پای خصولتی‌ها روی گلوی کسب‌وکارهای کوچک

هما میرزایی – جهان صنعت نیوز – SME مخفف عبارت Small and Medium-sized Enterprises به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط گفته می‌شود. به طور معمول این کسب‌وکارها به ۳ دسته تقسیم می‌شوند؛  کسب‌وکارهای کوچک که تعداد کارکنان آن‌ها کمتر از ۵۰ نفر است.  کسب‌وکارهای متوسط که تعداد کارکنان بین ۵۰ تا ۲۵۰ نفر است، و کسب‌وکارهای خرد که کمتر از ۱۰ نفر در آن‌ها مشغول به کار هستند. شاید در نگاه اول سهم این دسته از مشاغل در تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی کشور کم اهمیت به نظر برسد، اما حقیقت این است که اقتصاد پویا و در حال توسعه در کنار بنگاه‌های اقتصادی بزرگ به این بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط که مردمی هستند، نیز نیاز دارد. در حال حاضر سهم کسب‌وکارهای کوچک و متوسط از تولید ناخالص داخلی به ۲۰ تا ۲۵ درصد می‌رسد که در مقایسه با سهم ۵۰ درصدی در کشورهای توسعه یافته رقم کمی به نظر می‌رسد. بر اساس اعلام مدیرکل دفتر اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه ۲۴.۵ میلیون نفر در کشور مشغول به کار هستند که از این تعداد شاغلان، حدود ۶.۵ میلیون نفر اتباع خارجی هستند. بنابراین، درصدی از این سهم نیز به تولید ناخالص داخلی کشور تعلق ندارد.

تنها ۵ درصد اعتبارات برای ۹۴ درصدی‌ها است

دسترسی محدود به منابع مالی را می‌توان بزرگ‌ترین چالش این دسته از مشاغل دانست. بنا بر آمارهای موجود، ۹۴ درصد بنگاه‌های اقتصادی کشور، بنگاه‌های کوچک و متوسط هستند، اما تنها ۵ الی ۶ درصد تسهیلات بانکی به این کسب‌وکارها اختصاص دارد. بانک‌ها برای گریز از ریسک بازپس‌گیری منابع مالی پرداخت شده خود، به اعطای وام و اعتبارات به این بنگاه‌ها علاقه‌ای ندارند، و شرایطی تعیین می‌کنند که دریافت هرگونه کمک مالی و بازپرداخت آن را به امری ناممکن بدل می‌کند.

در سال ۱۴۰۰ مسئولان بانک مرکزی خبر از تامین مالی SME ها به میزان ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دادند. بر اساس گزارش‌ها، بانک صادرات از نیمه دوم سال ۱۴۰۲، بیش از ۱۳ هزار فقره وام به ارزش تقریبی ۱۶.۸ هزار میلیارد تومان به بنگاه‌های کوچک و متوسط پرداخت کرده است. اما بسیاری از این بنگاه‌های کوچک و متوسط به دلیل قوانین سختگیرانه پرداخت وام‌ها تا کنون موفق به استفاده از این تسهیلات نشده‌اند و برخی از آن‌ها ناچار به توقف فعالیت خود شده‌اند.

ظرفیت‌های بومی و محلی استان‌های مختلف

استان‌های مختلف ایران هرکدام دارای ظرفیت‌های بومی متنوعی هستند؛ استان‌های شمالی با تولید برنج، چای و مرکبات شناخته می‌شوند، استان‌های مرکزی با صنایع دستی و فرش، و استان‌های جنوبی با منابع نفتی و دریایی. با سرمایه‌گذاری در پتانسیل‌های بومی و محلی هر کدام از این استان‌ها می‌توان زمینه ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را به وجود آورد. اشتغالزایی در سطح محلی با افزایش درآمد بومیان و تقویت بازارهای محلی در مرحله اول به رونق اقتصادی منطقه و در مرحله بعد به رونق اقتصادی کشور می‌انجامد.

در ارتباط با نحوه تامین مالی SME ها و ظرفیت‌های آن‌ها با علی اکبر عبدالملکی، رئیس اتاق بازرگانی کردستان گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در زیر می‌خوانید.

SME ها روزبه‌روز نحیف‌تر می‌شوند

عبدالملکی  در خصوص شرایط تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط گفت: متاسفانه در حال حاضر SME ها با حداقل ظرفیت مشغول به کار هستند؛ کوچک بودند و در حال کوچک‌تر شدن هستند. سرمایه در گردشی که از سوی دولت وعده داده شده بود، هرگز اجرایی نشد و این بنگاه‌های اقتصادی روزبه روز در حال نحیف‌تر شدن هستند. شرکت‌های خصولتی که دسترسی به منابع دولتی دارند، تبدیل به رقیبی سخت برای این SME ها شده‌اند، و شرایط را برای حذف این شرکت‌های کوچک مهیا کرده‌اند. SME ها توان رقابت با این بزرگان را ندارند و منابع مالی تخصیص یافته توسط بانک‌ها و دولت نیز به دست آن‌ها نمی‌رسد.

