عوامل مؤثر بر تقاضا در بازار سرمایه ایران

بازارهای اقتصادی و سرمایه ایران تحت تأثیر نوسانات شدید ارز، تنش‌های سیاسی و افزایش تقاضا در بازارهای طلا قرار گرفته‌اند، که ادامه‌دار بودن این روند به عوامل متعددی مانند کاهش تنش‌ها، اعتماد به سیاست‌های اقتصادی و تقویت زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری بستگی دارد.

با توجه به اتفاقات غیرمنتظره‌ای که در فضای کلی اقتصاد رخ داد و فعالان آمادگی لازم برای تغییرات شدید را نداشتند، انتظار می‌رفت که شرایط در جهت تصمیمات وزارت اقتصاد و با شیب ملایم پس از حذف نیما در فضای کلی اقتصاد تغییر کند. اما پس از خبر قطعی شدن استیضاح وزیر، بازارها به کمک بازارساز دچار نوسانات زیادی شدند. بازار ارز از محدوده ۹۵ هزار تومان تا امروز به محدوده ۹۲ هزار تومان رسید و نوسانات مثبت و منفی شدیدی داشته است. پیش‌بینی می‌شود که با اعلام نظر مجلس در خصوص دفاع وزیر اقتصاد، همچنان نوسانات ادامه یابد.

با نوسانات بازار ارز، شرایط برای بازار سرمایه نیز تحت تأثیر تغییرات جالبی قرار گرفت. پیش از این، افزایش قیمت ارز در بازارهای موازی و فیزیکی موجب افزایش تقاضا در بازار سرمایه می‌شد، اما پس از اضافه شدن تنش‌های سیاسی و نظامی، واگرایی بازار سرمایه نسبت به افزایش قیمت ارز مشاهده شد. این تغییرات عمدتاً ناشی از ریسک‌های سیستماتیک تحمیلی بر فعالان و فضای کلی اقتصاد بود.

در این مدت، شاهد رفتارهای عجیب در وضعیت فعالان بازارهای سرمایه و ارز بودیم. ایجاد محدودیت‌های غیرمنطقی در فضای عرضه و تقاضا در بازار فیزیکی و از طرفی عطش بازار به واسطه نقدینگی و عدم امنیت سرمایه‌گذاری، باعث شد تا فعالان به سمت بازارهای طلا، به‌ویژه صندوق‌های طلا در بازار سرمایه، سوق پیدا کنند. این تغییر جهت باعث افزایش تقاضا و حجم معاملات در صندوق‌های طلا شد و ارزش بازاری این صندوق‌ها از ۱.۲ میلیارد دلار به ۱.۷ میلیارد دلار رسید. تغییر مالکیت حقیقی‌ها و حقوقی‌ها، حتی با وجود حباب بیش از ۱۰ درصد در این بازار، باعث تشدید تقاضا شد، البته با کاهش قیمت دلار، بازار طلا و صندوق‌ها مجبور به اصلاح و کاهش حباب شدند، اما همچنان تقاضا در بازار مشهود است و ورود پول روزانه بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان به صندوق‌های طلا ادامه دارد.

پیش‌بینی‌ها در خصوص قیمت‌های جهانی نشان می‌دهند که با کمرنگ شدن ابهامات مربوط به جنگ روسیه و اوکراین، ممکن است قیمت هر انس طلا به محدوده ۲۷۵۰ تا ۲۸۰۰ دلار کاهش یابد، اما این تغییرات موقت خواهد بود و احتمالاً با قطعنامه شورای امنیت در خصوص صلح پایدار، قیمت‌ها دوباره افزایش خواهند یافت.

از طرفی، رفتارهای خلاف جهت دونالد ترامپ با سیاست‌های فدرال رزرو در جهت افزایش تورم و تعرفه‌ها در قیمت‌های جهانی می‌تواند تنش‌های اقتصادی بین آمریکا و چین را تشدید کرده و سطح قیمت طلای جهانی را به محدوده‌های بیش از ۳۲۰۰ دلار برساند.

در بازار سرمایه ایران نیز طی چند روز اخیر، با توجه به تغییرات اساسی در فضای حاکمیت شرکتی و مخصوصا در صنعت خودرو، شاهد افزایش تقاضا بوده‌ایم. اما ادامه‌دار بودن این تقاضا در بازار به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل کمرنگ شدن تنش‌های سیاسی و نظامی در منطقه، اعتماد مجلس به وزیر اقتصاد، کمرنگ شدن تحریم‌ها و ارتباط موثر با بازارهای جهانی، افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع مختلف و تقویت بخش خصوصی است. در صورت عدم تحقق این موارد، شاید شاهد رشد موقت در بازار باشیم، اما این رشد از منظر ارزش دلاری با کاهش ارزش پول ملی بی‌اثر خواهد شد.

برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران، شفافیت در بخش‌های مختلف اقتصاد و تقویت زیرساخت‌های سرمایه‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بورسیادداشت