تورم از کنترل خارج شد؟

جهان صنعت نیوز – تورم بهمن‌ماه با شکستن رکورد ۲۳ ماهه، دوباره در مسیر صعودی قرار گرفته و نگرانی‌ها از تشدید فشارهای اقتصادی را افزایش داده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه در این ماه به ۴.۱ درصد رسیده که نسبت به دی‌ماه ۱.۲ واحد درصد افزایش داشته و بالاترین رقم از اسفندماه ۱۴۰۱ محسوب می‌شود. این جهش عمدتاً ناشی از رشد چشمگیر قیمت خوراکی‌ها، به‌ویژه سبزیجات، میوه و نان بوده که هزینه‌های معیشتی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ تورم نقطه‌به‌نقطه نیز بار دیگر از مرز ۳۵ درصد عبور کرده و به ۳۵.۳ درصد رسیده است. این در حالی است که سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی طی یک سال گذشته، از جمله افزایش نرخ بهره و محدودیت‌های اعتباری، نتوانسته‌اند مانع از اوج‌گیری مجدد تورم شوند. نکته مهم دیگر به افزایش پایدار قیمت‌ها در بخش کالاهای غیرخوراکی بازمی‌گردد. در حالی که طی ماه‌های گذشته سهم تورم کالاهای غیرخوراکی در تورم ماهانه حدود ۱.۸ درصد بود، این رقم در بهمن به ۲ درصد افزایش یافته است. این روند نشان می‌دهد که حتی در صورت تثبیت قیمت مواد غذایی، فشار تورمی ناشی از سایر کالاها همچنان ادامه دارد. همچنین، تحلیل دهک‌های درآمدی حاکی از آن است که خانوارهای کم‌درآمد بیشترین آسیب را از این افزایش قیمت‌ها متحمل شده‌اند. تورم ماهانه دهک اول جامعه (ضعیف‌ترین قشر درآمدی) به ۴.۸۹ درصد رسیده که بالاترین رقم در میان تمام دهک‌هاست. در مقابل، دهک دهم تنها ۳.۸۲ درصد تورم را تجربه کرده است. این شکاف تورمی، فشار معیشتی بیشتری را بر دوش اقشار ضعیف جامعه قرار داده و نشان‌دهنده روند نگران‌کننده‌ای در توزیع اثرات تورم است.

تورم ماهانه به رکورد ۲۳ ماهه را شکست

بر اساس گزارش جدید مرکز آمار، تورم ماهانه در بهمن امسال به ۴.۱ درصد رسید که نسبت به دی، افزایش ۱.۲ واحد درصدی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین تورم ماهانه ثبت شده از اسفندماه سال ۱۴۰۱ محسوب می‌شود تا رکورد تورم در ۲۳ ماه گذشته شکسته شود.

بررسی داده‌های منتشر شده حاکی از این است که عامل اصلی جهش تورم در بهمن ماه امسال، افزایش شدید قیمت خوراکی‌ها بوده‌است؛ گروه سبزیجات با ثبت تورم ماهانه ۱۶.۹ درصدی در بهمن بالاترین تورم را ثبت کرده‌است. افزایش قیمت سیب‌ زمینی و سایر محصولات کشاورزی در ماه گذشته را می‌توان دلیل تورم بالای این گروه دانست. میوه و خشکبار با ۳.۷ درصد و نان و غلات با ۷.۴ درصد نیز پس از گروه سبزیجات بالاترین تورم ماهانه بهمن را تجربه کردند. در نقطه مقابل آموزش با ۰.۸ درصد، گوشت قرمز با ۱.۷ درصد و استفاده از وسایل شخصی با ۲ درصد کم‌ترین افزایش قیمت را در بهمن ماه امسال ثبت کردند.

جهش تورم نقطه‌به‌نقطه با بالای ۳۵ درصد

گزارش مرکز آمار حاکی از این است که تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن ماه امسال با افزایش ۳.۶ واحد درصدی نسبت به دی، به ۳۵.۳ درصد رسیده‌است. هرچند تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن بالاترین رقم طی یکسال گذشته محسوب می‌شود اما نکته مهم‌تر صعود دوباره تورم به بالای سطح ۳۵ درصدی است. جهش تورم نقطه‌به‌نقطه به بالای سطح ۳۵ درصد در حالی اتفاق افتاد که طی یک سال گذشته بانک مرکزی با تمام ابزارهای سیاستی همانند افزایش نرخ بهره و محدود کردن وام دهی نظام بانکی سعی در کنترل و کاهش تورم به سطح ۳۰ درصدی را داشت. هدفی که نه تنها با افزایش رکود اقتصادی محقق نشد بلکه حالا دوباره شاهد اوج گیری تورم به سطوح بالاتر هستیم. شرایطی که با توجه به روند متغیرهای اقتصادی و سیاسی به نظر ادامه دار خواهد بود و در صورت عدم سیاستگذاری درست، احتمالا سال آینده شاهد بازگشت تورم به محدوده بالای ۴۰ درصد خواهیم بود.

