اقتصاد با اره برقی؛ میلی چگونه آرژانتین را تغییر می‌دهد؟
خاویر میلی با کاهش تورم و ایجاد ثبات نسبی در اقتصاد آرژانتین حمایت مردمی را حفظ کرده، اما با چالش‌های جدی فقر و بیکاری روبروست.
جهان صنعت نیوز – یک سال پس از روی کار آمدن خاویر میلی در آرژانتین، او موفق شده است با اجرای سیاست‌های ریاضتی و اصلاحات اقتصادی، نرخ تورم را کاهش داده و ثبات نسبی را به اقتصاد بحران‌زده این کشور بازگرداند. با وجود انتقادها از سبک غیرمعمول و اصلاحات بحث‌برانگیز او، میلی همچنان حمایت نیمی از جمعیت آرژانتین را حفظ کرده است. در حالی که تورم کنترل شده و ذخایر ارزی افزایش یافته، چالش‌های جدی از جمله کاهش تولید ناخالص داخلی، فقر گسترده و نرخ بالای بیکاری همچنان باقی مانده‌اند. سرمایه‌گذاران خوش‌بین به آینده اقتصادی کشور هستند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که موفقیت میلی به توانایی او در ایجاد رشد پایدار و بازسازی ذخایر ارزی وابسته است.
انتخاب یک رئیس‌جمهور متفاوت برای آرژانتین
چند روز پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین در سال گذشته، امیر گولو، کارمند سوپرمارکت، از ایده‌ی یک “دیوانه” به‌عنوان رئیس‌جمهور هیجان‌زده بود. او در تجمعی در حومه بوینس‌آیرس، درباره خاویر میلی، اقتصاددان آزادی‌خواه و نامزد ریاست‌جمهوری وقت،»، با اشاره به تصویر غیرمعمول، ایده‌های نامتعارف و بی‌تجربگی او در دولت گفت: «او دیوانه است. وی افزود: «ما از سیاستمداران قدیمی که قول تغییر می‌دهند اما هیچ کاری نمی‌کنند، خسته شده‌ایم. ما به این دیوانه ایمان داریم که می‌تواند آرژانتین را تغییر دهد.»
یک سال پس از آغاز دوره ریاست‌جمهوری میلی، به نظر می‌رسد که او حرف گولو را تأیید کرده است. میلی که اقتصادی نزدیک به ابرتورم را به ارث برده بود، نرخ تورم ماهانه را از ۲۶ درصد در دسامبر سال گذشته به ۲.۷ درصد در اکتبر کاهش داده است. پزوی همواره بی‌ارزش آرژانتین که میلی سال گذشته آن را با “مدفوع” مقایسه کرده بود، در شش ماه گذشته در برابر دلار بازار سیاه به‌طور قابل‌توجهی تقویت شده است. از زمان انتخاب میلی، قیمت اوراق قرضه حاکمیتی آرژانتین که مدت‌ها در بحران بود، تقریباً سه برابر شده است.
تحلیلگران سیاسی در ابتدا پیش‌بینی می‌کردند که میلی به دلیل افکار رادیکال، شخصیت تندخو و ائتلاف سه‌سالهی «لا لیبرتاد آوانزا» که تجربه کافی نداشت، موفق به پیشبرد برنامه‌های خود نخواهد شد. اما میلی با استفاده از قدرت اجرایی و دور زدن عدم اکثریت در کنگره، صدها اقدام برای رفع مقررات انجام داده و مخالفان خود را به حالت دفاعی درآورده است.
او همچنین هزینه‌های عمومی را به‌طور چشمگیری کاهش داده و در طول امسال مازاد مالی اولیه به‌دست آورده است؛ چیزی که آرژانتین بیش از یک دهه به آن نرسیده بود، بدون اینکه اعتراضات گسترده‌ای که مخالفانش تهدید کرده بودند، به راه بیفتد.
میلی دوستان قدرتمندی همچون دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، و ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، پیدا کرده است. پیام دولت کوچک او، میلی را به محبوب مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های خصوصی تبدیل کرده است.
