سایه مذاکرات بر اقتصاد ایران

زمزمه‌های آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا بارقه‌ای از امید را در دل بازارهای ایران روشن کرده است. در هفته‌های اخیر کاهش انتظارات تورمی و واکنش محتاطانه بازار طلا و ارز، نشان از جدی گرفته شدن احتمال از سرگیری گفت‌وگوها دارد. این در حالی است که اقتصاد ایران زیر بار تورم فزاینده و فقر روزافزون کمر خم کرده و چشم‌انداز سال۱۴۰۴ نگرانی‌های جدی را به همراه دارد.

طبق شواهد می‌توان گفت در حال حاضر قفل مذاکرات شکسته شده و تیمی هم از داخل کشور در حال هماهنگی است تا مذاکرات را به صورت غیرمستقیم آغاز کنند. اگر مسیر، مسیر روشن و شفافی باشد و در پی آن عدم اعتماد کاهش پیدا کند، شاید منجر به مذاکرات مستقیم شود. از آنجا که آبان امسال دوره ۱۰ساله برجام به پایان می‌رسد و احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه وجود دارد، انجام مذاکرات ضروری بود بنابراین تصمیم بر این شده است که قبل از فعال شدن مکانیسم ماشه این مساله متوقف شود.

این در حالی است که این روزها در محافل مختلف دوگانه مذاکره یا جنگ مطرح می‌شود، به باور نگارنده احتمال رویارویی نظامی بین آمریکا و ایران بسیار پایین است اما منتفی نیست چراکه آمریکا در وهله نخست تجربه‌ای را از فشار حداکثری دوره اول دارد و مدعی است که این امر تجربه موفقی برای کنترل ایران بوده است. از طرفی بحث فشار حداکثری و فشار اقتصادی بر ایران برای آمریکایی‌ها هزینه کمتری دارد. آمریکایی‌ها در بحث‌های نظامی در ادوار گذشته چندان توفیق خاصی نداشته‌اند، چه در افغانستان، چه در عراق و مبالغ بسیار هنگفتی هزینه کردند، حاصل چندانی نداشت بنابراین آنها گزینه نظامی را صرفا به عنوان یک بلوف یعنی دوگانه مذاکره-جنگ مطرح می‌کنند اما احتمال وقوع آن بسیار پایین است چراکه اگر گزینه حداکثری را مطرح می‌کردند، گزینه معقول‌تری بود.

جامعه ایران هفت سال متوالی است که با تورم‌های بالای ۴۰‌درصد دست‌وپنجه نرم می‌کند. این تورم مزمن، تبعات سنگینی بر معیشت مردم و ساختار اقتصادی کشور گذاشته است. تورم ۴۰ تا ۵۰‌درصدی سال۱۴۰۴، معادل تورم بالای ۹۰۰‌درصدی سال۱۳۹۷ برآورد می‌شود و ادامه این روند، فقر را تشدید و طبقه متوسط را تضعیف خواهد کرد. آمارها نشان می‌دهد که‌ درصد ایرانیان زیر خط فقر از حدود ۱۲‌درصد در سال۱۳۹۰ به ۳۰‌درصد رسیده است. این افزایش نگران‌کننده فقر، زنگ خطری جدی برای ثبات اجتماعی و اقتصادی کشور است بنابراین از یک‌سو شدت فقر تشدید و از سوی دیگر طبقه متوسط جامعه بسیار نحیف و فشار سنگینی بر جامعه وارد شده و در آستانه فروپاشی است. شرایط اقتصاد کلان هم مزید بر علت شده که به نگرانی‌ها دامن زده است.مذاکرات احتمالی میان ایران و آمریکا، اگرچه بارقه‌ای از امید را برای بهبود وضعیت اقتصادی ایران ایجاد کرده اما چالش‌های زیادی پیش‌رو است.

موفقیت این مذاکرات و تاثیر آن بر اقتصاد ایران به عوامل متعددی بستگی دارد و پیش‌بینی قطعی در این زمینه دشوار است. آنچه اهمیت دارد اتخاذ رویکردی عقلانی و واقع‌بینانه در مذاکرات و اجرای سیاست‌های اقتصادی موثر برای کنترل تورم و کاهش فقر است. تنها در این صورت می‌توان به بهبود معیشت مردم و خروج اقتصاد ایران از بحران فعلی امیدوار بود.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانیادداشت