دلال‌بازی در بازار برنج؛ وقتی سیاست، کشاورز را تنها می‌گذارد
دلالی ساختاری در بازار برنج شمال همچنان عرصه را بر کشاورزان واقعی تنگ کرده است.
جهان صنعت نیوز، بازار برنج شمال کشور به‌ویژه در مازندران، علی‌رغم سهم ۴۲ درصدی در تأمین نیاز کشور، همچنان گرفتار پدیده دلالی و واسطه‌گری است. دلایلی همچون واردات بی‌رویه، سیاست‌های نادرست ارزی، نوسانات قیمت نهاده‌ها، نبود قیمت‌گذاری کف پیش از برداشت، و ضعف در اجرای طرح‌هایی مانند بورسی شدن برنج، موجب شده تا سود اصلی به جیب واسطه‌ها برود و کشاورز همچنان زیان‌دیده اصلی باشد.
بحران نابرابری؛ کشاورز در حاشیه، دلال در صدر
بازار برنج شمال، به‌ویژه در استان مازندران، که ۴۲ درصد برنج مصرفی کشور را تأمین می‌کند، سال‌هاست گرفتار چرخه‌ای ناکارآمد از واسطه‌گری و دلال‌بازی است. این در حالی است که برنج، همچون گندم، یکی از مهم‌ترین کالاهای استراتژیک سبد غذایی ایرانیان محسوب می‌شود و معیشت هزاران خانوار کشاورز به آن گره خورده است.
وقتی تولید، صرفه ندارد
افزایش قیمت نهاده‌ها، هزینه‌های سنگین تولید، نبود زیرساخت‌های مکانیزه و سنتی بودن الگوهای کشت باعث شده بسیاری از شالیکاران، توان رقابت در بازار را نداشته باشند. به گفته کارشناسان، در حالی‌که قیمت تمام‌شده برنج ایرانی روزبه‌روز افزایش می‌یابد، دولت همچنان سیاست‌های حمایتی مؤثری در بخش قیمت‌گذاری و خرید تضمینی اجرا نمی‌کند.
واردات بی‌برنامه؛ تقویت حلقه واسطه‌گری
یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم دلالی در بازار برنج، واردات بی‌رویه و غیرشفاف برنج خارجی است. آمارها نشان می‌دهد که با وجود نیاز واقعی کشور به ۳۰۰ هزار تن واردات، در برخی سال‌ها این رقم چند برابر شده و بازار داخلی را دچار آشفتگی کرده است. دلالان با استفاده از نبود اطلاعات دقیق از سرانه مصرف و تولید، نقش‌آفرینی پررنگ‌تری در بازار ایفا می‌کنند.
بازار برنج؛ تابع نرخ ارز
نوسانات ارزی، به‌ویژه پس از نیمایی شدن نرخ ارز برای واردات، بر قیمت برنج خارجی اثر گذاشته و به دنبال آن، برنج داخلی نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. این موضوع نه‌تنها قیمت‌ها را بی‌ثبات کرده بلکه انگیزه دلالان برای احتکار و سفته‌بازی در بازار برنج را نیز دوچندان کرده است.
کف قیمت؛ حلقه مفقوده سیاستگذاری
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند اعلام قیمت تضمینی برنج پیش از آغاز فصل کشت، همانند گندم، می‌تواند از مهم‌ترین راهکارهای حذف دلالان باشد. با این اقدام، کشاورز با اطمینان بیشتری وارد عرصه تولید می‌شود و بازار از رفتارهای هیجانی دور خواهد ماند.
بورس کالا؛ ابزاری کارآمد اما ناکام
عرضه برنج طارم مازندران در بورس کالا، در سال‌های اخیر به عنوان یک راهکار عملیاتی مطرح شد، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، عدم مشارکت کافی کشاورزان و بی‌اعتمادی به فرآیند اجرا، با استقبال گسترده مواجه نشد. با این حال، کارشناسان بر لزوم تقویت این مسیر و ارائه آموزش‌های مالی و حقوقی به شالیکاران تأکید دارند.
تخلیط برنج؛ تجارت با اعتماد مصرف‌کننده
پدیده تخلیط برنج داخلی با انواع بی‌کیفیت خارجی و عرضه آن با قیمت‌های بالا، نه‌تنها اعتماد بازار را خدشه‌دار کرده، بلکه حیثیت کشاورز ایرانی را نیز هدف قرار داده است. نبود نظارت کافی در این زمینه، همچنان دست واسطه‌ها را باز گذاشته تا در بازار یکه‌تازی کنند.
واکاوی الگوی کشاورزی مازندران
نبود الگوی کشت، فقر صنایع تبدیلی، ضعف در بیمه محصولات، و بی‌برنامگی در صادرات، از جمله مشکلات ساختاری بخش کشاورزی مازندران است که به تشدید بحران دلالی در بازار برنج دامن زده است. کشاورزان همچنان بدون آینده‌نگری، بر اساس شایعات بازار و قیمت مقطعی، نوع محصول خود را انتخاب می‌کنند.
دولت کجاست؟
کشاورزان و تشکل‌های کشاورزی بارها نسبت به بی‌توجهی دولت در تدوین سیاست‌های حمایتی مؤثر، فقدان برنامه برای صادرات، و نبود حمایت از زنجیره ارزش برنج گلایه کرده‌اند. بسیاری از آنان معتقدند در صورت استمرار این وضعیت، شاهد تسریع در روند فروش اراضی کشاورزی و گسترش ویلاسازی خواهیم بود.
منبع ایرنا
کشاورزیلینک کوتاه :