هزینه سنگین دولت برای پذیرش اتباع افغانستانی؛ از یارانه‌ها تا فشار بر منابع انرژی
ورود اتباع افغانستانی به ایران پس از روی کار آمدن طالبان، علاوه بر مشکلات اقتصادی و اجتماعی، چالش‌هایی جدید برای کشور به همراه داشته است.
جهان صنعت نیوز – پس از تسلط طالبان بر افغانستان، موج وسیعی از مهاجران افغانستانی به ایران وارد شده‌اند که بسیاری از آنان غیرمجاز هستند. این موضوع به‌ویژه در کنار تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی کشور، مشکلات بیشتری به‌وجود آورده است. مقامات ایرانی در تلاشند تا با اعمال سیاست‌های جدید، این مهاجران را ساماندهی کنند. هزینه‌های مربوط به مهاجران شامل یارانه‌ها، خدمات بهداشتی و آموزشی، و یارانه انرژی به‌طور قابل توجهی فشار بر اقتصاد کشور وارد کرده است. البته برخی بر این باورند که در کنار هزینه‌ها، مهاجران خدمات زیادی به بازار کار ایران ارائه می‌دهند.
چالش‌های ورود اتباع افغانستانی به ایران و هزینه‌های سنگین اقتصادی
در سال‌های اخیر، علاوه بر تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران و مشکلاتی مانند تورم بالا، جهش‌های ارزی و ناترازی‌های اقتصادی، چالش جدیدی به نام ورود گسترده اتباع افغانستانی به ایران به‌ویژه پس از به قدرت رسیدن طالبان به وجود آمده است. ورود این تعداد بالای مهاجر به ایران به دلیل غیرمجاز بودن بسیاری از آنان، مشکلات زیادی برای کشور ایجاد کرده است. با اینکه ایران همواره با گشاده‌رویی مهاجران را پذیرفته، شرایط کنونی به ویژه در زمینه اقتصادی و اجتماعی، فشار سنگینی را به دولت و جامعه وارد کرده است. طبق آمارهای مختلف، تعداد مهاجران افغانستانی در ایران به بیش از ۶ میلیون نفر می‌رسد و در برخی برآوردها، این عدد به ۱۰ میلیون نفر نیز می‌رسد که از جمعیت برخی کشورهای جهان بیشتر است. این موضوع فشار اقتصادی زیادی به دولت و منابع کشور وارد کرده است.
هزینه‌های سنگین دولت برای پذیرش اتباع افغانستانی
ورود این تعداد مهاجر به کشور هزینه‌های هنگفتی در بخش‌های مختلف بر دوش دولت گذاشته است. به عنوان مثال، هزینه تحصیل هر فرد خارجی در ایران حدود ۴۲ میلیون تومان است. با احتساب ۷۱۰ هزار دانش‌آموز و دانشجوی مهاجر، بودجه‌ای معادل ۳۰ همت (هزار میلیارد تومان) برای دولت ایران ایجاد می‌شود. همچنین در سال ۱۴۰۲، حجم یارانه‌های مختلف مانند حامل‌های انرژی، آب، آموزش، نان و کالاهای اساسی برای اتباع خارجی به بیش از ۱۸۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد. در برخی سناریوها این رقم تا ۲۴۰ هزار میلیارد تومان افزایش می‌یابد که معادل بیش از ۷ میلیارد دلار یارانه است.
ساماندهی مهاجران به‌جای ایجاد بحران اجتماعی و امنیتی
مقامات و نهادهای مختلف کشور از جمله دولت، مجلس و قوه قضائیه در تلاش هستند تا با اتخاذ بسته‌های سیاستی جامع، وضعیت اتباع خارجی را ساماندهی کرده و افراد غیرمجاز را از کشور اخراج کنند. در این زمینه، ضروری است که مسئله مهاجران از طریق مجاری علمی، حقوقی و قانونی پیگیری شود تا از تبدیل این موضوع به بحران اجتماعی و امنیتی جلوگیری شود. در حال حاضر، در ایران دو دیدگاه عمده در خصوص حضور مهاجران افغانستانی وجود دارد: یکی بر اهمیت حمایت‌های دینی و اخلاقی از مهاجران تأکید دارد و دیگری به چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از حضور مهاجران در کشور اشاره می‌کند.
چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از حضور مهاجران
پذیرش مهاجران به ویژه در شرایط اقتصادی سخت ایران مشکلاتی را به همراه دارد. از یک‌سو، منابع محدود کشور مانند آب، برق، گاز و مسکن تحت فشار قرار می‌گیرد و از سوی دیگر، یارانه‌های مختلف مانند یارانه نان، کالاهای اساسی و انرژی به شدت افزایش می‌یابد. به‌طور مثال، یارانه آرد و نان برای اتباع خارجی در سال ۱۴۰۲، معادل ۸.۷ همت (هزار میلیارد تومان) و در سناریوی بدبینانه تا ۱۱.۶ همت می‌رسد. همچنین، یارانه کالاهای اساسی برای مهاجران در این سال حدود ۳۳ تا ۴۳ همت برآورد شده است.
افزایش تقاضا برای انرژی و مشکلات اقتصادی ناشی از آن
مهاجران خارجی به ویژه اتباع افغانستانی باعث افزایش تقاضا برای منابع انرژی نظیر بنزین، گازوئیل، برق و گاز در کشور شده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که یارانه انرژی برای اتباع خارجی در سال ۱۴۰۲ در سناریوهای مختلف، به حدود ۵۱ تا ۶۷ همت می‌رسد. این افزایش تقاضا موجب تشدید ناترازی در بخش انرژی شده است که خود تأثیرات منفی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
مالیات و حق بیمه از دست رفته
ورود مهاجران غیرمجاز به بازار کار ایران، باعث از دست رفتن درآمدهای مالیاتی و حق بیمه از سوی دولت شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ دولت ایران حدود ۶۰ تا ۸۰ همت از درآمدهای مالیاتی و حق بیمه به‌دلیل فعالیت اتباع خارجی در بخش غیررسمی اقتصاد را از دست داده است.
خدمات و نقش مهاجران در بازار کار ایران
با اینکه مهاجران به‌ویژه اتباع افغانستانی فشار اقتصادی زیادی به کشور وارد کرده‌اند، نمی‌توان نقش آن‌ها در بازار کار ایران را نادیده گرفت. این افراد در مشاغل مختلف مانند کشاورزی، دامداری، ساختمان و خدمات نقش مهمی ایفا می‌کنند و در بسیاری از این مشاغل، کارگران ایرانی توانایی انجام این کارها را ندارند. طبق آمارها، بسیاری از شاغلان خارجی در ایران در بخش‌های ساختمانی، تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدمات فعالیت دارند.
گزارش تلخیص شده از روزنامه فرهیختگان
سیاسیلینک کوتاه :