تأمین مالی جمعی در ایران؛ از چالش‌ها تا افق‌های روشن
جهان صنعت نیوز – تأمین مالی جمعی، ابزاری نوین برای تامین مالی که در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در نظام‌های اقتصادی جهان پیدا کرده، اکنون به یکی از مسیرهای کلیدی تأمین سرمایه برای کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ در ایران تبدیل شده است. میثم دهقانی‌منش، دبیر اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی، در گفت‌وگویی با «جهان صنعت»، ضمن تشریح اهمیت این ابزار، به رشد سریع پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی و جمع‌آوری بیش از ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه خرد اشاره می‌کند. اما او چالش‌هایی نظیر عدم نقدشوندگی سرمایه‌ها و ضرورت ایجاد بازار ثانویه را از موانع توسعه این صنعت می‌داند؛ موضوعاتی که در همایش ملی تأمین مالی جمعی مورد بحث قرار خواهند گرفت.
تأمین مالی و توسعه اقتصادی
یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها، تأمین مالی است. میثم دهقانی‌منش، دبیر همایش ملی تأمین مالی جمعی، تأکید دارد که دسترسی راحت‌تر، سریع‌تر و بهتر به منابع مالی می‌تواند به جذب سرمایه برای کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش‌های اقتصادی کمک کرده و نظام اقتصادی را پویا‌تر کند.
وی معتقد است که کشورها همواره تلاش می‌کنند ابزارهای جدیدی برای تأمین مالی ایجاد کنند تا بتوانند در کنار بازارهای پولی که عمدتاً تحت نظارت بانک‌های مرکزی و بانک‌ها قرار دارند، به تقویت تأمین مالی در بخش‌های مختلف کمک دهد. این اقدامات باعث می‌شود که بخش‌های اقتصادی کشور، از جمله شرکت‌های بزرگ، متوسط و حتی استارتاپ‌ها، بتوانند از این ابزارها بهره‌مند شوند.
تاریخچه تأمین مالی جمعی
دهقانی‌منش توضیح می‌دهد که تأمین مالی جمعی یکی از ابزارهای قدیمی تأمین مالی است که به‌طور رسمی از سال ۲۰۰۶ در دنیا مطرح شده است. او اضافه می‌کند که پیش از این نیز ماهیت این کار وجود داشت؛ یعنی افراد سرمایه‌های خرد خود را برای تحقق اهداف خاص یا اجرای پروژه‌های مشخص کنار هم قرار می‌دادند. اما از سال ۲۰۰۶ این مفهوم به‌عنوان یک ابزار جدید شکل گرفت و منجر به راه‌اندازی پلتفرم‌های مختلف شد. او می‌گوید: «برخی از این پلتفرم‌ها پاداش‌محور هستند و افراد برای حمایت از پروژه‌هایی مثل آثار هنری یا کتاب‌نویسی سرمایه‌گذاری کرده و در ازای آن تخفیف یا هدیه دریافت می‌کنند. اما با گذشت زمان، تأمین مالی جمعی مبتنی بر وام مطرح شد. این مدل باعث شد که تأمین مالی جمعی جایگاه مهم‌تری در اقتصاد پیدا کند.»
به گفته او، در ایران نیز پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی از این مدل پیروی می‌کنند.
عملکرد مدل وام‌محور در تأمین مالی جمعی
در مدل وام‌محور، فرد یا مجموعه‌ای که پروژه‌ای دارد، برای تأمین مالی آن درخواست سرمایه می‌کند. گروه‌های مختلفی از افراد می‌توانند سرمایه‌های خرد خود را جمع کرده و سرمایه موردنیاز پروژه را تأمین کنند و در نهایت از منافع پروژه بهره‌مند شوند.
دهقانی‌منش اشاره می‌کند که این ابزار به دلیل کارآیی و عملکرد مناسب خود، به‌سرعت توسعه یافته و جایگاه خود را در نظام تأمین مالی جهانی پیدا کرده است. وی اظهار کرد: «طبق آخرین آمار، در سال ۲۰۲۰، حجم این صنعت به بیش از ۱۲ میلیارد دلار رسید و هر سال روند رشد خود را ادامه می‌دهد.»
تأمین مالی جمعی در ایران
وی معتقد است که در ایران به دلیل محدودیت‌های موجود در ابزارهای تأمین مالی و نظام تأمین مالی مبتنی بر بازار پول، نیاز به ابزارهایی مانند تأمین مالی جمعی بیشتر احساس می‌شد. به گفته او، این محدودیت‌ها شامل ناترازی‌ها و عدم توانایی بانک‌ها در ارائه تسهیلات بلندمدت به کسب‌وکارها است. دهقانی‌منش بیان کرد: «این نیاز باعث شد که شورای عالی بورس در سال ۱۳۹۷ دستورالعمل تأمین مالی جمعی را تصویب کند. پس از تصویب این دستورالعمل، شرکت فرابورس ایران به‌عنوان متولی اجرای این موضوع ابلاغیه‌هایی صادر کرد تا شرکت‌های واجد شرایط بتوانند مجوز تأمین مالی جمعی دریافت کنند.»
آمار و روند توسعه تأمین مالی جمعی در ایران
وی افزود: «در سال اول، سه مجموعه موفق به دریافت این مجوز شدند. اما اکنون ۵۵ مجموعه موفق به دریافت مجوز تأمین مالی جمعی شده‌اند. از این میان، ۳۳ شرکت از سکوهای تأمین مالی جمعی مجوز قطعی و ۲۲ شرکت موافقت اصولی دریافت کرده‌اند. این روند نشان‌دهنده رشد سریع این حوزه است.»
دهقانی‌منش به ظرفیت بالای این ابزار در جمع‌آوری منابع مالی اشاره کرده و می‌گوید: «این سکوها تاکنون بیش از ۳ همت منابع از سرمایه‌های خرد مردم جمع‌آوری کرده‌اند و این منابع را به سمت کسب‌وکارها هدایت کرده‌اند. این ابزار کمک کرده که بخشی از سرمایه‌های خرد کشور، به‌جای ورود به بازارهای غیرمولد، از طریق پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی به سمت پروژه‌های مولد و اقتصادی هدایت شود.»
چالش‌های تأمین مالی جمعی در کشور
دبیر همایش تامین مالی جمعی معتقد است که هر ابزاری که در کشور ایجاد می‌شود، در مسیر توسعه خود با چالش‌هایی مواجه خواهد بود. به گفته او، تأمین مالی جمعی نیز از این قاعده مستثنی نیست و بسیاری از سکوها و فعالان این حوزه در سال‌های اخیر با موانعی روبه‌رو شده‌اند.
دهقانی‌منش یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را عدم نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران تا پایان پروژه دانست و اظهار کرد: «ایجاد بازار ثانویه برای تأمین مالی جمعی یکی از درخواست‌های اصلی ذی‌نفعان این حوزه است. این بازار می‌تواند جذب منابع بزرگ‌تر را تسهیل کند و سرمایه‌ها را به‌راحتی به سمت پروژه‌های مولد هدایت کند.»
اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی
وی در ادامه از برگزاری اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی خبر داده و گفت: « در راستای اهمیت موضوع تأمین مالی جمعی، کمیسیون تأمین مالی کارآفرینی سازمان ملی کارآفرینی وابسته به اتاق بازرگانی ایران و همکاری هلدینگ فن‌زی که به‌طور تخصصی درحوزه تامین مالی فعالیت می‌کند، تصمیم گرفتند سلسله همایش‌های تخصصی تأمین مالی جمعی را به صورت سالانه در کشور برگزار کنند. اولین همایش تأمین مالی جمعی در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد و هدف اصلی این همایش، ترویج و توسعه ابزار تأمین مالی جمعی با حضور ذی‌نفعان این حوزه و بررسی چالش‌ها و راهکارهایی است که به توسعه این ابزار کمک کند.»
دهقانی‌منش افزود: «همایش به‌صورت سخنرانی و پنل‌های تخصصی در یک روز و در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار می‌شود. تمامی سکوهای تأمین مالی جمعی، شرکت‌ها و نهادهای مالی فعال، تشکل‌ها و انجمن‌های صنعتی و اقتصادی کشور، نهادها و سازمان های نظارتی، متخصصان و سیاستگذاران این حوزه در این گردهمایی تخصصی حضور خواهند داشت.»
دبیر همایش تامین مالی جمعی در پایان تأکید کرد: «هرچقدر این ابزار در کشور توسعه یابد، منافع آن برای تمام ذی‌نفعان بیشتر خواهد بود. این ابزار می‌تواند سرمایه‌های سرگردان را به سمت پروژه‌های اقتصادی هدایت کند و کمک کند که کسب‌وکارها به‌راحتی منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کنند که در نتیجه این امر به تقویت چرخه توسعه اقتصادی کشور منجر خواهد شد.»
صنعت و معدنلینک کوتاه :