حفظ حمایت مردمی
از همه مهم‌تر، و شاید شگفت‌آورتر، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که میلی همچنان حمایت نیمی از جمعیت آرژانتین را حفظ کرده است. او در مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز در اکتبر گفت: «فاجعه اقتصادی و اجتماعی که پیش‌بینی می‌کردند هرگز رخ نداد. من پس از اجرای بزرگ‌ترین برنامه ریاضتی در تاریخمان، ۵۰ درصد محبوبیت دارم. این یک معجزه نیست؟»
میلی دلایل کافی برای افتخار دارد: او اقتصادی به شدت بی‌ثبات را که به بدترین بحران دو دهه اخیر خود رسیده بود، تثبیت کرده است. این بحران نتیجه سیاست‌های چاپ پول گسترده توسط دولت چپ‌گرای پرونیست بود که برای تأمین هزینه‌های خود میلیاردها پزو وارد بازار کرده بود.
اما وضعیت آرژانتین همچنان بحرانی است. اگرچه به نظر می‌رسد اقتصاد در حال خروج از رکود سال گذشته است، انتظار می‌رود امسال ۳ درصد کوچک‌تر از سال ۲۰۲۳ باشد. بر اساس پیش‌بینی جی‌پی مورگان، رشد اقتصادی ۵.۲ درصدی در سال ۲۰۲۵ تنها تولید ناخالص داخلی سرانه را به سطح سال ۲۰۲۱ بازمی‌گرداند.
در عین حال، صنایع و دستمزدها همچنان ضعیف هستند و آرژانتینی‌ها هنوز از کاهش شدید استانداردهای زندگی که تقریباً یک دهه پیش آغاز شده و در ماه‌های اولیه ریاست‌جمهوری میلی شدت گرفته است، بهبود نیافته‌اند. بر اساس گزارش آژانس ملی آمار آرژانتین، در نیمه اول سال ۲۰۲۴، سهم جمعیت زیر خط فقر ۱۱ درصد افزایش یافته و به ۵۳ درصد رسیده است.
با این وجود، رأی‌دهندگانی که به میلی اعتماد کردند، همچنان راضی هستند. ویرجینیا، ۶۳ ساله و معلم بازنشسته‌ای از محله آباستو در بوینس‌آیرس، می‌گوید: «سال بدی برای من بود. من برای زنده ماندن تمام پس‌اندازم را خرج کردم، اما همچنان ایمان دارم. همیشه می‌گفتم این کشور نیاز دارد همه چیز را از پایه ویران کرده و از نو بسازد، و او واقعاً این کار را می‌کند.»
استراتژی‌های اقتصادی و کاهش تورم
میلی اولویت خود را مقابله با تورم آرژانتین قرار داده است. استراتژی اصلی او، همان‌طور که شعارش می‌گوید، «با اره‌برقی به دولت حمله کردن» بوده است. او هزینه‌های عمومی را از ۴۴ درصد به ۳۲ درصد تولید ناخالص داخلی کاهش داده است. بیشترین صرفه‌جویی‌ها از طریق کاهش بودجه بازنشستگی، پروژه‌های عمومی، حقوق کارمندان دولت، یارانه‌های انرژی و حمل‌ونقل و برنامه‌های اجتماعی حاصل شده است.
در همین حال، لوئیس کاپوتو، وزیر اقتصاد و معامله‌گر سابق وال‌استریت، استراتژی مالی پیچیده‌ای برای قطع «شیرهای چاپ پول» که پزوهای اضافی را به اقتصاد تزریق می‌کرد، اجرا کرده است.
