زنگ خطر گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس برای صندوق بازنشستگی کشور
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد سود سرمایه‌گذاری‌های صندوق بازنشستگی کشوری سهم اندکی در تأمین هزینه‌های آن دارد و پیشنهاد اصلی برای بهبود این وضعیت، خروج از بنگاه‌داری و حرکت به سمت سهامداری غیرکنترلی است.
جهان صنعت نیوز – شعار سال جاری، “سرمایه‌گذاری در تولید” به عنوان موتور محرکه اقتصاد کشور نامگذاری شده است. در همین راستا، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی را با عنوان «بررسی عملکرد سرمایه‌گذاری‌های صندوقهای بازنشستگی کشوری» منتشر کرده است که به ارزیابی موفقیت این صندوق در سرمایه‌گذاری‌های تولیدی می‌پردازد. این گزارش با اشاره به نقش اساسی صندوقهای بازنشستگی در پوشش ریسک سالمندی، بیان می‌کند که با توجه به روند سالمندی جمعیت و کاهش منابع حاصل از حق بیمه، انتظار می‌رود سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها نقش مهم‌تری در تأمین هزینه‌های صندوق ایفا کند.
خلاصه‌ای از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس
گزارش به بررسی وضعیت صندوق بازنشستگی کشوری پرداخته و با تشریح تاریخچه، سرمایه‌گذاری‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه آن، دلایل سهم اندک سود سرمایه‌گذاری‌ها در پوشش مصارف صندوق را ارزیابی می‌کند. بررسی تاریخچه نشان می‌دهد عدم توجه به محاسبات بیمه‌ای و عدم پرداخت کامل حق بیمه کارمند و سهم دولت، از چالش‌های مهم صندوق بوده است. ورود صندوق به حوزه سرمایه‌گذاری از سال ۱۳۶۷ و عمدتاً از طریق واگذاری شرکت‌های دولتی در قالب رد دیون صورت گرفته است. در پایان آذر ۱۴۰۲، صندوق دارای ۸۲۷ هزار بیمه‌پرداز و ۱.۷ میلیون بازنشسته بوده و نسبت پشتیبانی آن به ۰.۴۸ رسیده است. وابستگی شدید صندوق به بودجه عمومی مشهود است، به طوری که در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ بیش از ۶۰ درصد منابع آن از این محل تأمین شده است. در سال ۱۳۹۹، تنها ۹ درصد از منابع صندوق از سود سرمایه‌گذاری تأمین شده که در سال ۱۴۰۰ به ۱۲ درصد رسیده است.
در حال حاضر، پنج هلدینگ تخصصی با ۱۸۹ بنگاه اقتصادی زیرمجموعه صندوق فعال هستند. شرکت‌های بورسی زیرمجموعه سود نقدی بالایی داشته‌اند، در حالی که شرکت‌های غیربورسی زمان زیادی از مدیران را به خود اختصاص می‌دهند. مقایسه نسبتهای مالی نشان‌دهنده عملکرد نسبتاً مناسب شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بوده، اما این عملکرد عمدتاً متأثر از سهام شرکت پتروشیمی جم است که در مقایسه با شرکت‌های مشابه در شاخص‌های بازدهی عملکرد ضعیف‌تری داشته است. با فرض فروش تمام دارایی‌ها، صندوق تنها می‌تواند مصارف یک سال و نیم خود را پوشش دهد، بنابراین ساماندهی دارایی‌ها به تنهایی راه حل خروج از بحران نیست. در حال حاضر، تنها حدود ۱۲ درصد از مخارج صندوق از محل بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها تأمین می‌شود و در بلندمدت نیز این دارایی‌ها اثر کمی در پوشش تعهدات خواهند داشت.
عوامل متعددی از جمله بی‌ثباتی اقتصاد کلان، روش تسویه مطالبات دولت، سیاست‌های حمایتی تحمیلی، چالش حقوق مدیران و مداخلات سیاسی در وضعیت نامطلوب سرمایه‌گذاری‌های صندوق مؤثر بوده‌اند. مهم‌ترین سیاست پیشنهادی ذکرشده در این گزارش، خروج از بنگاه‌داری و حرکت به سمت سهامداری غیرکنترلی برای حفظ بنگاه‌های پربازده است.
چرا خروج از بنگاه‌داری حائز اهمیت است؟
سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌های صندوق بازنشستگی کشور، بخش اندکی از مصارف آن را پوشش می‌دهد؛ در همین راستا ساماندهی سرمایه‌گذاری‌ها در جهت افزایش سودآوری، بسیار مهم و ضروری است. خروج از بنگاه‌داری و حرکت به سمت سهامداری به معنای این است که این صندوق‌ها به‌دلیل دریافت حق‌بیمه از بیمه‌شدگان در چند دهه گذشته برای بهره‌برداری از منابع مالی خود، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی انجام داده‌اند. به‌این‌ترتیب، این صندوق‌ها به یکی از بازیگران اصلی در عرصه‌های گوناگون اقتصادی از جمله نفت و گاز، هتل‌داری و گردشگری تبدیل شده‌اند. در حال حاضر، بنگاه‌داری جزو بخش‌های مهم فعالیت این صندوق‌ها محسوب می‌شود اما نکته قابل توجه این است که سهام معمولاً نقدشوندگی بالاتری نسبت به دارایی‌های بنگاه‌داری دارد و امکان تبدیل سریع‌تر به پول نقد را فراهم می‌کند. از طرفی، در سهامداری، صندوق به طور مستقیم درگیر مدیریت روزانه بنگاه نیست و ریسک‌های مرتبط با مدیریت ناکارآمد را کاهش می‌دهد. شرکت‌های بورسی نیز معمولاً ملزم به ارائه گزارش‌های مالی شفاف‌تری هستند که می‌تواند به نظارت بهتر بر عملکرد سرمایه‌گذاری‌ها کمک کند. بسته به شرایط بازار و انتخاب سهام مناسب، پتانسیل کسب سود از سهامداری ممکن است در بلندمدت بیشتر از بنگاه‌داری باشد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلان
لینک کوتاه :
به جای اینکه یارانه ها در صندوقهای بازنشستگی و بیمه و درمان هزینه شود به صورت رانت به عده ای خاص داده میشه و در نهایت به صورت دلار از کشور خارج میشه .
سالهاست شاهد این روند هستیم ولی مسئولین هیچ اقدامی برای اصلاح رانت پاشی ها نمی کنند .