هشدار به کشاورزان و شهرنشینان؛ بحران آب ایران به اوج رسید
کاهش ۳۱ تا ۴۴ درصدی ورودی آب به سدها و برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی، بحران آب در کشور را تشدید کرده است.
جهان صنعت نیوز، بحران آب در ایران به دلیل کاهش ۳۱ درصدی ورودی آب به سدها نسبت به سال گذشته و کاهش ۴۴ درصدی نسبت به میانگین پنج ساله، به مرحله هشدار رسیده است. این وضعیت که ناشی از کاهش بارش‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی است، موجب افت سطح ذخایر سدها و بروز فرونشست زمین در مناطق مختلف کشور شده است.
تشدید بحران آب در ایران و خطر فرونشست زمین؛ زنگ هشدار برای امنیت آبی کشور
ایران در سال‌های اخیر با بحران شدید آب مواجه شده که اثرات آن نه تنها بر منابع سطحی و زیرزمینی، بلکه بر زیرساخت‌های حیاتی کشور نیز سنگینی می‌کند. به گفته مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، ورودی آب به سدها در سال آبی جاری ۳۱ درصد نسبت به سال قبل و ۴۴ درصد نسبت به میانگین پنج ساله کاهش یافته است. این وضعیت منجر به افت سطح ذخایر سدها به ۴۶ درصد شده و برخی استان‌ها از جمله تهران، اصفهان، خراسان رضوی و هرمزگان را در شرایط بحرانی قرار داده است.
کاهش بارش‌ها و تأثیرات اقلیمی؛ تشدید خشکسالی در مناطق مختلف
بر اساس آمارهای ثبت‌شده، میزان بارش‌ها در سال آبی جاری به طور چشمگیری کمتر از میانگین بلندمدت بوده است. در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان، بارش‌ها بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته‌اند. این کاهش بارش‌ها، به همراه پیش‌بینی پاییز و زمستان خشک، چشم‌انداز نامطلوبی برای تأمین منابع آبی کشور ترسیم کرده است.
فرونشست زمین و ترک‌های عمیق؛ نتیجه برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی
برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی باعث کاهش شدید سطح آبخوان‌ها شده و ۳۸۰ دشت اصلی کشور در وضعیت بحرانی قرار دارند. در برخی مناطق، فرونشست زمین تا ۳۰ سانتی‌متر در سال گزارش شده است که موجب ایجاد ترک‌های عمیق و آسیب به زیرساخت‌های شهری و روستایی شده است. برداشت بی‌رویه ۱۴۹ میلیارد مترمکعبی از منابع زیرزمینی در سال‌های اخیر، باعث شده است که بسیاری از آبخوان‌ها حتی با بارش‌های مناسب نیز دیگر قابل احیا نباشند.
مصرف بی‌رویه منابع تجدیدپذیر؛ خطر تهدید امنیت غذایی و آب شرب
ایران در حالی ۹۲ درصد از منابع آب تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کند که استاندارد جهانی این میزان ۴۰ درصد است. این مصرف بی‌رویه، به ویژه در بخش کشاورزی که بیش از ۸۰ درصد از منابع آب کشور را مصرف می‌کند، تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و تأمین آب شرب محسوب می‌شود. کارشناسان تأکید می‌کنند که کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش فشار بر منابع آبی کشور داشته باشد.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بحران آب؛ خطر مهاجرت و افزایش تنش‌ها
کاهش منابع آبی و افت تولیدات کشاورزی، موجب مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها و افزایش تنش‌های اجتماعی و اقتصادی شده است. کاهش ذخایر آبی، علاوه بر کاهش سطح آب شرب در شهرهای بزرگ، باعث کاهش تأمین آب مورد نیاز صنایع شده و امنیت غذایی و بهداشت عمومی کشور را به خطر انداخته است. اگر روند فعلی ادامه یابد، مهاجرت‌های گسترده، از بین رفتن مشاغل مرتبط با کشاورزی و افزایش نارضایتی اجتماعی، از پیامدهای حتمی این بحران خواهد بود.
اقدامات اضطراری و برنامه‌های ملی برای مدیریت بحران آب
وزارت نیرو برای مقابله با این بحران، مجموعه‌ای از طرح‌های اضطراری را تدوین کرده است که شامل نصب سیستم‌های پایش هوشمند، کاهش برداشت غیرمجاز از منابع زیرزمینی، بازچرخانی آب و اصلاح شیوه‌های آبیاری در بخش کشاورزی می‌شود. علاوه بر این، اجرای پروژه‌های جدید و بهبود مدیریت منابع آبی، از جمله اولویت‌های دولت در سال‌های پیش رو محسوب می‌شود.
لزوم اصلاح الگوی مصرف و تغییر در سیاست‌های مدیریت آب
کارشناسان معتقدند که اصلاح الگوی مصرف آب، کاهش هدررفت آب و بهینه‌سازی مصرف در بخش‌های مختلف، از جمله کشاورزی، می‌تواند بخشی از فشار بر منابع آبی کشور را کاهش دهد. همچنین تدوین سیاست‌های جامع مدیریت منابع آب و تشویق به استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، از راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از تشدید بحران آب است.
محیط زیستلینک کوتاه :