پس از یک کاهش ارزش بزرگ در دسامبر گذشته، میلی و کاپوتو نرخ ارز رسمی تحت کنترل دولت را ثابت نگه داشته و هر ماه تنها ۲ درصد کاهش داده‌اند. آن‌ها همچنین حدود ۱۵ میلیارد دلار به سیستم مالی تزریق کردند، از طریق عفو مالیاتی سخاوتمندانه‌ای که آرژانتینی‌ها را تشویق کرد دلارهای خود را که در خانه یا بانک‌های خارجی نگه داشته بودند، سپرده‌گذاری کنند. این اقدامات تقاضا برای دلارهای بازار سیاه را کاهش داده و فشار بر نرخ ارز را تسکین داده است.
برای بسیاری از مردم، این اقدامات نشانه‌ای از ثبات است. خورخه، یک قصاب در محله کارگری پدر موگیکا در بوینس‌آیرس، می‌گوید: «اوضاع بهتر از چیزی است که انتظار داشتم.» اما او اضافه می‌کند که فروشش همچنان به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از اوایل سال ۲۰۲۳ است. او ادامه می‌دهد: «اقتصاد را تثبیت کرده‌اند، اما اکنون متوقف شده است. آن‌ها باید دوباره آن را به حرکت درآورند.»
صنایع داخلی که اکثر آرژانتینی‌ها در آن‌ها مشغول به کار هستند — مانند خرده‌فروشی، تولید و ساخت‌وساز — تنها اندکی از انقباض‌های عمیق ابتدای سال بهبود یافته‌اند. نرخ بیکاری در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل ۱.۴ واحد درصد افزایش یافته و به ۷.۶ درصد رسیده است.
کسب‌وکارهای تولیدی هشدار داده‌اند که ممکن است همچنان نیروی کار خود را کاهش دهند، زیرا میلی اقتصادی که مدت‌ها از واردات محافظت می‌شد، را به روی کالاهای وارداتی باز می‌کند.
اصلاحات ساختاری و پیامدها
آلفردو سرانو مانسیلا، رئیس اندیشکده چپ‌گرای مرکز استراتژیک ژئوپلیتیک آمریکای لاتین، بازگشت فعالیت اقتصادی را به «پرش گربه مرده» تشبیه می‌کند. او می‌گوید: «این یک بهبود ساختاری نیست، زیرا میلی مشکلات ساختاری اقتصاد خرد آرژانتین را حل نکرده است. این یک مدل با تاریخ انقضای بسیار کوتاه است.»
در مقابل، دانته سیکا، وزیر سابق تولید، معتقد است که بازار کار دچار تغییرات دردناک اما ضروری شده است. او می‌گوید: «ما بیش از یک دهه هیچ شغل رسمی جدیدی در بخش خصوصی ایجاد نکرده‌ایم.»
صادرات کشاورزی، معدن و انرژی آرژانتین امسال به دلیل پایان خشکسالی شدید و بهره‌برداری از پروژه‌هایی مانند واکا موئرتا، یکی از بزرگ‌ترین ذخایر شیل در جهان، افزایش یافته است. دانته سیکا می‌گوید این بخش‌ها و خدمات فناوری «موتورهای روشنی برای رشد هستند و در نهایت بقیه اقتصاد را نیز تقویت خواهند کرد»، اگرچه در حال حاضر تنها ۱۴ درصد از اشتغال را شامل می‌شوند.
پیِرپائولو باربیری، مدیرعامل شرکت فین‌تک اوآلا، بر این باور است که «اگر دولت بتواند ثبات اقتصاد کلان را ادامه دهد، سال ۲۰۲۵ می‌تواند سالی پربار از نظر رشد اقتصادی باشد.»
او اضافه می‌کند: «این اقتصاد از زمانی که ما شش سال پیش کار خود را آغاز کردیم، همیشه در نوعی بحران بوده است. اگر بتوانیم سالی بدون بحران داشته باشیم، اتفاق بزرگی خواهد بود.»
چالش‌های سیاسی و قدرت اجرایی
زمانی که میلی قدرت را به دست گرفت، کوچک‌ترین نیروی کنگره‌ای را در میان تمام رؤسای‌جمهور تاریخ مدرن آرژانتین داشت، با کمتر از ۱۵ درصد کرسی‌ها در هر دو مجلس.
با این حال، میلی موفق شده است اکثر اولویت‌های خود را اجرا کند. او این کار را با استفاده حداکثری از قدرت اجرایی از طریق فرمان‌های اضطراری و وتوها انجام داد، با استفاده از ارتباط مستقیم با رأی‌دهندگان از طریق حجم زیادی از پست‌های شبکه‌های اجتماعی برای تحت فشار قرار دادن قانون‌گذاران، و مذاکره با ۲۳ فرماندار ایالتی آرژانتین پس از کاهش بودجه آن‌ها.
یکی از دیپلمات‌های آرژانتینی می‌گوید: «چه بخواهید و چه نخواهید، او در خم کردن نظام سیاسی آرژانتین به نفع خود بسیار ماهر بوده است.»
میلی، رئیس‌جمهوری غیرمتعارف، همچنان به سبک خاص خود ادامه می‌دهد. حضورهای عمومی او به‌طور ناگهانی از اجراهای زنده با کت چرمی و آهنگ‌های راک به سخنرانی‌های پیچیده درباره نظریه‌های اقتصادی خاص تغییر می‌کند. شعارهای علیه رسانه‌ها و دیگر «دشمنان آرژانتینی‌های خوب» از ویژگی‌های تجمعات او هستند.
افراد تأثیرگذار در دولت او شامل خواهرش، کارینا، که رئیس دفتر او است، و سانتیاگو کاپوتو، یک مشاور رسانه‌ای بدون سمت رسمی اما با نفوذ گسترده بر سیاست‌گذاری‌ها و انتصابات، هستند. میلی اخیراً با معاون بلندپرواز خود، ویکتوریا ویارئل، وارد مشاجره عمومی شده و ماه گذشته اظهار داشت که «او هیچ تأثیری بر تصمیم‌گیری‌ها ندارد.» تاکنون بیش از ۳۰ مقام ارشد، از جمله چهار وزیر، برکنار شده‌اند.
تغییرات عمل‌گرایانه در وعده‌ها
میلی در برخی مسائل کلیدی عمل‌گرایانه نشان داده است. او وعده انتخاباتی خود برای دلاریزه کردن اقتصاد و «سوزاندن بانک مرکزی» را کنار گذاشته است. او یک اتحاد اولیه با رئیس‌جمهور محافظه‌کار پیشین، مائوریسیو ماکری، شکل داد و افرادی از دولت ماکری را برای هدایت سه وزارتخانه از هشت وزارتخانه خود منصوب کرد.
او همچنین از مواضع تند خود در برابر دولت چین، دومین شریک تجاری بزرگ آرژانتین پس از برزیل و یک وام‌دهنده کلیدی، عقب‌نشینی کرده است. در اجلاس گروه ۲۰ در نوامبر، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، میلی را برای «تعهدش به بازیابی اقتصادی» تحسین کرد.
اپوزیسیون در وضعیت نابسامانی قرار دارد. ائتلاف‌های میانه‌رو بر سر حمایت از سیاست‌های میلی اختلاف دارند، در حالی که جنبش پرونیستی نتوانسته است پیامی قوی علیه سیاست‌های ریاضتی ارائه دهد. رهبر این جنبش، کریستینا فرناندز د کیرشنر، رئیس‌جمهور پیشین و چهره‌ای بحث‌برانگیز که به اتهامات فساد محکوم شده، گفته است: «میلی می‌خواهد ما را به یک مستعمره ساده تبدیل کند که فقط مواد خام صادر می‌کند. این همان کشوری نیست که ما می‌خواهیم.»
تأثیر اصلاحات بر اتحادیه‌های کارگری
دولت‌های پرونیستی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۳، اندازه بخش دولتی آرژانتین را تقریباً دو برابر کردند و با هزینه‌های سنگین در برنامه‌های رفاهی و کسری بودجه برای تأمین مالی آن‌ها، نرخ فقر را به‌طور قابل توجهی کاهش دادند. اما با افزایش تورم در اواسط دهه ۲۰۱۰، دستمزدها کاهش یافتند.
اتحادیه‌های قدرتمند کارگری آرژانتین از زمان روی کار آمدن میلی اعتصاباتی برگزار کرده‌اند، اما این اعتصابات نسبتاً کوتاه بوده‌اند. برخی رهبران اذعان دارند که در جلب مشارکت گسترده‌ای که انتظار داشتند، موفق نبوده‌اند.
جراردو مارتینز، رهبر اتحادیه کارگران ساختمانی آرژانتین، می‌گوید: «جامعه ما را تا حدی در کنار سیاستمداران مسئول بحران می‌داند. فعلاً مردم احساس می‌کنند باید به چیزی جدید اعتماد کنند تا مشکلات ساختاری آرژانتین حل شود.»
نبرد فرهنگی و نقش جهانی
میلی، تحت تأثیر موفقیت اقتصادی خود، به‌طور فزاینده‌ای یک «نبرد فرهنگی» علیه ایدئولوژی چپ آغاز کرده است، به‌ویژه در عرصه بین‌المللی که خود را به‌عنوان یک رهبر راست‌گرای قوی معرفی می‌کند. او تاکنون ۱۷ سفر خارجی انجام داده است — تقریباً نیمی به ایالات متحده، یکی به اسرائیل، و چهار سفر شامل دیدار با ایلان ماسک — و ده‌ها سخنرانی درباره خطرات «ویروس ذهن بیدار» ارائه داده است.
یک هفته پس از انتخابات آمریکا، میلی در مراسمی در مار-ئه-لاگو شرکت کرد و به اولین رهبر جهان تبدیل شد که پس از پیروزی ترامپ با او دیدار کرد. وقتی ترامپ پیشنهاد داد که ماسک یکی از رؤسای مشترک یک دپارتمان مشاوره دولتی برای کاهش بروکراسی دولتی شود، میلی اعلام کرد: «ما مدل رفع مقررات خود با اره‌برقی را به جهان صادر می‌کنیم.»
چالش‌های آینده و ضرورت‌های اقتصادی
میلی برای پیشبرد برنامه‌های خود به متحدان قوی در کاخ سفید نیاز دارد. اگرچه آرژانتین اهمیت زیادی برای تجارت و سیاست خارجی ایالات متحده ندارد، اما آمریکا بزرگ‌ترین سهامدار صندوق بین‌المللی پول (IMF) است، نهادی که میلی امیدوار است علاوه بر بدهی ۴۴ میلیارد دلاری موجود، ۱۰ میلیارد دلار دیگر از آن وام بگیرد.
دیپلمات‌ها در آرژانتین نگران‌اند که بازگشت ترامپ ممکن است میلی را به سمت ایدئولوژی‌گرایی بیشتر سوق دهد. وزارت خارجه میلی اعلام کرده است که ممکن است آرژانتین از تعهدات توافق پاریس درباره تغییرات اقلیمی پیروی نکند، حرکتی که می‌تواند باعث کاهش تأمین مالی بین‌المللی برای این کشور شود.
یکی از مقامات خارجی در بوینس‌آیرس می‌گوید: «به نظر می‌رسد او از نقش فردی مستقل لذت می‌برد، اما تاکنون در مسائل کلیدی عمل‌گرا بوده است. آیا ممکن است با بازگشت ترامپ او کنترل خود را از دست بدهد؟ امیدوارم این‌طور نشود.»
پایان بحران یا شروع چالش‌های جدید؟
میلی فراتر از انتظارات عمل کرده است. اکنون او انتظارات بیشتری ایجاد کرده است. او در یک نشست تجاری در نوامبر گفت: «رکود پایان یافته است. از حالا به بعد، همه‌چیز رشد خواهد بود. از حالا به بعد، فقط اخبار خوب خواهیم داشت.»