بخش خصوصی در رقابت با خصولتی‌ها شانسی ندارد

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب همواره بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی سازی تاکید داشته‌اند؛ امری که باید رعایت شود. تا زمانی که سیطره دولت کم نشود، بخش خصوصی توان رقابت نخواهد داشت. برای مثال در بحث حمل و نقل و یا ساخت و ساز کدام شرکت خصوصی توانایی رقابت با نهادهای دولتی و فرادولتی را دارد؟ خود شستا که هلدینگ بسیار بزرگی است، حدود ۳۰۰ هلدینگ زیرمجموعه دارد که به جرات می‌توان گفت ۵۰ درصد گردش مالی کشور در آن‌جا انجام می‌شود. نفت، گاز، پتروشیمی، آلومینیوم، مس و صادرات‌های کلان در اختیار چنین نهادهایی است. در حقیقت پای خصولتی‌ها روی گلوی SME ها است. جذب اعتبارات نیز به صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود و نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات بنگاه‌های اقتصادی کوچک باز کند.

بزرگ‌ها کوچک‌ها را می‌بلعند

رئیس اتاق بازرگانی کردستان در خصوص شرایط جوانان با ایده اقتصادی و سرمایه کم برای ایجاد شرکت کوچک بیان کرد: چنین کاری تنها در صورتی توجیه اقتصادی دارد که موسسان آن کار تامین‌کننده شرکت‌های خصولتی شوند. شرکت‌هایی که به‌طور مستقل تشکیل شوند و بتوانند کسب‌وکار خوب و سوددهی ایجاد کنند، شک نکنید که توسط همین شرکت‌های بزرگ خریده می‌شود. در واقع شرکت‌های بزرگ پیشنهادهای وسوسه‌کننده‌ای می‌دهند، که صاحبان کسب‌وکارهای کوچک نمی‌توانند از آن چشم‌پوشی کنند. ایکاش حداقل شرایط به این صورت بود که برای مثال ۵۰ درصد این شرکت‌ها را می‌خریدند و می‌گذاشتند ۵۰ درصد باقیمانده در اختیار صاحبان آن کار بماند، اما طمعکاری صاحبان سرمایه مانع از چنین کاری است. علت فرار مغزها از کشور چیست؟ همین دست مسائل؛ واقعا حیف است کشور از نخبگان خالی شود و به دست سودجویان بی تخصص بیفتد. 

پتانسیل کشت گلخانه‌ای در استان کردستان

عبدالملکی در خصوص ظرفیت‌های بومی و محلی استان کردستان برای ایجاد SME های موفق برای ایجاد SME های موفق گفت: در حال حاضر در استان کردستان بنگاه‌های کوچکی هستند که در زمینه تولید محصولات گلخانه‌ای مشغول به فعالیت هستند؛ البته در مقیاس کوچک. کشت محصولات کشاورزی گلخانه‌ای مانند خیار، گوجه، کلم بروکلی و انواعی از صیفی‌جات که در کشورهای آسیای شرقی محبوبیت دارند، در حال رشد است. اما مشکل اینجا است که این شرکت‌ها توان رقابت صادراتی با شرکت‌های بزرگ را ندارند.

 انتصاب استاندار اهل تسنن در کردستان برای اولین بار نشان از نگاه ویژه دولت دارد

رئیس اتاق بازرگانی کردستان در پایان تاکید کرد: برای اولین بار بعد از انقلاب در استان کردستان استاندار بومی اهل تسنن انتخاب شده است. این موضوع نشان‌دهنده نگاه ویژه آقای پزشکیان است. البته افرادی در کشور وجود دارند که هرگاه روابط خارجی رو به بهبود می‌رود، دست به اقداماتی می‌زنند تا کشور را بیش از پیش در چاله تحریم فرو ببرند؛ چرا که خود رانت‌خوارانی هستند که کاسب تحریم بوده و از مسائلی همچون دریافت ارز دولتی و واردات بی‌مورد کالاهایی که به سادگی در داخل کشور قابلیت تولید دارند، سود می‌برند. نمی‌توان کارشکنی این دسته از افراد را انکار کرد، اما در کل به تغییرات مثبت امیدوار هستیم.

اخبار برگزیدهصنعت و معدن