ظهور اَبرانسان
جنبش «تقویت انسان» با هدف غلبه بر مرگ و ارتقای عملکرد بدن سالم، در حال گسترش است و اگرچه میان علم و بازارگرمی در نوسان است، اما نادیده گرفتن آن دیگر ممکن نیست.
جهان صنعت نیوز – اکونومیست در سرمقاله این هفته خود به بررسی تلاش‌های فزاینده برای ارتقاء توانایی‌های انسانی می‌پردازد؛ از رابط‌های مغز و رایانه گرفته تا داروهای افزایش‌دهنده طول عمر. اکونومیست استدلال کرده است که نباید این حوزه را صرفاً قلمرو افراد عجیب‌وغریب و شارلاتان‌ها دانست. برخی از روش‌ها واقعاً نویدبخش‌اند، اما برای تفکیک علم از کلاه‌برداری، به آزمایش‌های دقیق و مقررات هوشمندانه‌تری نیاز است. دولت‌ها باید قوانین پزشکی را بازنگری کنند تا هم از نوآوری حمایت شود و هم از تقلب جلوگیری گردد. اگر پیشرفت‌های واقعی حاصل شوند، می‌توانند جامعه را دگرگون کنند و جهان باید برای آن آماده باشد.
چگونه انسان‌ها را ارتقاء دهیم؟
برایان جانسون، میلیاردر آمریکایی، هر روز صد قرص می‌بلعد، بعد از ساعت ۱۱ صبح لب به غذا نمی‌زند و مدام ده‌ها شاخص زیستی بدنش را زیر ذره‌بین دارد. هدفش فقط طول عمر بیشتر نیست، او به‌صراحت می‌گوید که قصد دارد مرگ را کاملاً شکست دهد.
جانسون تنها یکی از اعضای یک جنبش تازه‌نفس است که انسان را بیشتر شبیه یک ماشین می‌بیند؛ ماشینی که می‌شود آن را بهینه کرد، تقویت کرد و ارتقا داد. در جریان تلاش برای «افزایش توانایی انسان»، افرادی مثل پیتر ثیل و ایلان ماسک هم به پروژه‌هایی مثل طول عمر نامحدود، کاشت‌های مغزی و داروهای تقویتی ذهن و بدن وارد شده‌اند.
این جریان به‌راحتی ممکن است به‌خاطر شخصیت‌های عجیب‌وغریبش یا شباهتش به برنامه‌های اصلاح نژادی قرن گذشته، مورد تمسخر قرار گیرد. اما نادیده‌گرفتن تمام ایده‌های مربوط به تقویت انسان، ساده‌لوحانه خواهد بود. تصور اینکه پزشکی فقط باید بیماران را درمان کند، دیگر قدیمی است؛ اگر بتوان عملکرد بدن سالم را ارتقا داد، چرا نه؟ راه درست هم، عبور از کانال‌های علمی قابل اعتماد و دورزدن سودجویان است.
ابرقدرت شدن، یک منوی متنوع دارد
کسی که بخواهد «ابر انسان» شود، انتخاب‌های زیادی پیش‌رو دارد. برخی از این‌ها همین حالا هم در داروخانه‌ها پیدا می‌شوند. مثل متفورمین، داروی معروف دیابت که در موش‌ها باعث افزایش عمر شده؛ هرچند تأثیر مشابه در انسان هنوز اثبات نشده، اما جانسون و هم‌فکرانش همین حالا هم آن را مصرف می‌کنند.
داروهایی مثل ریتالین و تستوسترون هم در دسته تقویت‌کننده‌های شناختی یا نوتروپیک‌ها قرار می‌گیرند. ترکیباتی مانند NAD+ که برای سوخت‌وساز سلولی حیاتی است؛ هم وارد فهرست مکمل‌هایی شده‌اند که از خواص ضدپیری تا تقویت عملکرد ذهنی برایشان قائل‌اند.
اما زیاده‌روی در زیست هک هم کم نیست
افراد ماجراجوتر، فراتر از قرص می‌روند. ممکن است راهی هندوراس شوند و به منطقه‌ای به نام «پروسپرا» بروند؛ جایی با مقررات کم‌تر که پیتر ثیل از تأسیسش حمایت کرده است. آنجا، تزریق ژن‌هایی که تولید پروتئین‌هایی مثل فولیستاتین را بالا می‌برند، یکی از روش‌های رایج است. این پروتئین به رشد عضلات و طول عمر تلومرها کمک می‌کند. همان کلاهک‌های انتهای کروموزوم که با افزایش سن کوتاه‌تر می‌شوند.
دستگاه‌هایی که سیگنال‌های مغزی را مستقیماً به تراشه‌های سیلیکونی می‌فرستند. بعضی‌شان روی سر قرار می‌گیرند، بعضی دیگر مستقیماً به مغز پیوند زده می‌شوند. تاکنون افراد دارای معلولیت از این فناوری برای کنترل رایانه‌ها استفاده کرده‌اند، اما این فقط شروع ماجراست. ماسک این پروژه را راه انداخت چون معتقد است تنها راه بقای انسان در دوران هوش مصنوعی، همزیستی مستقیم مغز با ماشین است.
بازاری شلوغ، با اعتباری شکننده
علاقه‌مندان به این ایده‌ها کم نیستند. انسان‌ها همیشه دنبال تقویت خودشان بوده‌اند، از کتاب و مدرسه گرفته تا ساعت هوشمند. اگر مصرف ماده‌ای برای تقویت ذهن عجیب به نظر می‌رسد، کافی‌ست به کافئین نگاه کنیم — سالانه ۱۱ میلیون تُن قهوه در جهان تولید می‌شود، نه فقط برای طعم، بلکه برای انرژی‌بخشی.
بازار مکمل‌ها هم ۴۸۵ میلیارد دلار گردش مالی دارد، هرچند که هنوز شواهد قوی درباره مفید بودن بیشتر آن‌ها در دست نیست.
جنبش افزایش توانایی انسان با دو چالش بزرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند: ترکیبی از علم پیشرفته و بازارگرمی پر سر و صداست. بعضی طرح‌ها واقعاً نویدبخش‌اند، بعضی دیگر خطر منطقی دارند، و بسیاری فقط برای خالی‌کردن جیب ساده‌لوحان طراحی شده‌اند. این موضوع باعث بدبینی عمومی شده و سرمایه‌گذاران جدی را فراری داده است؛ در نتیجه، صنعتی داریم که هم خطرناک است و هم بی‌پول.
پای دولت‌ها باید به میان بیاید
برای حل این بن‌بست، دولت‌ها باید بستر آزمون‌های علمی دقیق را فراهم کنند. این یعنی تغییر نگاه به مقررات پزشکی. تا به حال تمرکز قانون‌گذاران روی درمان بیماری‌ها بوده، نه ارتقای بدن سالم یا مقابله با پیری. مثلاً پیری، بیماری محسوب نمی‌شود و همین آزمایش روی آن را دشوار می‌کند. اما این نگاه دارد تغییر می‌کند: اخیراً مقامات آمریکایی با آزمایش متفورمین برای مبارزه با پیری موافقت کرده‌اند. البته این حرکت‌ها باید سریع‌تر و گسترده‌تر شوند.
قانون‌گذاری درست، باعث می‌شود مردم عادی سره را از ناسره تشخیص دهند و پژوهشگران واقعی هم بتوانند به رسمیت شناخته شوند. این مسیر می‌تواند مزایای بی‌نظیری داشته باشد. بیشتر آدم‌ها دوست دارند زنده بمانند و از پیر شدن بیزارند. اگر دارویی بتواند امید به زندگی در آمریکا را فقط یک سال افزایش دهد، ارزشی معادل ۳۸ هزار میلیارد دلار خواهد داشت.
ما می‌توانیم او را از نو بسازیم
فکر کردن به تقویت انسان، به دولت‌ها کمک می‌کند تا برای تبعات منفی‌اش هم آماده باشند. اگر تنها بخشی از این فناوری‌ها محقق شوند، نابرابری شدیدی بین آن‌ها که از آن‌ها استفاده می‌کنند و آن‌ها که نمی‌کنند به‌وجود خواهد آمد. مثل بسیاری از نوآوری‌های گذشته — از خودرو تا آنتی‌بیوتیک — ابتدا در دسترس ثروتمندان خواهد بود. جامعه‌ای را تصور کنید که پولدارها نه‌فقط ثروتمندتر، که قوی‌تر، باهوش‌تر و حتی طول‌عمر بیشتری دارند.
تقویت انسان شاید شبیه داستان علمی-تخیلی باشد، اما دلیلی برای ناممکن بودنش وجود ندارد. اگر پیشرفت‌های واقعی حاصل شوند، دنیا می‌تواند یک‌شبه تغییر کند. به داروهای GLP-1 نگاه کنید؛ سال‌ها در حال توسعه بودند، اما ناگهان بازار را منفجر کردند. دولت‌ها بهتر است از همین حالا آماده باشند — به‌ویژه اگر برایان جانسون و دوستانش واقعاً راهی برای شکست مرگ پیدا کنند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :