چرا عمان بله و امارات و روسیه نه؟

بالاخره بعد از یک دوره پافشاری و امتناع از پذیرش و قبول پیشنهاد ترامپ بابت مذاکره از سوی جمهوری اسلامی ایران، سرانجام قرار است که طرفین امروز شنبه در عمان برای گفت‌وگو پای مذاکره بروند. البته تا قبل از انتخاب عمان برای مذاکره، تصور غالب بر آن بود که در صورت قبول تهران برای پیشنهاد ترامپ، امارات یا روسیه محل مذاکرات خواهند بود چراکه ایران نامه ترامپ را از کانال امارات دریافت کرد و لاجرم تهران باید پاسخ خود را به واشنگتن از کانال و مجاری امارات می‌داد. درباره روسیه نیز نکته آن بود که روسیه به سبب روابط راهبردی‌اش لاجرم باید یکی از انتخاب‌های تهران برای محل مذاکرات باشد اما تهران به سیاق گذشته عمان را انتخاب کرد.

در این میان علت رد امارات برای انتقال پیام به ترامپ و محل مذاکره از سوی ایران آن بود که: امارات به جهت رابطه راهبردی‌اش با اسرائیل در قالب پیمان ابراهیم بخشی از مساله بوده نه راه‌حل آن، ضمن آنکه امارات در قیاس با عمان فاقد وزن دیپلماتیک و تجربه لازم در حل مناقشات جهانی و منطقه است. افزون بر این، مساله مناقشه ایران با ایران بر سر تشکیک امارات بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه سبب شد که تهران به رویا‌های ابوظبی به‌عنوان نقش واسطه‌ای در مذاکرات پیش‌رو پایان دهد.

در مورد روسیه نیز مساله مثل همیشه بر سر نگاه ابزارگرایانه آن در مواجهه با تهران بود. آنگونه که واقعیت‌های جاری از زمان نزدیکی ترامپ با پوتین از فردای قدرت‌یابی ترامپ به کاخ سفید نشان داده است، روسیه قرار بود که به‌خاطر اخذ امتیازات ترامپ در حل ماجرای اوکراین در مقابل به ترامپ بر سر ایران امتیاز دهد. به عبارت دیگر ترامپ تلاش داشت که در مذاکرات با روسیه، اوکراین را با ایران تاخت بزند به این معنی که ایران را وجه‌المصالحه اوکراین کند یعنی آمریکا در مساله اوکراین به روس‌ها امتیاز بدهد و در مقابل هم روس‌ها در مساله ایران حول موضوعات (هسته‌ای، موشکی، تحریم‌ها و منطقه‌ای منطقه) به آمریکا امتیاز بدهد. به‌واقع وقوف و آگاهی تهران از نیات شوم و خائنانه پوتین سبب شد که تهران آماده به تن دادن نقش واسطه‌ای مسکو در مذاکرات پیش‌رو نباشد. به این ترتیب با حذف نقش واسطه‌ای مسکو و ابوظبی، مسقط محل مذاکرات انتخاب شد.

در این ارتباط انتخاب مسقط به عنوان محل مذاکره و نقش واسطه‌ای آن ناشی از دلایلی است. اولین دلیل مربوط به نوع روابط خارجی عمان است. مطالعه تاریخ روابط خارجی عمان در قبال تحولات خاورمیانه حاکی از آن است که روابط خارجی عمان همواره روابطی به دور از تنش بوده است. به عبارت دیگر، تنش‌زدایی راهنما و الگوی عمل مقامات عمان در روابط خارجی بوده بنابراین عمان در قیاس با سایر کشورهای عربی خلیج‌فارس به جهت منفعت‌گرایی، میانه‌روی و اعتدال الگوی میانجیگرانه و بی‌طرفی مثبت، انتخاب مطمئن و قابل اعتمادی برای به سرانجام رساندن مذاکرات است. دوم آنکه، نوع مواجهه عمانی‌ها در روابط با ایران همیشه عاقلانه و منطقی بوده و این بالقوه پشتوانه خوبی برای روابط دو کشور بوده است بنابراین در یک نگاه خوشبینانه از آنجایی که جرقه دور مذاکرات در دولت یازدهم و حل‌وفصل موضوع هسته‌ای از عمان شروع شده، این‌بار نیز لاجرم باید در عمان ختم شود.

 

اخبار برگزیدهسیاسییادداشت