فرونشست زمین در تهران؛ بحران ناشی از تخریب قنات‌ها و توسعه ناپایدار
فرونشست زمین به دلیل تخریب قنات‌ها و ساخت‌وسازهای غیراصولی، یکی از جدی‌ترین بحران‌های تهران است.
جهان صنعت نیوز – فرونشست زمین در تهران که ناشی از مدیریت ناکارآمد منابع آب، تخریب قنات‌ها و توسعه بی‌رویه شهری است، به یک بحران جدی تبدیل شده است. تخریب قنات‌ها به‌عنوان میراث تاریخی و منبع تعادل آب زیرزمینی، و ساخت‌وساز روی گسل‌ها و زمین‌های ناپایدار، پیامدهای زیست‌محیطی و اقتصادی جبران‌ناپذیری به دنبال دارد. بی‌توجهی شهرداری به ضوابط مکان‌یابی ساختمان‌ها و لغو غیرقانونی نقشه‌های تعیین‌شده برای گسل‌ها و قنات‌ها، خطرات این بحران را تشدید کرده است. کارشناسان تأکید دارند که برای جلوگیری از تشدید این بحران، بازنگری در قوانین ساخت‌وساز و احیای قنات‌ها ضروری است.
فرونشست زمین؛ تهدیدی برای تهران
فرونشست زمین به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی تهران تبدیل شده است. این بحران که نتیجه مدیریت ناکارآمد منابع آب، تخریب قنات‌ها و ساخت‌وسازهای غیراصولی است، نه‌تنها زیرساخت‌های شهری را تهدید می‌کند بلکه جان شهروندان را نیز به خطر می‌اندازد.
قنات‌ها؛ از میراث تاریخی تا عامل بحران
قنات‌ها که روزگاری شاهکاری از مهندسی ایرانیان برای مدیریت منابع آب بودند، اکنون قربانی توسعه ناپایدار شهری شده‌اند. در تهران، بیش از ۵۵۰ کیلومتر قنات وجود دارد که با خشک کردن و مسدودسازی آنها، پایداری زمین به خطر افتاده است. مناطقی مانند مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران، با جمعیتی بالغ بر ۲.۳ میلیون نفر، به شدت در معرض خطر فرونشست قرار دارند. تخریب قنات‌ها و توسعه نامتوازن شهری باعث شده تا بسیاری از ساختمان‌ها تنها چند سال پس از ساخت با مشکلاتی مانند نشست زمین مواجه شوند.
ساخت‌وسازهای غیرقانونی روی گسل‌ها و قنات‌ها
یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده بحران، صدور مجوزهای ساخت‌وساز روی گسل‌ها و قنات‌ها است. بر اساس طرح مکان‌یابی مصوب، ساخت‌وساز در مناطقی با گسل‌های فعال یا شبکه قنات ممنوع بود. با این حال، شهرداری تهران با لغو این ضوابط و نقشه‌ها، زمینه ساخت بناهای بلندمرتبه در مناطق پرخطر را فراهم کرد. به‌عنوان مثال، در خیابان ۲۶ ولنجک، که روی گسلی فعال قرار دارد، تعداد زیادی ساختمان بلندمرتبه ساخته شده است.
پیامدهای فرونشست زمین
فرونشست زمین خسارت‌های مالی، زیست‌محیطی و انسانی گسترده‌ای به همراه دارد. تخریب زیرساخت‌هایی مانند خطوط انتقال آب، برق، فاضلاب و گاز از جمله این پیامدهاست. همچنین، آلودگی آب‌های زیرزمینی و هزینه‌های بازسازی ناشی از نشست زمین، بار سنگینی بر اقتصاد شهری وارد می‌کند. از همه مهم‌تر، این پدیده جان شهروندان را در معرض خطر قرار داده است.
راه‌حل‌ها و اقدامات ضروری
کارشناسان تأکید دارند که برای مقابله با این بحران، باید اقدامات فوری و بلندمدتی در دستور کار قرار گیرد:
- احیای قنات‌ها: به‌جای تخریب، می‌توان از این سازه‌ها به‌عنوان بخشی از مدیریت پایدار منابع آب استفاده کرد.
- بازنگری در قوانین ساخت‌وساز: تدوین ضوابط سخت‌گیرانه برای ساخت‌وساز در مناطق پرخطر و نظارت دقیق بر پروژه‌های ساختمانی ضروری است.
- مطالعات ژئوتکنیک: برنامه‌ریزی شهری باید بر پایه ارزیابی دقیق خطرات فرونشست و پایش مستمر زمین انجام شود.
- آگاهی‌رسانی عمومی: ارتقای سطح آگاهی شهروندان و سازندگان درباره پیامدهای تخریب قنات‌ها و اهمیت حفظ آنها ضروری است.
لینک کوتاه :