دو راهی چین

عرفان ناظریه – جهان صنعت نیوز : اوایل ماه جاری بود که رسانه‌های غربی به نقل از سرویس اطلاعات نظامی اوکراین، خبر حضور اولین دسته از‌ نیروهای مسلح کره شمالی در منازعه میان مسکو و کی‌یف را مخابره کردند. طبق اسناد و داده‌های آشکار و موجود، حدود ۱۰ الی ۱۲ هزار نفر از نظامیان پیونگ‌یانگ در ۵ پایگاه ارتش روسیه در خاک این کشور آموزش دیده و می‌بینند. از سویی دیگر و در تازه‌ترین اخبار از تحولات پیمان امنیتی میان این دو متحد که به تازگی منتشر شده است، رسانه‌های دولتی کره شمالی اعلام کردند که در پی تعمیق روابط نظامی پیونگ‌یانگ با مسکو، کیم جونگ اون، رهبر این کشور دستور تولید انبوه پهپادهای انتحاری را صادر کرده است. اتفاقی که به نظر می‌تواند ابعاد همکاری‌های ۲ طرف را وسعت بخشیده و پشتیبانی پیونگ‌یانگ از مسکو در ستیز با کی‌یف را در ۲ سطح انسانی و فنی تضمین کند.

در همین راستا و جدای از منافعی که می‌تواند این پیمان و اقدامات ذیل آن برای روسیه و کره شمالی داشته باشد، سوال مهمی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه نقش و منافع چین در خصوص این موضوع به چه شکل است؟

در واقع اهمیت این پرسش آنجا نمود پیدا می‌کند که این مساله، پکن را بر سر یک ۲ راهی قرار می‌دهد؛ از طرفی هر ۲ کشور از متحدین و شرکای چین در امر تجدیدنظرطلبی بین‌المللی و رقابت با نظم موجود حاکم بر آن بوده و از سویی دیگر، پکن به واسطه ملاحظات اقتصادی و دیپلماتیکی خود نمی‌خواهد تا با حمایت مستقیم از این اقدام، خود را در برابر فشارها و محدودیت‌های اعمال شده از سوی غرب قرار دهد. بنابراین بررسی رفتار و منافع این بازیگر مهم بین‌المللی در این خصوص می‌تواند جالب توجه باشد.

ابعاد همکاری‌ نظامی مسکو – پیونگ‌یانگ

همانگونه که پیشتر ذکر شد اوایل آبان ماه بود که خبر حضور نیروهای کره شمالی در منطقه کورسک منتشر شد. این نیروها که از چندماه قبل در خاک روسیه حضور داشته و آموزش می‌دیدند هم اکنون در حال مبارزه با نظامیان اوکراینی برای بازپس‌گیری سرزمین‌های روسی در دستان اوکراین هستند. در همین راستا و به گفته سرگی کیسلیسا، سفیر اوکراین در سازمان ملل، در میان این ۱۲ هزار نظامی کره شمالی که هم اکنون در برخی از پایگاه‌های شرق روسیه آموزش می‌بینند، دست‌کم ۵۰۰ افسر و سه ژنرال از ستاد کل نیز وجود دارد. وی همچنین مدعی شد که علاوه بر یونیفورم و سلاح‌های سبک روسی، به این سربازان اسناد هویتی روسی نیز ارائه می‌شود تا بدین وسیله بتوانند حضورشان را پنهان کنند. او گفت که انتظار می‌رود سربازان کره‌ای عمدتا در واحدهایی ادغام شوند که توسط اقلیت‌های قومی آسیایی روسیه از جمله بوریات‌ها اداره می‌شود. آسوشیتدپرس نیز به نقل از یک مقام اوکراینی ادعا کرد که نیروهای کره شمالی هم اکنون در ۵۰ کیلومتری مرز اوکراین با روسیه مستقر شده‌اند.

