کسبوکارهای کوچک در کشورهای توسعه یافته چگونه پا گرفتند؛ تجربیات آمریکا، ژاپن و کره جنوبی
دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی تحت عنوان «بازنگری در نقش حاکمیت در توسعه کسبوکارهای کوچک: مطالعه تطبیقی نهادهای توسعه‌دهنده کسبوکارهای کوچک»به بررسی نقش حاکمیت در توسعه کسب و کارهای کوچک پرداخت. در این گزارش از تجربه کشورهای توسعه‌یافته همچون آمریکا، ژاپن و کره جنوبی استفاده شده است.
هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: بررسی نحوه شکل‌گیری و روند تکامل نهادهای توسعه کسب‌وکار، ساختار سازمانی و نحوه همکاری نهادهای توسعه کسب‌وکار، قوانین، برنامه‌ها و ابزارهای حمایتی سازمان‌ها در کشورهای توسعه یافته‌ای همچون آمریکا، ژاپن، کره جنوبی و کشورهایی که در حمایت از کسبوکارهای کوچک و متوسط سابقه طولانی دارند مانند هند و ترکیه، می‌تواند راهگشای تصمیم‌گیران برای بهبود فضای کسبوکارهای کوچک در ایران باشد. هر کدام از این کشورهای پیشرفته با توجه به شرایط کشور و زمان اهداف مختلفی را در حمایت از کسبوکارهای کوچک یا همان SMEها دنبال میکنند. اهدافی که با تغییر شرایط دستخوش تحول شده و متناسب با آنها ساختارها، برنامه‌ها، قوانین، مقررات دستخوش تغییر می‌شوند.
تعاریف مختلف از SME
کسبوکارهای کوچک و متوسط، طیف وسیعی از فعالیت‌های خانگی تا امور تولیدی و خدماتی، را شامل می‌شوند. تعریف واحد و جامعی از کسبوکارهای کوچک و متوسط SME در دنیا وجود ندارد و تعاریف متنوعی در کشورها براساس معارهای مانند تعداد کارکنان، میزان گردش مالی، ارزش دارایی‌ها و میزان سرمایه ارائه شده است. در ایران، تعریف بنگاه‌های کوچک و متوسط از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. به‌طور مثال براساس تعریف وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی، بنگاه‌های کوچک و متوسط، واحدهای صنعتی و خدماتی هستند که کمتر از ۵۰ نفر کارکن دارند. اما مرکز آمار ایران، آنها را به چهار گروه: کسبوکارهای خرد با ۱ تا ۹ کارکن، کوچک با ۱۰ تا ۴۹ کارکن، متوسط با ۵۰ تا ۹۹ کارکن، و بزرگ با بیش از ۱۰۰ کارکن طبقه‌بندی کرده است.
رشد فرهنگ کارآفرینی در ژاپن و کره جنوبی به بهبود اشتغال انجامیده است
در ژاپن و کره جنوبی در سال‌های رشد بالای اقتصادی و در ابتدای مسیر توسعه عمدتاً با نگاه سیاسی- اجتماعی به بنگاه‌های کوچک و متوسط توجه شده و منطق اقتصادی در حاشیه بوده است و در دو دهه اخیر با تمرکز بر ویژگی‌های نوآوری و انعطاف‌پذیری SMEها، حمایت از آنها با هدف رشد فرهنگ کارآفرینی، افزایش نوآوری، کسب فرصت‌های جدید، دسترسی به بازارهای خارجی و بهبود وضعیت اشتغال افزایش یافته است. در آغاز دهه ۸۰ میلادی و با آغاز موج تورم در کره جنوبی تلاش شد تا با تقویت رشد بنگاه‌های کوچک و متوسط، از افراط وتفریط در استراتژی کسب‌وکار به نفع بنگاه‌های بزرگ
اجتناب شود. در ژاپن نیز سابقه حمایت از کسبوکارهای نوپا و کوچک به پایان جنگ جهانی دوم باز می‌گردد.
ترکیه به دنبال پیوستن به اتحادیه اروپا
ترکیه در دهه ۱۹۷۰ حمایتهای خود را از SMEها تحت معاهدات بین‌المللی آغاز کرده و در حاضر عمدتاً با هدف پیوستن به اتحادیه اروپا و در چارچوب اولویت‌های بخشی و منطقه‌ای به حمایت از SMEها می‌پردازد. توسعه مهارت‌های فناوری SME، بهبود آموزش SME و دسترسی و استفاده از اطلاعات، ارائه سازوکارهای مالی مناسب برای SME، بهبود زیرساخت مدیریتSME از جمله راهبردهای این کشور در حمایت از کسبوکارهای کوچک بوده است. تحقیقات، تجزیه و تحلیل، برنامه‌ریزی و برنامه‌های حمایتی ازجمله تجزیه و تحلیل منطقه‌ای و بخشی، برنامه‌های توسعه منطقه‌ای و بخشی، برنامه‌های عملیات منطقه‌ای صنایع کوچک، مشاوره سرمایه‌گذاری و مدیریت، سیستم‌های حمایتی کارآفرینی، حمایت از راه‌اندازی کسبوکارهای نوپا،مشاوره برای سرمایه‌گذاری متقابل، و حمایت از تبلیغات از جمله این اقدامات است.
سابقه ۷۰ ساله آمریکا در حمایت از کسبوکارهای کوچک
در ایالات متحده آمریکا و هند، اهداف اجتماعی و سیاسی در حمایت از کسبوکارهای کوچک همواره در اولویت بوده‌اند. آمریکا در سابقه هفتاد‌ساله خود در حمایت از کسبوکارهای کوچک به‌دنبال تقویت رقابت‌پذیری، ایجاد فرصت‌های عادلانه برای کسب‌وکارها و حمایتهای اجتماعی در شرایط بحرانی مانند رکود اقتصادی یا شیوع کرونا داشته است. هند در سابقه پنجاه‌‌ساله خود در حمایت از بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط به‌دنبال اهداف اجتماعی مانند توسعه اشتغال روستایی، کاهش عدم تعادل‌های منطقه‌ای و توزیع عادلانه‌تر درآمد بوده است. در مقابل ژاپن، کره جنوبی و ترکیه همواره تلاش کرده‌اند از SMEها در مسیر رشد اقتصادی استفاده کنند. ژاپن و کره جنوبی در سال‌های ابتدایی توسعه، با تمرکز بر حمایت از بنگاه‌های بزرگ و بدون داشتن نگاه مستقل به SME، با حمایت از پیمانکاری فرعی به‌دنبال افزایش کارایی بوده‌اند.
حمایت گزینشی؛ مخرج مشترک ترکیه، ژاپن و کره جنوبی
در کشورهای ژاپن، ترکیه و کره جنوبی که عمدتاً اهداف اقتصادی مانند رشد تولید و افزایش بهره‌وری در اولویت بوده‌اند، نهاد توسعه‌دهنده کسب‌وکار ابتدا ذیل وزارت صنعت تشکیل شده و در ترکیه و ژاپن با وجود گسترش خدمات به همه کسبوکارهای کوچک و متوسط ساختار جداگانه‌ای از وزارت صنعت ایجاد نشده است. همچنین حمایت از SMEها در همه کشورهای مورد بررسی به پشتوانه قوانین و مقررات انجام می‌شود و در صورت تغییر رویکرد و اهداف حمایتی، قوانین و مقررات در طول زمان اصلاح شده‌اند. حمایت از SMEها با اهداف اقتصادی در کشورهای ژاپن، کره جنوبی و ترکیه گزینشی بوده و شامل عموم بنگاه‌ها نبوده است. معیارهایی همچون انطباق با استراتژی توسعه‌ای صنعتی، برنامه‌های توسعه منطقه‌ای و خوشه‌بندی، اشتغال‌زایی، دارا بودن تخصص فنی، پتانسیل بالای رشد، قابلیت‌های صادراتی، نوآور بودن، دارای فناوری و … به‌نحوی در انتخاب SMEها مؤثر بوده‌اند. نهادهای توسعه‌دهنده کسب‌وکار در ژاپن و ترکیه بر عملکرد بنگاه‌های دریافت‌کننده خدمات حمایتی به دقت نظارت میکنند و پس از ارزیابی، در مورد ادامه حمایت‌ها تصمیم‌گیری می‌شود.
برنامه‌های حمایتی در همه کشورهای مورد بررسی شامل طیف گسترده ای از ارائه خدمات شامل آموزشی و مشاوره‌ای، بهبود مدیریت، توسعه منابع انسانی، بازاریابی و کمک به صادرات، اصلاح مقررات دست‌و‌پاگیر، سیاست‌های مالیاتی، توسعه زیرساخت‌ها، حمایت از تحقیق و توسعه و … است و محدود به تأمین مالی و وام نمی‌شود. حمایت‌ها یا براساس مراحل مختلف رشد کسب‌وکارها یا براساس نیازها و اهداف حمایتی متفاوت تقسیم‌بندی شده‌اند.
اخبار برگزیدهصنعت و معدنلینک کوتاه :