آقای رییس‌جمهور، وظیفه شما جست‌وجو کردن نیست
حسین ساسانی، نظریه پرداز توسعه پایدار
آقای دکتر پزشکیان، سخنان اخیر شما در باب «جست‌وجوی افرادی که بتوانند مشکلات کشور را حل کنند» مرا بر آن داشت تا نکته‌ای را با شما در میان بگذارم که شاید فراتر از دغدغه امروز شما باشد.
آقای رییس‌جمهور، کشور ما، که در تاریخ هزاران ساله‌اش بستر اندیشه‌های بزرگ و مردان و زنانی خلاق و نوآور بوده است، امروز نیز بی‌بهره از انسان‌های توانمند و سازنده نیست. خاک ایران هنوز مهد افرادی است که با دانشی وسیع، ذهنی پویا، تفکری نوآورانه و دیدگاهی انتقادی آماده‌اند تا این سرزمین را به قله‌های جدیدی از پیشرفت و عدالت رهنمون کنند. اما شما در جایی اشاره داشتید که «در به در به دنبال چنین افرادی هستیم.» پرسش اینجاست: چرا باید جست‌وجو کنید؟ آیا این خود اعترافی نیست بر وجود موانعی که اجازه نمی‌دهد این افراد به چشم بیایند و به کار گرفته شوند؟
آقای رییس‌جمهور، وظیفه شما جست‌وجو کردن نیست. وظیفه شما شکافتن گره‌هایی است که مسیر استفاده از این انسان‌های توانمند را مسدود کرده است. شما باید موانع را بشناسید، راه‌حل‌ها را طراحی و دیگران را ترغیب کنید که این افراد را بیابند و به میدان بیاورند. نقش شما، نقش یک استراتژیست است، نه یک جست‌وجوگر. نظام حکمرانی یک کشور باید به گونه‌ای طراحی شود که افراد توانمند، خودشان به طور طبیعی و بدون نیاز به جست‌وجو در جایگاه‌های شایسته قرار گیرند.
آقای رییس‌جمهور، هیچ کشوری با جست‌وجوی فردی به سوی توسعه حرکت نمی‌کند. رهبران بزرگ جهان، هرگز نگفتند «دنبال افراد توانمند می‌گردیم» بلکه فضایی ساختند که توانمندان، خود از میان جامعه برخیزند و بدرخشند. آنها نظام آموزشی را تقویت کردند، آزادی اندیشه و بیان را گسترش دادند، عدالت اجتماعی را برقرار کردند و سیستمی ایجاد کردند که شایسته‌سالاری، نه شعاری تهی، بلکه یک حقیقت جاری باشد.
در ایران اما موانع متعدد باعث شده است که افراد توانمند یا مهاجرت کنند، یا ناامید شوند، یا در پیچ‌وخم ساختارهای بوروکراتیک، خلاقیت خود را از دست بدهند. آیا نظام آموزشی ما، به جای انباشت محفوظات، به پرورش خلاقیت پرداخته است؟ آیا نظام مدیریتی ما، به جای حلقه‌های بسته، به شایسته‌سالاری اولویت داده است؟ آیا فضای عمومی جامعه به گونه‌ای بوده که افراد بتوانند آزادانه بیندیشند، انتقاد کنند و بسازند؟
شما باید موانع را بردارید، نه انسان‌ها را جست‌وجو کنید. باید نظامی ایجاد کنید که استعدادها را به میدان بیاورد، نه اینکه آنها را دفن کند. باید فضایی فراهم کنید که خلاقیت و نوآوری، ارزش باشد، نه خطر.
این سخن حافظ در چنین شرایطی به یاد می‌آید:
سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد
شما، آقای رییس‌جمهور، به‌جای جست‌وجو در بیرون، باید به ساختاری در درون بیندیشید که نیازی به جست‌وجو نباشد. کشوری که در آن انسان‌ها براساس شایستگی و نه وفاداری به قدرت به جایگاه‌های مدیریتی برسند، دیگر نیازی به جست‌وجو ندارد. باید بپذیرید که امروز، بیش از هر زمان دیگری، ایران به سیستمی نیاز دارد که براساس آن، هر چرخ‌دنده‌ای از این کشور به‌درستی و در جای خود حرکت کند.
به یاد آورید که نظام حکمرانی شما باید چونان باغبانی باشد که خاک را بارور می‌کند، نه آنکه با فانوسی در دست، در جست‌وجوی گل‌های پنهان بگردد. باید سیستمی بسازید که افراد توانمند، با اراده و اشتیاق، خود به میدان بیایند.
آقای رییس‌جمهور، شما باید پیش از هر چیز، چشم‌انداز و استراتژی ارائه کنید که براساس آن، ایران بتواند از تمامی ظرفیت‌های انسانی‌اش بهره بگیرد. باید دیگران را ترغیب کنید که این افراد را شناسایی کنند و به کار گیرند. شما باید ساختاری بسازید که شایسته‌سالاری در آن، نه یک آرزو، بلکه یک واقعیت باشد.
یادداشتلینک کوتاه :