ایران و آمریکا توافق می کنند؟

جهان صنعت نیوز، دونالد ترامپ در اقدامی غافلگیرکننده اعلام کرد که گفت‌وگوهای مستقیم با ایران روز شنبه در عمان آغاز خواهد شد؛ آن‌هم در حضور نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، که از مخالفان سرسخت هرگونه توافق با تهران است. اگرچه مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند این گفت‌وگوها “غیرمستقیم” خواهند بود، اما نفس آغاز مذاکرات نشانه‌ای از تغییر لحن و رویکرد در روابط متشنج دو کشور است.

دیپلماسی در سایه تنش؛ وقتی ترامپ در حضور نتانیاهو از مذاکره با ایران خبر می‌دهد

سه‌شنبه گذشته، دونالد ترامپ در حالی‌که در کنار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نشسته بود، اعلام کرد که ایالات متحده روز شنبه مذاکرات مستقیم با ایران را آغاز خواهد کرد. این اظهارنظر نه‌تنها با بهت نتانیاهو همراه بود، بلکه چرخشی آشکار از مواضع تهاجمی ماه‌های اخیر دولت آمریکا در قبال تهران به‌حساب می‌آید.

در حالی که ترامپ از مذاکره «مستقیم» سخن گفته، وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، اعلام کرده که گفت‌وگوها «غیرمستقیم» خواهند بود و با میانجی‌گری انجام می‌شوند. با این‌حال، آغاز هر نوع گفت‌وگو، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، می‌تواند گامی رو به جلو در مسیر کاهش تنش‌های منطقه‌ای باشد.

معمای مذاکرات

تحلیلگران می‌گویند مسیر موفقیت مذاکرات بستگی به هدف نهایی واشنگتن دارد. اگر هدف تنها کنترل برنامه هسته‌ای و جلوگیری از دستیابی ایران به بمب اتمی باشد، توافق محتمل است. اما اگر هدف، «برچیدن کامل برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران» باشد – آن‌گونه که نتانیاهو و مشاور امنیت ملی ترامپ، مایکل والتز، خواستار آن هستند – تهران احتمالاً هرگونه توافق را رد خواهد کرد.

از زمان خروج ترامپ از توافق برجام در سال ۲۰۱۸، ایران غنی‌سازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد افزایش داده و همکاری‌اش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را محدود کرده است. بازگرداندن شرایط به پیش از خروج آمریکا از برجام، نیازمند توافقی پیچیده، طولانی و مبتنی بر اعتماد متقابل است؛ اعتمادی که اکنون تضعیف شده.

آیا ترامپ از مسیر دیپلماسی منحرف می‌شود؟

اگر ترامپ، مطابق عادت همیشگی‌اش، نتیجه فوری از مذاکرات نبیند، ممکن است دوباره به تهدید و فشار روی بیاورد یا حتی روند را رها کند. در این صورت، چهره‌های تندرو دولتش، مانند والتز، احتمالاً ابتکار عمل را در دست خواهند گرفت و مسیر تنش را ادامه خواهند داد.

ریاست هیئت آمریکایی بر عهده استیو ویتکاف گذاشته شده؛ چهره‌ای نزدیک به ترامپ، فاقد پیش‌زمینه دیپلماتیک، اما شناخته‌شده به عنوان معامله‌گر عمل‌گرا. او هم‌اکنون درگیر پرونده‌های فلسطین و اوکراین نیز هست، و این پرسش را مطرح می‌کند که آیا از عهده پیچیدگی مذاکرات هسته‌ای نیز برخواهد آمد یا خیر.

اسرائیل، بازیگر ناراضی

نتانیاهو از مدت‌ها پیش تلاش کرده تا آمریکا را به رویارویی نظامی با ایران سوق دهد. طرح «مدل لیبی» پیشنهادی او – که عملاً به معنای خلع سلاح کامل و تغییر رژیم است – تله‌ای برای نابودی مذاکرات به‌حساب می‌آید. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر آمریکا بخواهد مسیر دیپلماسی را ادامه دهد، باید به‌روشنی به اسرائیل اعلام کند که وارد جنگی نیابتی نخواهد شد.

گزینه‌ای به نام توافق موقت

برخی تحلیلگران پیشنهاد داده‌اند که آمریکا و ایران ابتدا به یک «توافق موقت» دست یابند. توافقی که در آن، در ازای کاهش محدود تحریم‌ها، ایران سطح غنی‌سازی را متوقف کند. این توافق می‌تواند فرصت و فضای لازم برای مذاکرات جامع‌تر را فراهم کند.

اخبار برگزیدهسیاسی