اما این استراتژی پرمخاطره است. مارسیلو گارسیا، مدیر آمریکای مشاور هورایزن انگیج، می‌گوید: «امسال آرژانتینی‌ها می‌گویند: من رنج کشیدم، اما پاداش گرفتم؛ تورم کاهش یافت. اما اگر اقتصاد به‌طور چشمگیری بهبود نیابد… اگر این وضعیت برای مدتی به حالت عادی جدید تبدیل شود، آیا در نهایت خواهند گفت: دیگر کافی است؟»
شیلا ویلکر، مدیر سازمان نظرسنجی تِرِسپونتوسرو، می‌گوید نگرانی درباره شغل‌ها، فقر و دستمزدها «تهدیدهایی در افق هستند.» او اضافه می‌کند: «اما آمار ما چیزهای زیادی برای جشن گرفتن به میلی می‌دهد. شما نمی‌توانید دست‌کم بگیرید که آرژانتینی‌ها چقدر خواهان ثبات بودند و احساس می‌کنند که او این ثبات را به ارمغان آورده است.»
حرکت به سوی رشد پایدار
برای اینکه این ثبات به رشد پایدار منجر شود، میلی باید با چالش‌های بزرگی روبه‌رو شود، مهم‌ترین آن‌ها رفع کنترل‌های سختگیرانه بر سرمایه و ارز آرژانتین است که نرخ ارز رسمی را تعیین می‌کند و مانع خروج آزادانه پول توسط شرکت‌ها و افراد از کشور می‌شود.
کیزیا مک‌کیگ، مدیر شرکت استراتژی مک‌لارتی اسوشییتز، می‌گوید: «رفع این کنترل‌ها شرطی کاملاً ضروری برای مشاهده جهش واقعی در سرمایه‌گذاری خارجی است.»
با این حال، میلی استدلال می‌کند که نمی‌تواند بدون داشتن ذخایر ارزی قابل توجه در بانک مرکزی، ریسک شناورسازی پزو را بپذیرد، زیرا این اقدام می‌تواند باعث نوسانات شدید در بازارها و تورم شود. او تقریباً هیچ ذخیره‌ای در بانک مرکزی به ارث نبرده و در تلاش برای بازسازی آن است، در حالی که دلارها را برای حفظ ثبات پزو خرج می‌کند.
میلی امیدوار بود این مشکل را با توافق IMF حل کند، اما این صندوق تاکنون به دلیل افزایش تعهدات خود نسبت به بزرگ‌ترین بدهکارش، سرعت زیادی در این زمینه نداشته است. وزیر دارایی، کاپوتو، ماه گذشته اعلام کرد که کنترل‌های ارزی «بدون شک» در سال آینده برداشته خواهند شد، اگرچه ممکن است این امر تا بعد از انتخابات میان‌دوره‌ای اواخر سال ۲۰۲۵ به تعویق بیفتد.
انتظارات سرمایه‌گذاران و آینده نامعلوم
سرمایه‌گذاران همچنان خوش‌بین هستند. ریسک اعتباری آرژانتین — یعنی میزان اضافه نرخ بهره‌ای که سرمایه‌گذاران برای نگهداری اوراق قرضه این کشور نسبت به اوراق قرضه آمریکا مطالبه می‌کنند — از بیش از ۲۰۰۰ نقطه پایه به حدود ۷۵۰ نقطه از زمان به قدرت رسیدن میلی کاهش یافته است. این کاهش نتیجه افزایش انتظارات نسبت به توانایی آرژانتین در بازپرداخت بدهی‌های خود در سال ۲۰۲۵ است.
اما ادواردو لوی یه‌یتی، اقتصاددانی که به دولت ماکری مشاوره داده است، هشدار می‌دهد که آرژانتین پیش‌تر نیز «برنامه‌های تثبیت موفق زیادی» داشته که بعدها شکست خورده‌اند. او می‌گوید: «میلی باید همزمان در رشد، ذخایر و تورم موفق باشد، تا بتوانیم شروع به فکر کردن درباره کشوری کنیم که دیگر در این چرخه گرفتار نیست.»
او اضافه می‌کند: «در آرژانتین، همیشه زود است که پایان بحران را اعلام کنیم.»
لینک کوتاه :