موج جدید تورم در راه است؟

جهان صنعت نیوز – آخرین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان ماه ۱۴۰۳ حاکی از افزایش تورم است؛ روندی که از ابتدای پاییز آغاز شده و به نظر می‌رسد تورم دوباره گارد صعودی به خود گرفته است. آخرین گزارش این مرکز حاکی از این است که تورم ماهانه در آبان به ۲.۸ درصد رسید تا برای دومین ماه پیاپی، تورم ماهانه بیش از ۲.۵ درصدی ثبت شود. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه که از ابتدای سال در مرز ۳۰ درصدی قرار داشت، کم‌کم از این محدوده فاصله گرفته‌است. در آبان امسال تورم‌نقطه‌به‌نقطه با افزایش ۰.۹ واحد درصدی نسبت به مهر به ۳۲.۵ درصد رسید که بالاترین رقم از بهمن ماه سال گذشته محسوب می‌شود.

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد غذایی از ابتدای پاییز ۱۴۰۳ عامل کلیدی افزایش تورم بوده است. میانگین تورم ماهانه گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» از ابتدای پاییز به حدود ۳ درصد افزایش یافته است، در حالی که این رقم از ابتدای سال گذشته حدود ۲ درصد بود. نگرانی اصلی اما به احتمال ادامه این روند بازمی‌گردد. با توجه به تغییر سیاست‌های ارزی دولت و افزایش نرخ ارز ترجیحی، احتمال سرایت افزایش قیمت به سایر کالاهای خوراکی مانند گوشت قرمز و مرغ وجود دارد که می‌تواند در ماه‌های آینده نیز محرک اصلی تورم باشد. در بخش کالاهای غیرخوراکی، با وجود کاهش تورم ماهانه، چشم‌انداز روشنی برای کاهش بیشتر دیده نمی‌شود؛ افزایش قیمت دلار در بازار غیررسمی، سیاست‌های اقتصادی دولت مانند افزایش احتمالی قیمت حامل‌های انرژی، تشدید نااطمینانی سیاسی و همچنین شرایط بازار اجاره احتمال کاهش تورم این گروه کالایی را دور از انتظار می‌کند.

به طور کلی تورم آبان ماه ۱۴۰۳ نه‌تنها یک هشدار اقتصادی است بلکه تصویری از چالش‌هایی را ارائه می‌دهد که اقتصاد ایران در آینده نزدیک با آن روبه‌رو خواهد بود.

مختصات تورمی آبان ماه

بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه آبان به بیش از ۲.۸ درصد رسید که نسبت به مهر افزایش ۰.۱۵ واحد درصدی را نشان می‌دهد تا از یکسو بالاترین تورم ماهانه یک سال گذشته ثبت و از سوی دیگر، برای دومین ماه پیاپی، تورم ماهانه بالای ۲.۵ درصد باقی مانده‌باشد.

بررسی داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد خوراکی محرک اصلی تورم در دومین ماه پاییز ۱۴۰۳ بوده‌است؛ تورم ماهانه خوراکی‌ها در آبان با افزایش ۱.۴ واحد درصدی نسبت به مهر به ۳.۶ درصد رسید. این در حالی است که تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی در دومین ماه پاییز کاهش یافته و از ۲.۹ درصد در مهر به ۲.۵ درصد در آبان رسیده‌است. به طور کلی گروه کالایی «سبزیجات» و «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» با ۱۳.۴ و ۴.۷ درصد بیش‌ترین تورم ماهانه را در آبان تجربه کردند.

تورم نقطه‌به‌نقطه نیز که از ابتدای امسال در محدوده ۳۰ درصد قرار داشت، به نظر می‌رسد روند صعودی به خود گرفته‌است. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه‌به‌نقطه در دومین ماه پاییز برابر با ۳۲.۵ درصد بوده‌ که نسبت به مهر افزایش ۰.۹ واحد درصدی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه از بهمن ماه سال گذشته محسوب می‌شود. گروه کالایی «سبزیجات» و «حمل و نقل عمومی» به ترتیب با ۵۹.۳ و ۵۴.۵ درصد بالاترین تورم نقطه‌نقطه را ثبت کردند.

مواد غذایی؛ محرک اصلی تورم

بررسی روند تورم به ویژه از ابتدای پاییز حاکی از این است که افزایش قیمت مواد غذایی و خوراکی‌ها محرک اصلی تورم در دو ماه گذشته بوده‌است. میانگین تورم ماهانه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» از ابتدای پاییز در حالی به حدود ۳ درصد افزایش یافته که میانگین تورم ماهانه این گروه از ابتدای سال گذشته در محدوده ۲ درصد قرار داشته‌است.

«سبزیجات»، «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» و «نان» را می‌توان مهم‌ترین کالاهایی دانست که منجر به افزایش تورم مواد غذایی شده‌است. میانگین تورم ماهانه «سبزیجات» در دو ماه ابتدایی پاییز برابر با ۸.۶ درصد بوده که این رقم از ابتدای سال گذشته در محدوده ۲.۲ درصدی قرار داشته است. با این وجود افزایش قیمت این گروه کالایی بیش‌تر تحت تاثیر نوسانات فصلی قرار دارد و نمی‌تواند عامل اصلی افزایش تورم مواد غذایی در نظر گرفته شود. در حقیقت افزایش قیمت «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» و «نان» را باید بازیگران اصلی تورم مواد غذایی دانست.

میانگین تورم ماهانه «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» در دو ماه گذشته در حالی به ۴.۷ درصد افزایش یافته که این رقم از ابتدای سال گذشته ۲ درصد بوده‌است. همچنین «نان» از ابتدای پاییز به طور میانگین ماهانه ۳.۴ درصد افزایش قیمت را تجربه ‌کرده‌است. این در حالی است که میانگین تورم ماهانه این گروه کالایی از ابتدای سال گذشته در محدوده ۱.۳ درصدی قرار داشت.

در خصوص تورم ماهانه مواد غذایی نکته نگران کننده‌ای وجود دارد که احتمال افزایش آن را برای ماه‌های پیش‌رو بیش‌تر می‌کند. در حقیقت با توجه به تغییر سیاست ارزی دولت و افزایش نرخ ارز ترجیحی، به نظر می‌رسد که افزایش قیمت به سایر کالاهای این گروه کالایی ماننده گوشت قرمز و مرغ سرایت کرده و همچنان تورم این گروه به عنوان محرک تورم در ماه‌های آتی عمل کند.

از دلار تا اجاره خانه؛ سیگنال‌های منفی تورم

هر چند بر اساس گزارش مرکز آمار تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی در آبان روند نزولی داشت اما از یکسو همچنان تورم این گروه کالایی در سطح بالایی قرار دارد و از سوی دیگر، چشم‌انداز چندان روشنی برای کاهش تورم در این گروه دیده نمی‌شود.

اولین و مهم‌ترین مسئله قیمت دلار و تحولات بازار ارز است. قیمت دلار در بازار غیررسمی به محدوده ۷۰ هزار تومان رسیده و به نظر نمی‌رسد با توجه به شرایط کنونی، به سطح قبلی کاهش پیدا کند. با توجه به اینکه گروه کالاهای غیرخوراکی بیش‌ترین اثر را از تغییرات قیمت دلار می‌بیند، احتمال اینکه در ماه‌های پیش‌رو شاهد سریز اثر رشد قیمت دلار و افزایش تورم در این گروه کالایی باشیم، چندان دور از انتظار نیست.

موضوع دیگر که احتمال افزایش تورم این گروه کالایی را محتمل‌تر می‌کند، به سیاست‌ اقتصادی دولت در تعدیل قیمت‌ها باز می‌گردد. افزایش قیمت حامل‌های انرژی و خودرو را می‌توان دو نمونه از رویکرد دولت در این خصوص دانست که تا حدودی اثر آن در‌ آمارهای تورم پاییز نمود پیدا کرده‌است. میانگین تورم ماهانه آب، برق و سوخت خانوارها در ۶ ماه ابتدایی امسال حدود ۲.۵ درصد بوده که این رقم در دو ماه ابتدایی پاییز به ۳.۵ درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین در حالیکه میانگین قیمت خودرو در نیمه نخست امسال تقریبا بدون تغییر بود که بر اساس گزارش‌های مرکز آمار میانگین تورم ماهانه خودرو در مهر و آبان به ۱.۵ درصد افزایش پیدا کرده‌است.

افزایش هزینه اجاره، موضوع دیگری است که طی دو سال گذشته همواره به عنوان یکی از عوامل اصلی تورم مطرح بوده و همچنان نقش مهمی در تغییرات تورم دارد. بر اساس گزارش مرکز آمار تورم ماهانه اجاره خانه در آبان به ۳.۳ درصد افزایش یافته که بالاترین میزان از آذر ماه سال گذشته محسوب می‌شود. با توجه به شرایط بازار مسکن به نظر نمی‌رسد که چشم‌انداز روشنی برای تعدیل افزایش اجاره خانه حداقل در کوتاه مدت وجود داشته باشد.

تورم گارد صعودی به خود گرفت؟

در حالی که از ابتدای امسال تورم نقطه به نقطه به محدوده ۳۰ درصد رسیده بود و تلاش‌ سیاستگذار اقتصادی برای کاهش تورم به زیر این سطح بدون‌ نتیجه باقی ماند، حالا به نظر می‌رسد که نه تنها کاهش تورم دور از دسترس قرار گرفته بلکه ممکن در ماه‌های باقی مانده از سال و همچنین سال آینده شاهد موج جدید تورم در اقتصاد باشیم.

افزایش قیمت دلار در بازار ارز، تحولات سیاسی و البته افزایش همیشگی تورم در ماه‌های پایانی سال از جمله مهم‌ترین عواملی است که چشم‌انداز تورم تا پایان سال را صعودی‌ می‌کند. از سوی دیگر، تعدیل نرخ ارز ترجیحی و دلار نیمایی، تعدیل‌ قیمت احتمالی حامل‌های انرژی و نااطمینانی در خصوص روند سیاست خارجی با بازگشت رسمی ترامپ و البته افزایش تنش میان ایران و اتحادیه اروپا نیز عواملی هستند که نه تنها کاهش تورم در سال آینده را محتمل نمی‌کند بلکه سیگنال افزایش تورم محسوب می‌شود.

اقتصاد کلانپیشنهاد ویژه