در میان کالاها و خدمات مختلف، گروه سبزیجات با ۱۰۶ درصد، بالاترین تورم نقطه به نقطه را در بهمن ثبت کردند که نسبت به دی افزایش بیش از ۴۰ واحد درصدی را نشان می‌دهد. این میزان تورم از خرداد ماه سال ۱۳۹۸ برای گروه کالایی سبزیجات بی‌سابقه بوده‌است. حمل و نقل عمومی با ۵۵.۳ درصد و میوه و خشکبار با ۴۰ درصد در رتبه‌های بعدی بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن قرار دارند. در نقطه مقابل گوشت قرمز و مرغ کم‌ترین تورم‌نقطه‌به‌نقطه بهمن را ثبت کرده‌است. قیمت این گروه کالایی در مقایسه با بهمن ماه سال گذشته به طور میانگین ۱۵.۲ درصد افزایش یافته‌است. روغن و چربی‌ها با ۲۱.۷ و ارتباطات با ۲۲ درصد پس از گوشت قرمز و مرغ کم‌ترین تورم نقطه‌به‌نقطه را تجربه کردند.

مقصر افزایش تورم

برآوردهای «جهان صنعت» از آمارهای منتشر شده حاکی از این است که افزایش قابل توجه قیمت‌ خوراکی‌ها مهترین دلیل افزایش تورم در بهمن ماه امسال بوده‌است. به گونه‌ای که سهم حدود ۵۰ درصدی در تورم ماهانه بهمن را داشته است. به بیان دیگر، حدود ۲ درصد از تورم ۴ درصدی بهمن ماه ناشی از افزایش قیمت خوراکی‌ها بوده‌است. این در حالی است که در ۱۰ ماه ابتدایی امسال وزن افزایش قیمت خوراکی‌ها در تورم ماهانه به طور میانگین کم‌تر از ۳۰ درصد بوده و کالاهای غیرخوراکی عامل اصلی تورم محسوب می‌شدند.

قربانی اصلی تورم بهمن

شاید افزایش عجیب قیمت سیب زمینی و البته سایر محصولات کشاورزی را می‌‌توان مهم‌ترین عوامل این جهش تورم دانست. افزایش قیمتی که ناشی از سو مدیریت وزارت جهادکشاورزی در کنترل بازار محصولات کشاورزی بوده‌است. نکته قابل توجه این است که کالاهای خوراکی و به ویژه گروه کالایی سبزیجات سهم به شدت بالایی در سفره دهک‌های پایین درآمدی دارد و قربانیان اصلی تورم بهمن را می‌توان این گروه از خانوار دانست. گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌دهد تورم ماهانه دهک اول (ضعیف ترین خانوارهای کشور) در بهمن با ۴.۸۹ درصد، بالاترین تورم میان دهک‌های مختلف بوده‌است. به بیان دیگر، ضعیف‌ترین خانوارهای کشور بیش‌ترین افزایش هزینه را در بهمن ماه متحمل شدند. در نقطه مقابل دهک دهم با ۳.۸۲ درصد کم‌ترین تورم ماهانه را در میان خانوارها تجربه کردند.

چشم انداز نگران کننده تورم

موضوع نگران کننده در خصوص گزارش مرکز آمار این است که هرچند جهش تورم بهمن ناشی از افزایش قیمت کالاهای خوراکی بوده اما تورم ناشی از افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی همچنان ادامه دارد. برآوردهای «جهان صنعت» حاکی از این است که افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی در ۱۰ ماه ابتدایی سال،‌ به طور میانگین منجر به تورم ماهانه ۱.۸ درصدی شده بود. به بیان دیگر، حتی اگر قیمت کالاهای خوراکی در ماه صفر باشد، کف تورم ماهانه اقتصاد ایران در ۱۰ ماه ابتدایی سال به طور میانگین برابر با ۱.۸ درصد بود. حالا این رقم در بهمن به ۲ درصد افزایش یافته است. به بیان دیگر، موتور افزایش قیمت ناشی از این گروه کالایی نه تنها روشن مانده بلکه تشدید نیز شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که در صورت ادامه دار بودن شرایط کنونی در بازار کالاهای اساسی، اقتصاد ایران وارد یک جهش دوباره تورمی شده است.

اقتصاد کلانپیشنهاد ویژه