منفعت مردم قربانی انحصارطلبی اسنپ!
جهان صنعت نیوز – انتشار خبر شکایت تپسی از اسنپ در رسانه‌ها سرو صدای بسیاری به راه انداخت و به زعم بسیاری از فعالان این حوزه موضوع مورد شکایت از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است. چرا که ادامه چنین رویکردهایی از سوی اسنپ مانع بزرگی برای ورود رقبا به بازارهای جدید خواهد بود و البته به تضییع حقوق مصرف‌کنندگان می‌انجامد.
ماجرای شکایت تپسی از اسنپ چه بود؟
مرداد ماه امسال شرکت تپسی به جهت گسترش فعالیت‌های آنلاین خود با راه‌اندازی سرویس‌های «تپسی‌فود» و «تپسی‌شاپ»، فعالیتش را در جایگاه سوپراپ شروع کرد. اما پس از گذشت چند ماه از این موضوع و درست در زمانی که تپسی‌فود عملیات جذب رستوران در تهران را شروع کرده بود، این شرکت اعلام کرد که به دلیل مواجهه با رفتارهای ضد رقابتی و انحصارطلبانه، از شرکت اسنپ شکایت کرده است. بنا به اعلام روابط عمومی تپسی، این شکایت با محوریت «ایجاد مانع برای ورود رقبای جدید به بازار» با استفاده از محدود کردن رستوران‌ها به همکاری با سایر پلتفرم‌ها انجام شده است. شکایت تپسی از اسنپ در ارتباط با انحصار در حوزه سفارش غذا، هفته اول آبان به شورای رقابت ارائه شده و در نوبت بررسی این شورا قرار خواهد گرفت
نگین انصاری، معاون حقوقی تپسی در همین رابطه گفته است: «اسنپ‌فود به انعقاد قرارداد‌های انحصاری بسنده نکرده و برای ایجاد انحصار مطلق، هزینه خروج از قرارداد‌های انحصاری را نیز برای رستوران‌ها به شدت افزایش داده است و جریمه‌های سنگینی برای آنها تعیین کرده است.» این در حالی است که حتی در رویه جهانی از جمله در اتحادیه اروپا نیز ارائه تخفیف مشروط به همکاری انحصاری از سوی بازیگر دارای موقعیت مسلط رفتار ضد رقابتی قلمداد می‌شود.
انصاری با ارائه توضیحات بیشتری در مورد این شکایت می‌گوید: «وضعیت اقتصادی مسلط اسنپ‌فود و حتی فراتر از آن انحصار خالص آن در بازار سفارش آنلاین غذا، این شرکت را در شرایط ممتازی برای انجام اقدامات ضد رقابتی متعدد اثربخش قرار داده که ما نتایج آن را امروز برای ورود به بازار سفارش آنلاین غذا و جذب رستوران‌ها برای تپسی‌فود می‌بینیم. ما اقدامات‌مان برای جذب رستوران در تهران را از شهریور ماه شروع کرده‌ایم و می‌بینیم که این شرکت، نه تنها اقدامات ضد رقابتی سابق خود را که پیشتر در شورای رقابت به سبب ارتکاب آنها محکوم شده بوده را در شکلی نوین ادامه داده بلکه به آن شدت بخشیده است. توضیح آن که اسنپ همچنان قرارداد‌های انحصاری با رستوران‌ها را حفظ کرده است و در قالب این قراردادها، به رستوران‌های طرف قرارداد متعهد گردیده در صورت فعالیت انحصاری با اسنپ‌فود به ایشان مزایای ویژه‌ای شامل تخفیف در کمیسیون، تبلیغات و بهبود امتیاز عملکرد تخصیص دهد.»
نکته اینجاست که قرارداد انحصارطلبانه اسنپ با رستوران‌ها موقعیتی را ایجاد کرده است که صاحبان رستوران‌ها برای آنکه مجبور نشوند هزینه خروج از قرارداد‌های انحصاری و جریمه‌های سنگینی پرداخت کنند، به هر شرایطی تن می‌دهند. بررسی‌های میدانی از رستوران‌دارها که خواسته‌اند نامشان منتشر نشود، نشان می‌دهد بسیاری از آنها به دلیل همین شرایط و کمسیون‌های بالای اسنپ مجبورند، کیفیت خود را کاهش دهند. البته در حین بررسی‌های میدانی مشخص شد این موضوع تنها مختص رستوران‌دارها نیست و بسیاری از کاربرانی که خدمات یا محصولات در اسنپ می‌فروشند با این مشکل مواجه هستند. فرشید یکی از این افراد می‌گوید: «مردم خرید کالاهای مورد نیاز خود را به صورت آنلاین انجام می دهند و این روش را نسبت به خرید حضوری ترجیح می‌دهند. به همین دلیل بخش زیادی از درآمد ما از طریق فروش آنلاین است. بنابراین مجبور هستیم همه شرایط را بپذیریم و این شرایط قرارداد اسنپ هر سال عجیب‌تر و سخت‌تر می‌شود.» احمد یکی از رستوران‌دارها هم در پاسخ به این سوال که آیا اگر پلتفرم دیگری برای فروش آنلاین وجود داشته باشد حاضر به همکاری هستید، پاسخ داد: «قطعا هر فروشنده‌ای برای افزایش فروش و سود بیشتر از فعالیت در پلتفرم‌های دیگر استقبال می‌کند اما به شرط آنکه قرارداد انحصاری وجود نداشته باشد. وگرنه ما هم مانند تاکسی‌های اینترنتی می‌توانیم در چند پلتفرم فعالیت داشته باشیم و فروشمان بیشتر شود. الان به دلیل انحصار اسنپ و پرداخت کمیسیون بالا مجبور هستیم کیفیت غذاها را کاهش دهیم تا برای ما هم سود داشته باشد. به نظرم اگر پلتفرم‌های دیگری هم فعال شوند و فضای رقابتی بین آنها ایجاد شود هم به نفع ما خواهد بود هم به نفع مردم.»
اولین بار نیست که از اسنپ شکایت می‌شود
اما موضوع عجیب‌تر این است که به گفته امین سلامی پرگو انتشار خبر شکایت تپسی از اسنپ به جای آنکه رقیب را به رقابت سالم و ارتقای کیفیت سرویس سوق دهد، آنها را بر آن داشته تا فشار بیشتری بر رستوران‌ها و سایر مجموعه‌ها اعمال کنند. برهمین اساس تماس و فشار اسنپ بر رستوران‌ها و سایر مجموعه‌هایی که در تپسی‌فود هم حضور دارند، باعث شد نزدیک به ۵۰ رستوران در تپسی‌فود فقط در یک روز غیرفعال شوند. البته این اولین بار نیست که از گروه اسنپ و توابع آن به دلیل رفتارهای ضدرقابتی شکایت می‌شود.
پیشتر هم شرکت «زودکس»، به دلیل رفتار ضد رقابتی و انحصارطلبی اسنپ فود از این شرکت، به شورای رقابت شکایت کرده بود. همچنین «ازکی وام» که فعالیت لندتکی دارد، از تابع مشابه خود در گروه اسنپ یعنی «اسنپ پی» به همین دلیل شکایت کرده است.در سال ۹۸ هم «چیلیوری» یک پلتفرم سفارش غذا از نزدیک‌ترین رستوران به دلیل همین انحصار طلبی از اسنپ فود در شورای رقابت شکایت کرد. در پرونده شرکت چیلیوری علیه اسنپ‌فود در سال ۹۸، شورای رقابت با توجه به این که همکاری رستوران‌ها با شرکت‌های رقیب موجب لغو قرارداد یا جریمه قابل‌توجه از سمت اسنپ‌فود می‌گردید این عمل را مصداقی از محدود کردن معاملات با رقیب تشخیص داده بود. اما در نهایت به خاطر نبود رگولاتوری درست در صنعت غذا و انحصارطلبی در نهایت به فعالیت خود پایان داد.
ایجاد تنش در اکوسیستم و آسیب به کسب و کارهای تازه وارد یکی از مهمترین تبعات رفتارهای انحصارطلبانه اسنپ است. به نظر می‌رسد این شرکت به جای رقابت سالم، نوآوری، افزایش کیفیت و ارائه خدمات بهتر و گسترش فعالیت‌های خود ترجیح می‌دهد مسیر انحصار را از طریق محدود کردن کاربران در پیش بگیرد. از همین رو و با توجه به بررسی‌های میدانی می‌توان گفت “کمیسیون بالا”، “تسویه مالی ۱۵ روز تا یک ماه” و “پشتیبانی ناکارآمد” از دیگر تبعات رفتار انحصار طلبانه اسنپ‌فود است.
انتخاب مردم در گرو اجبار اسنپ
پر واضح است ادامه این رویه از سوی اسنپ پیش از تحت الشعاع قرار دادن کسب و کارها به زیان مردم خواهد بود. چه آنکه انحصار در وهله اول به گران‌سازی خدمات و محصولات و در وهله دوم به تضعیف کیفیت منجر خواهد شد. در چنین شرایطی حق انتخاب هم از مردم سلب می‌شود و آنها به دلیل نبود رقیب دیگری مجبور به استفاده بی چون و چرا از یک سرویس خواهند بود. نارضایتی‌های مردم از اسنپ که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، خود گواه این موضوع است. با سرچ کلید واژه اسنپ‌فود در فضای مجازی متوجه می‌شوید که بسیاری از کاربران به دلیل عدم پیگیری شکایت‌هایشان از کیفیت غذا تا تاخیر در ارسال سفارش‌ها و قیمت‌ها را در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌کنند تا حداقل بقیه مردم آگاه شوند. اما عجیب آنکه با این وجود پشتیبانی اسنپ تلاشی برای رفع مشکل و پیگیری شکایت‌ها نمی‌کند.
از همین رو بسیاری معتقدند که شکایت تپسی از اسنپ را نباید به عنوان یک مورد رقابتی که تنها مختص دو شرکت رقیب است، نگاه کرد. بلکه باید در گستره اکوسیستمی و موضوع حمایت از ورود کسب و کارهای نوپا به بازار رقابت در نظر گرفت. در یک بازار سالم و رقابتی هر کسب وکاری حق دارد با کیفیت و نوآوری به رقابت بپردازد و هر مشتری نیز حق انتخاب از بین گزینه‌های مختلف را دارد. اما زمانی که یک کسب و کار سعی در حفظ مشتریان و کسب درآمد از طریق انحصار و اجبار دارد، اصل رقابت آزاد زیر سوال می‌رود و بازار از پویایی و شفافیت فاصله می‌گیرد.
از طرفی رقابت بیشتر در هر بازاری باعث افزایش آگاهی مشتریان نسبت به محصولات و خدمات می‌شود و بنابراین مشتریان محصول مورد تقاضای خود را براساس آگاهی درخواست خواهند داد. این موضوع برای کاربرانی که در سوپر اپلیکشن‌ها خدمات یا محصول ارائه می‌دهند نیز صدق می‌کند و فروشنده در بازار رقابتی به وجود آمده سعی در افزایش کیفیت می‌کند. به عبارتی بهتر در بازار رقابتی هر رقیبی سعی می‌کند با افزودن ارزش به محصولات یا خدمات خود، تمایزی نسبت به دیگر رقبایش ایجاد کند که این موضوع در انتها به نفع مردم خواهد بود.
صنعت و معدنلینک کوتاه :