الجولانی ؛ دموکرات لیبرال یا رهبر کاریزماتیک یک رژیم استبدادی؟
الجولانی، رهبر تحریر الشام، با تغییرات بنیادین در دکترین و عملکرد سیاسی خود، از نماد مبارزات شورشی در سوریه به مدیری تکنوکرات تبدیل شد، اما آینده او تحت فشارهای داخلی و بین‌المللی همچنان مبهم است.
جهان صنعت نیوز – لباس‌های خاکی و همراه محافظان غیرمسلح خود، به‌طور پیروزمندانه از پله‌های قلعه قرون وسطایی حلب بالا رفت. این اقدام در جریان حمله گسترده گروه‌های شورشی به سراسر کشور انجام شد و الجولانی در میان حامیان پرشور خود حاضر شد.
الجولانی به جمعیت متحیر حلب دست تکان داد، سپس سوار خودروی جیپ سفیدش شد و به خط مقدم بازگشت، بدون اینکه لبخندی بر لب داشته باشد. این حرکت، از هوشمندی سیاسی مردی ۴۲ ساله حکایت داشت که در سال‌های اخیر دست به تغییرات بنیادین سیاسی زده است.
پیش‌درآمدی بر سقوط تاریخی دمشق
«الجولانی به‌خوبی می‌داند چگونه لحظات خاص را انتخاب کرده و از آن‌ها بهره‌برداری کند»، آرون زلین، کارشناس جهادگرایی، دراین‌باره می‌گوید: «او مکانی نمادین را انتخاب کرد و هیچ سلاحی در اطراف او نبود. این صحنه طراحی شده بود تا او را به‌عنوان یک رهبر سیاسی جدی نشان دهد.»
صحنه‌های حلب پیش‌درآمدی بر سقوط تاریخی دمشق بود که در روز یکشنبه اتفاق افتاد و به دوران ۵۰ ساله حکومت خانواده اسد پایان داد. پیش از پیشروی اخیر تحریر الشام، خطوط مقدم جنگ داخلی ۱۳ ساله سوریه در یک بن‌بست پرتنش قرار داشت.
اما پس از تصرف حلب، شورشیان شهرهای مهم دیگری مانند حما و حمص را نیز تصرف کردند. دمشق، پایتختی که مدت‌ها هدف الجولانی بود، چند ساعت بعد سقوط کرد.
موفقیت این حملات، شکنندگی کنترل اسد بر کشور ویران‌شده‌اش را نشان داد. نیروهای مسلح او، باوجود حمایت روسیه در برابر پیشروی شورشیان عقب‌نشینی کردند.
از فروپاشی تا فاتح سوریه
این موفقیت همچنین نتیجه سال‌ها آمادگی دقیق الجولانی بود که توانست گروهش را از نزدیک به فروپاشی در پنج سال گذشته بازسازی کند. او دکترین گروه را تعدیل کرد، توانایی‌های نظامی آن را گسترش داد و یک دولت با رهبری غیرنظامیان تأسیس کرد.
این تحول در طول این حمله کاملاً مشهود بود. الجولانی از تعامل اخیر خود با قبایل، مخالفان سابق و گروه‌های اقلیت استفاده کرد و تسلیم‌ها را به نتیجه رساند و حفاظت از اقلیت‌ها را دستور داد. او حتی بیانیه‌ای به روسیه، حامی دیرینه اسد، ارسال کرد و پیشنهاد داد که گروه تحریر الشام و مسکو می‌توانند در بازسازی سوریه همکاری کنند.
الجولانی کیست؟
الجولانی، با نام اصلی احمد حسین الشراء، در سال ۱۹۸۲ به دنیا آمد و هفت سال نخست زندگی خود را در عربستان سعودی سپری کرد، جایی که پدرش به‌عنوان مهندس نفت کار می‌کرد. سپس به دمشق نقل‌مکان کرد، شهری که پدربزرگش پس از اشغال بلندی‌های جولان توسط اسرائیل به آنجا مهاجرت کرده بود.
الجولانی در مصاحبه‌ای با PBS Frontline در سال ۲۰۲۱ گفته بود که در جریان انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ رادیکال شد: «در آن زمان ۱۷ یا ۱۸ ساله بودم و شروع کردم به فکر کردن درباره اینکه چگونه می‌توانم وظیفه‌ام را در دفاع از مردمی که توسط اشغالگران و مهاجمان سرکوب می‌شوند، انجام دهم.»
او که به مقاومت در برابر تهاجم آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ جذب شده بود، چند هفته پیش از ورود نیروهای آمریکایی به بغداد رسید. وی سال‌های بعدی را به صعود در میان صفوف شورشیان گذراند تا اینکه دستگیر شد و به زندان بدنام کمپ بوکا فرستاده شد که اکنون به دلیل پرورش نسل جدید رهبران جهادی شناخته می‌شود.
الجولانی در زمان آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ آزاد شد و با کیسه‌هایی پر از پول و مأموریتی برای گسترش القاعده، به سوریه بازگشت. در عراق، بسیاری از حضور او خرسند بودند زیرا او با رهبران القاعده اختلاف داشت. این اختلاف همچنان ادامه یافت و الجولانی از ایدئولوژی جهادی فراملی القاعده فاصله گرفت و جناح شورشی خود را تحت لوای مبارزه‌ای ملی برای سوریه گسترش داد.
او در نهایت از القاعده جدا شد و به‌طور آشکار با القاعده و داعش مبارزه کرد. همچنین عناصر رادیکال‌تر تحریر الشام را حذف کرد و یک دولت تکنوکراتیک را شکل داد.
جروم درِوون، کارشناس جهادگرایی در گروه بحران، می‌گوید: «سرنوشت الجولانی در حال نوشته شدن است. اینکه او چگونه مرحله بعدی را مدیریت می‌کند و آیا تحریر الشام توانایی باقی ماندن در قالبی فراگیر را دارد یا نه، تعیین خواهد کرد که میراث او چه خواهد بود.»
الجولانی در میان همتایانش متمایز است. او تحصیل‌کرده، شهرنشین و آرام سخن می‌گوید. پیشینه طبقۀ متوسط او «رویکردش به اسلام را شکل داده است»، درِوون می‌گوید: «او اغلب می‌گوید که جهان واقعی باید اسلام شما را هدایت کند، نه اینکه اسلام شما را بر جهان واقعی تحمیل کنید.»
بااین‌حال، زلین، کارشناس جهادگرایی، هشدار می‌دهد که این ویژگی‌ها الجولانی را به یک دموکرات لیبرال تبدیل نمی‌کند و او را به‌عنوان «رهبر کاریزماتیک یک رژیم استبدادی» توصیف می‌کند.
موفقیت او تا حد زیادی به گروه مشاوران نیز وابسته است. دارین خلیفه، همکار درِوون در گروه بحران، که از سال ۲۰۱۹ بارها با الجولانی دیدار کرده، می‌گوید: «آن‌ها افرادی بسیار تحصیل‌کرده هستند که جهان خارج را می‌فهمند و ذهنیتی محدود ندارند.»
سؤال اینجاست که این تحول تا کجا می‌تواند ادامه یابد؟ ایالات متحده، تحریر الشام را به‌عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده و جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای دستگیری الجولانی تعیین کرده است، که ممکن است آرزوهای او برای ایجاد روابط با غرب و رهبری سوریه را پیچیده کند.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :