تلاش برای اقتصادی تاب آور

جهان صنعت نیوز، محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی، در گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که اقتصاد ایران برای کاهش اثرات شوک‌های خارجی، از جمله تغییرات سیاسی جهانی، از تاب‌آوری خوبی برخوردار است و برنامه‌های عملیاتی برای تقویت این تاب‌آوری در حال اجرا است. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که تاب‌آوری اقتصادی ایران، به‌ویژه از سال ۱۳۹۸، کاهش یافته است و برای بازگشت به مسیر رشد، نیازمند تنوع‌بخشی به اقتصاد، اصلاح حکمرانی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و سرمایه انسانی است.

تحلیل رییس کل بانک مرکزی از تاب‌آوری اقتصاد ایران

محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی، شنبه‌شب ۱۹ آبان ۱۴۰۳ در گفت‌وگویی تلویزیونی به بررسی وضعیت اقتصاد ایران و تأثیرات احتمالی انتخاب مجدد دونالد ترامپ به‌عنوان رییس‌جمهور آمریکا پرداخت. او تأکید کرد که همکاری‌های تجاری و مالی ایران با آمریکا محدود بوده و تغییرات سیاسی در این کشور اثر مستقیمی بر اقتصاد ایران ندارد. با این حال، اقتصاد آمریکا به‌صورت غیرمستقیم بر بازارهای مالی جهانی تأثیرگذار است. فرزین اعلام کرد که بانک مرکزی پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، برنامه‌هایی را برای کاهش نوسانات بازار آغاز کرده است.

کاهش تاب‌آوری اقتصادی؛ آمارها چه می‌گویند؟

بررسی‌های «جهان‌صنعت» نشان می‌دهد که تاب‌آوری اقتصادی ایران، که به توانایی مدیریت شوک‌ها و بازگشت سریع به مسیر رشد اشاره دارد، از سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است. در حالی که از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ تنوع اقتصادی و رشد اقتصادی غیرنفتی به افزایش تاب‌آوری کمک کرده بود، از سال ۱۳۹۹، با تشدید تحریم‌ها، شیوع کرونا و رکود در بخش مسکن، این شاخص رو به افول گذاشته است. کاهش تاب‌آوری اقتصادی علاوه بر کاهش تنوع اقتصادی، ناشی از ضعف حکمرانی، وابستگی به نفت و تورم فزاینده نیز بوده است.

ابعاد تاب‌آوری اقتصادی و الزامات تقویت آن

تاب‌آوری اقتصادی شامل چهار بعد اصلی است: پیشگیری، تحمل، بازیابی، و تطبیق‌پذیری.

•  پیشگیری شامل اقداماتی نظیر تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به منابع پرریسک مانند نفت است.
• تحمل به توانایی اقتصاد در جذب شوک‌ها و حفظ عملکردهای کلیدی اشاره دارد. تقویت نظام تأمین اجتماعی و مدیریت منابع عمومی از ابزارهای این بعد محسوب می‌شوند.
•  بازیابی بر سرعت و کیفیت بازگشت به وضعیت عادی پس از بحران تأکید دارد.
• تطبیق‌پذیری به توانایی اقتصاد برای یادگیری از بحران‌ها و انجام تغییرات ساختاری برای پیشگیری از بحران‌های آتی می‌پردازد.

شاخص شانون و ارزیابی تنوع اقتصادی ایران

مطالعات نشان می‌دهد که تاب‌آوری اقتصادی ایران به‌شدت با میزان تنوع اقتصادی مرتبط است. شاخص شانون، یکی از ابزارهای ارزیابی تنوع اقتصادی، نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۸، تنوع اقتصادی ایران کاهش یافته و این کشور به سمت تمرکز بیشتر بر صنایع خاص و وابستگی به نفت حرکت کرده است. در حالی که از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸، این شاخص رشد داشت و به افزایش تاب‌آوری کمک می‌کرد، از سال ۱۳۹۹ کاهش یافته و اقتصاد را در برابر شوک‌ها آسیب‌پذیرتر کرده است.

راهکارهای افزایش تاب‌آوری اقتصادی

برای افزایش تاب‌آوری اقتصادی، مجموعه‌ای از اقدامات ضروری است:

•  تنوع‌بخشی به اقتصاد: کاهش وابستگی به نفت و توسعه صادرات غیرنفتی.
•  تقویت حکمرانی و شفافیت: اصلاح ساختارهای نهادی و کاهش فساد.
•  سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی و توسعه فناوری‌های نوین.
•  افزایش سرمایه انسانی: تقویت نظام آموزشی و بهداشت عمومی.
•  توسعه روابط تجاری بین‌المللی: گسترش همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری خارجی.

تاب‌آوری اقتصادی ایران نیازمند اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و تقویت زیرساخت‌ها است. این اصلاحات تنها با اجرای برنامه‌های بلندمدت، کاهش وابستگی به نفت و تقویت حکمرانی امکان‌پذیر است. در صورت تحقق این اقدامات، اقتصاد ایران می‌تواند در برابر شوک‌های داخلی و خارجی مقاوم‌تر شده و مسیر توسعه پایدار را طی کند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانویدئو