پایان عصر کارگر ارزان؛ چین در مسیر یک تغییر دردناک

جهان صنعت نیوز، با افول مزیت‌های سنتی چین در تولید ارزان و کارگرمحور، کارخانه‌های کوچک در صنایعی چون کفش و پوشاک در حال تعطیلی یا کاهش نیروی کار هستند؛ در حالی که رقابت شدید کشورهای جنوب‌شرقی آسیا و فشارهای تجاری، سهم صادرات چین را کاهش داده است.

کارخانه‌هایی که خالی شدند

در روزگاری نه چندان دور، چین با نیروی کار ارزان و زنجیره‌های تامین متمرکز، سلطان تولیدات ارزان دنیا بود؛ به‌طوری که سهم این کشور در صادرات جهانی کفش از مرز ۷۰ درصد نیز گذشته بود. اما امروز، کارخانجاتی مانند واحد تولیدی ژو یو‌شنگ در گوانگ‌دونگ که روزی صدها کارگر داشتند، اکنون کمتر از ۲۰ نفر را به کار گرفته‌اند.
در دهه گذشته، افزایش دستمزدها در چین، کاهش تقاضای داخلی و تنش‌های تجاری با آمریکا، باعث شدند سهم این کشور از صادرات جهانی در برخی صنایع بین ۸ تا ۱۰ درصد کاهش یابد. کشورهایی مانند ویتنام و اندونزی با نیروی کار ارزان‌تر، حالا جایگزین چین در بسیاری از بازارها شده‌اند.

بین ماندن و رفتن: خودکارسازی یا زوال

کارخانه‌های کوچک اکنون با دو گزینه مواجه‌اند: یا به سمت فناوری و اتوماسیون حرکت کنند یا به تدریج از صحنه خارج شوند. اما سرمایه‌گذاری در فناوری برای بسیاری ممکن نیست و نتیجه آن کاهش اشتغال، به‌ویژه برای کارگران کم‌مهارت و مهاجر است.
بر اساس مطالعات دانشگاه‌های چین، از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ حدود ۴ میلیون شغل در ۱۲ صنعت کاربر محور از بین رفته و از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ نیز ۳.۴ میلیون شغل دیگر حذف شده است. صنایع نساجی با کاهش ۴۰ درصدی نیروی کار بیشترین آسیب را دیده‌اند.

ورود به دوره شوک معکوس

تحلیلگران هشدار می‌دهند که چین حالا در معرض همان شوکی قرار دارد که در دهه ۲۰۰۰ به کشورهای غربی وارد کرد. آن زمان، کارخانه‌ها از آمریکا و اروپا به چین مهاجرت کردند؛ امروز، این زنجیره معکوس شده و چین با از دست دادن مزیت کارگر ارزان، با کاهش صادرات و ظرفیت تولید مواجه است.
دولت چین با طرح «نیروهای تولیدی نوین»، تمرکز خود را بر توسعه صنایع پیشرفته گذاشته، اما این صنایع برخلاف گذشته، اشتغال‌زا نیستند. کارخانه‌های مدرن خودرو با ربات‌های جوشکار و خطوط هوشمند تنها نیاز به نیروهای جوان، سالم و آموزش‌دیده دارند.

کمبود کارگر در عصر فناوری

با کاهش جمعیت در سن کار که تا ۲۰۵۰ به ۷۰۰ میلیون نفر می‌رسد و بی‌میلی نسل جوان به کارهای سخت و تکراری، حتی کارخانه‌های پیشرفته نیز با کمبود نیروی انسانی مواجه‌اند. چالش امروز چین، همزمان حفظ تولید و عبور از بحران جمعیتی است.
افزایش بیکاری در میان کارگران مهاجر، که عمدتاً فاقد مهارت‌های جدید هستند، می‌تواند نارضایتی اجتماعی و حتی بی‌ثباتی سیاسی را در پی داشته باشد. به گفته پژوهشگران، بدون سیاست‌های حمایتی، این طبقه می‌تواند محرک تنش‌های اجتماعی آینده باشد.

افزایش اعتصابات و اعتراضات کارگری

با کاهش ظرفیت کارخانه‌ها و پرداخت نشدن دستمزدها، تنها در سال گذشته بیش از ۴۵۰ مورد اعتصاب در بخش تولید به ثبت رسیده که بالاترین میزان در یک دهه گذشته است. چین، هرچند نظامی متمرکز دارد، اما نارضایتی کارگران در حال رشد است.
در بازارهایی مانند کانگلو، با هزاران کارگاه کوچک پوشاک، دیگر خبری از ردیف‌های شغلی پرشمار نیست. تابلوهای استخدام خالی‌اند و کارگران قدیمی از درآمد روزانه کمتر از ۱۰۰ یوان شکایت دارند. در چنین فضایی، آینده‌ای روشن برای مشاغل سنتی دیده نمی‌شود.
منبع: فایننشال تایمز

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان