهام را عمیق‌تر کرد.

رکود ۱۳۹۹ : ترکیدن حباب بازار و تنگنای مالی

آخرین رکود عمده بازار سهام که از نیمه دوم سال ۱۳۹۹ آغاز شد، به دلیل ترکیدن حباب بازار و تضعیف زیرساخت‌های اقتصادی رخ داد. این رکود با تشدید فشارهای مالی بر بنگاه‌ها، به‌دلیل سیاست‌های کنترل تورم و تشدید تکالیف بر نظام بانکی، همراه بود. در عین حال، افزایش ریسک‌های سیاسی و نبود سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی نیز موجب شد که این رکود تا سالادامه یابد.

نتیجه‌گیری: عدم وجود یک توضیح ثابت برای رکودهای بازار سهام

با توجه به تحلیل‌های ارائه شده، می‌توان گفت که رکودهای بازار سهام ایران در دهه‌های اخیر ناشی از عوامل گوناگونی بوده‌اند که هر کدام به شرایط اقتصادی خاصی مرتبط بوده است. از سیاست‌های انقباضی دهه ۷۰ تا بحران‌های بانکی و ترکیدن حباب بازار در دهه‌های بعد، عوامل متعددی بر روند بازار سهام تاثیر گذاشته‌اند. علم اقتصاد کلان، به‌تنهایی قادر به ارائه یک توضیح جامع و ثابت برای تمامی تحولات بازار سهام نیست و هر دوره از رکود نیازمند تحلیل‌های خاص خود است.

اخبار برگزیدهبورس