از سویی دیگر یورونیوز به نقل از رسانه‌های دولتی کره شمالی نیز اعلام کرد که فرمان تولید انبوه پهپاد‌های تهاجمی روز جمعه رسما از سوی کیم جونگ اون رهبر این کشور صادر شده است. همچنین به گزارش فرانس‌پرس، کیم جونگ اون روز پنجشنبه بر آزمایش‌ هواپیماهای بدون سرنشین طراحی شده برای هدف قرار دادن اهداف زمینی و دریایی که توسط یک مجتمع فناوری تخصصی این کشور طراحی شده‌ است نظارت کرد. در واقع به باور کارشناسان، این پهپادهای تهاجمی که برای اولین بار در ماه آگوست سال جاری میلادی رونمایی شد می‌تواند نتیجه‌ی تعمیق پیوند‌های نظامی رو به رشد کره شمالی با روسیه باشد.

چین و معادله قدرت در نظام بین‌الملل

در همین راستا گفتنی است که جمهوری خلق چین نیز از این مشارکت به طور خاص و منازعه اوکراین به طور عام بهره برده و دارای منافعی و البته تهدیدهایی در این خصوص است. در واقع هرچند که سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به این پرسش که پکن چه موضعی در قبال این موضوع دارد، اعلام داشت که این مساله مربوط به خود مسکو و پیونگ‌یانگ به عنوان ۲ کشور مستقل بوده و چین از جزئیات این پیمان مطلع نیست، اما موسسه صلح ایالات متحده (USIP) در یکی از آخرین گزارش‌های تحلیلی خود بر این باور است که پکن دارای تهدیدها و فرصت‌های خاصی در قبال این موضوع است. این گزارش با بیان اینکه حضور نیروهای نظامی کره شمالی دارای پیامدهای چندوجهی برای چین بوده، سکوت پکن درباره اظهارنظر پیرامون این مساله را بهترین روش برای مقابله با تبعات منفی احتمالی آن برای منافعش برشمرد.

من باب مثال این گزارش می‌افزاید که حضور نظامیان کره‌ای در روسیه و سکوت چین در قبال آن، از ۳ جهت برای پکن سودمند است. نخست اینکه چنین حضوری می‌تواند منافع امنیتی چین در خصوص دور نگه داشتن تنش از مرزهایش را تضمین کرده و ثبات آن را حفظ کند. دومین موضوع که می‌تواند سکوت چین را در این باره برایش سودمند سازد، لطمه نخوردن به روابط اقتصادی و تجاری پکن با اقتصادهای قدرتمند و پیشرو مانند ایالات متحده آمریکا، اروپا و کره جنوبی است. در نهایت سومین منفعت چین از این سکوت نیز جلوگیری از تعمیق شکاف سیاسی میان بلوک توکیو، اروپا، سئول و هم‌پیمانانی مانند پکن، مسکو و پیونگ‌یانگ است. البته این گزارش در بخش دیگری از تحلیل خود می‌افزاید که سکوت در برابر این اتفاق سرتاسر منفعت نیز برای چین نبوده و می‌تواند تهدیدهایی همچون خطر نزدیکتر شدن کره شمالی به روسیه یا تضعیف روابط «نزدیکتر از همیشه» خودِ چین با روسیه را نیز به ارمغان بیاورد.

در نهایت نیز گزارش مذکور اینگونه نظرات خود را ادامه می‌دهد که هرچند در بحبوحه چالش چین با رهبری جهانی غرب در نظان بین‌الملل، پکن ممکن است از این پتانسیل استقبال کرده که سربازان کره شمالی می توانند درگیری را به شیوه‌هایی که به نظر به نفع روسیه است تشدید کنند اما درگیری طولانی‌تر و شدیدتر جنبه های منفی نیز دارد. در واقع این درگیری می‌تواند اتحاد چین با کره شمالی را وارد بحران‌های امنیتی کند. از سویی دیگر، همانطور که موسسه مطالعات بین‌المللی شانگهای پیش از اجلاس سران در ژوئن ۲۰۲۴ به آن اشاره کرد، تشدید روابط روسیه با کره شمالی می‌تواند ایالات متحده و ناتو را به تقویت بیشتر اتحادهای خود با دولت‌های شمال شرق آسیا سوق دهد. در آخر نیز گفتنی است که اتحاد میان مسکو و پیونگ‌یانگ می‌تواند کره شمالی را جسور ساخته و بدین طریق خودش و متحدینش از جمله چین را وارد درگیری‌های دیگری مانند جنگ در شبه جزیره کره نیز کند. به همین منظور باید دید که چین چگونه می‌خواهد در این معادله پیچیده فرصت – تهدید بازیگری کند؟

 

اخبار برگزیدهسیاسی