از کارمندای تا کافه‌داری و آنلاین‌شاپ؛ نسل زد در جستجوی مشاغل غیر سنتی

هما میرزایی – جهان صنعت نیوز :  از زبان قدیمی‌‌ترها زیاد شنیده‌ایم که همیشه به جوان‌ترها اینطور گفته‌اند: بچسبید به کار کارمندی با حقوق ثابت، بیمه و خیال راحت. اما حالا و در عصر مدرنیته این حرف مشتری چندانی ندارد. نسل زد که به تازگی در حال ورود به بازار کار هستند، تمایلی به کار رسمی ندارند. حداقل حقوق تعیین شده از سوی وزارت کار کفاف خرج روزمره این نسل را هم نمی‌دهد، چه برسد به پس‌انداز برای آینده. از سوی دیگر، نسل جدید تمایلی به پس‌انداز هم ندارد، چرا که تمایلی به ازدواج، فرزندآوری و ساختن قدم به قدم زندگی ندارد. در چنین شرایطی تمایل به مشاعل آزاد مانند کسب‌وکارهای اینترنتی، آنلاین شاپ، و تاسیس کافه‌های کوچک و دانشجویی رونق بسیاری گرفته است.

اما مشاغل آزاد نیز با انواع و اقسام معضلات همچون اجاره‌های سرسام‌آور، هزینه‌ تامین تجهیزات و مواد اولیه، مالیات‌های سنگین و پلمپ‌های پی‌درپی رو‌به‌رو هستند. این است که نسل جوان در دوراهی شغل کارمندی با درآمد کم و شغل آزاد با چالش‌های زیاد گیر افتاده‌اند و آینده روشنی پیش چشم خود نمی‌بینند.

دلار ۷۰ هزار تومانی، ترامپ و چای ۱۰۰ هزار تومانی

فرهنگ کافه رفتن به سرعت جای خود را در میان شهروندان باز کرده و دیگر خیابانی در شهر نیست که حداقل یک کافه کوچک نداشته باشد. پاسداران، اندرزگو، سیمای ایران، تجریش؛ محله‌های معروف در شمال شهر تهران که به بورس کافه‌های لوکس و گران قیمت تبدیل شده‌اند. کافه‌هایی که با صرف هزینه‌های میلیاردی سعی می‌کنند در بازار رقابتی بمانند و نظر مشتری‌های ویژه را به خود جلب کنند. نظر یکی از مشتریان دائمی یکی از این کافه‌های لوکس که حالا چندین شعبه در سرتاسر تهران راه اندازی کرده است، بسیار جالب توجه است: “من تقریبا دو سوم روزهای ماه را به این کافه می‌آیم، تنها یا با یکی دو تا از دوستانم. هر بار چندصد هزار تومان می‌دهیم. خودم می‌دانم که ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومان برای یک لیوان قهوه یا چای مبلغ زیادی است، اما دوست دارم هزینه این‌جا نشستن را بپردازم.”

اما فارغ از این چند “برند” مطرح در این حوزه، کافه‌های کوچک که با سرمایه‌های محدود تاسیس شده‌اند، از وضعیت خوبی برخوردار نیستند. بعضی‌هایشان از پس هزینه‌های اجاره و تامین مواد خوراکی اولیه برنمی‌آیند، چه برسد به کسب سود. بر خلاف کافه‌های لوکس که نمی‌توان به راحتی با صاحبان آن‌ها صحبت کرد، کافه‌های کوچک‌تر معمولا به دست خود سرمایه‌گذار و یکی دو نیروی کمکی اداره می‌شوند.

علیرضا یک کافه کوچک در محدوده خیابان جمالزاده دارد. می‌گوید: “مشتری این محل بیشتر دانشجو و دانش‌آموز است و نمی‌توانیم قیمت‌ها را بالا ببریم چون همین الان هم مشتری زیادی نداریم. واقعا بالانس کردن هزینه‌ها و درآمدها در این شغل کار سختی است. دلار ۷۰ هزار تومان شده و ترامپ هم آمده؛ خدا به ما رحم کند. احتمالا چند وقت دیگر مجبور می‌شویم همین کافه کوچک را هم تعطیل کنیم.”

مدام سرم در گوشی است، اما دارم کار می‌کنم

 نسل زد این جمله را از والدین خود زیاد می‌شنوند: “مدام سرت در گوشی است.” اما واقعیت این است که بخشی از این نسل جدید، وابستگی به فضای مجازی و دانش تکنولوژیکی خود را به کار تبدیل کرده و از طریق آن کسب درآمد می‌کنند؛ درآمدهایی که گاها چندین برابر حداقل حقوق رسمی است. نسل زد در ایران به‌دلیل آشنایی وسیع با فضای دیجیتال، به کسب‌وکارهای آنلاین و راه‌اندازی آنلاین شاپ‌ها علاقه‌مند است. این نسل با بهره‌گیری از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، به‌راحتی به طیف گسترده‌ای از مشتریان احتمالی دسترسی پیدا کرده و خود را از هزینه‌های بالا و محدودیت‌های مشاغل سنتی، نظیر اجاره مکان و مالیات‌های سنگین، خلاص کرده است. این نسل علاقه‌ای به محدود کردن خود در چهارچوب‌های مشاغل سنتی نداشته و ترجیح می‌دهد اختیار زمان و مکان کار را در دست داشته باشد؛ پس چه گزینه‌ای بهتر از کسب‌وکار آنلاین.

از آنلاین‌شاپ تا فروشگاه حضوری

سارا ۱۷ ساله به همراه برادر ۲۲ ساله‌اش آنلاین شاپ دارند، و به گفته خودشان بدلیجات مدرن می‌فروشند؛ ماهیانه به طور میانگین حدود ۲۵ میلیون تومان درآمد دارند. سارا می‌گوید: “کار ما به نظر ساده است، اما در عمل اینطور نیست. ما چندین ساعت در طول روز باید به تولید محتوای مشتری‌پسند بپردازیم و کلی هزینه برای خرید دکور و تبلیغ محصولات بدهیم. اما از کارمان راضی هستیم، چون کسل‌کننده نیست و آینده خوبی هم دارد. بعضی از آنلاین‌شاپ‌ها موفق شده‌اند پس از یکی دو سال فروشگاه حضوری بزنند و درآمدهای آنچنانی به دست بیاورند.”

کلاهبرداری اینترنتی از خریداران

این مشاغل نوظهور اینترنتی، خالی از چالش نیز نیستند. بسیاری از افرادی که به فروش اینترنتی محصولات به خصوص پوشاک مشغول هستند، به دلیل ناشناس بودن و عدم امکان پیگیری خریداران، کم‌فروشی کرده و در برخی موارد جنسی تحویل مشتری نمی‌دهند. خریداران از کیفیت جنس خریداری شده رضایت ندارند و آن را به نوعی کلاهبرداری می‌دانند. این افراد می‌گویند: فروشگاه اینترنتی عکسی از یک محصول باکیفیت را منتشر می‌کند، اما جنسی بی‌کیفیت را تحویل مشتری می‌دهد، و وقتی اعتراض می‌کنید هم شما را بلاک کرده و می‌رود سراغ مشتری‌های بعدی.

۳۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی در فضای فیلتر شده

در ایران، بیش از ۴۱۵ هزار فروشگاه آنلاین در اینستاگرام مشغول به فعالیت هستند، که ۹۶ درصد این کسب‌و‌کار را تشکیل می‌دهند. این کسب‌وکارهای آنلاین که عمدتاً به فروش محصولاتی مانند پوشاک و لوازم آرایشی و بهداشتی مشغولند، بخش مهمی از تجارت اجتماعی کشور را شکل می‌دهند. بر اساس آمارها، بیش از ۱ میلیون نفر از این مشاغل آنلاین کسب درآمد کرده و روزانه ۳۱۰ تا ۴۷۰ هزار سفارش در اینستاگرام ثبت می‌شود. بر اساس گزارش‌های رسمی، حجم مبادلات مالی سالانه در این بستر به ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد. باید پذیرفت که شکل و شمایل مشاغل سنتی به سرعت در حال عوض شدن است. بسیاری از فرصت‌های شغلی به خصوص در بخش صنعت خالی مانده‌اند و نسل جدید علاقه‌ای به ورود به آن‌ها نشان نمی‌دهند. درآمد پایین مشاغل رسمی، عدم امنیت شغلی، دسترسی ساده‌تر به اینترنت و فضای مجازی، و تغییر سبک زندگی باعث به وجود آمدن مشاغل جدید شده که در نبود عزمی جدی برای تعدیل دستمزد رسمی کارگر و کارمند باید هرچه زودتر با آن‌ها کنار آمده و زمینه را برای اشتغال در این مشاغل نوظهور فراهم کرد. فیلترینگ شکست خورده است، بیشتر از این مانع کسب‌و‌کار مردم نشوید.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده