شبح قاچاق بر سر اقتصاد ایران
منصور زراءنژاد، مریم کریمی‌کندوله و صلاح ابراهیمی
جهان صنعت نیوز – بررسی عوامل موثر بر قاچاق کالا و همچنین اثرات آن بر متغیرهای کلان اقتصادی یکی از مهم‌ترین موضوعات در حوزه اقتصاد کلان بوده است. بررسی این موضوع و نتایج آن نقشی مهم در سیاستگذاری در حوزه قاچاق کالا دارد. با توجه به این موضوع، هدف این مقاله بررسی اقتصادی قاچاق کالا به عنوان یکی از موانع تولید با استفاده از رویکردی تجربی است. از همین رو در این مطالعه ضمن برآورد حجم قاچاق کالا در ایران به روش مدلسازی معادلات ساختاری طی دوره زمانی ۱۳۵۰تا ۱۳۹۹ به بررسی تاثیر آن بر تولید ناخالص داخلی با رویکرد سری زمانی نیز پرداخته خواهد شد.
یافته‌های این مطالعه نشان داد که میانگین حجم قاچاق کالا در دوره مورد بررسی حدود ۵۳/۲۲درصد از تولید ناخالص داخلی رسمی بوده است. براساس نتایج این مطالعه، قاچاق به عنوان یک مانع تولید، دارای تاثیر منفی و معنی‌داری بر تولید ناخالص داخلی در سطح ۹۵درصد اطمینان طی دوره۵۰ مورد بررسی بوده است.
تمرکز اصلی تحقیق ارائه‌شده در این مقاله چیست؟
این تحقیق عمدتا بر تخمین حجم قاچاق کالا در ایران در طول نیم‌قرن گذشته (۲۰۲۰-۱۹۷۱) و تحلیل تاثیر آن بر تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور متمرکز است. این مطالعه از روش مدلسازی معادلات ساختاری، به‌ویژه مدل شاخص‌های متعدد و علل متعدد (MIMIC) استفاده می‌کند تا چالش‌های اندازه‌گیری یک متغیر پنهان مانند قاچاق را برطرف کند. این تحقیق به تحلیل اثرات کلان اقتصادی قاچاق به عنوان مانعی برای تولید می‌پردازد.
حجم قاچاق کالا چگونه در این تحقیق تخمین زده شده است؟
حجم قاچاق کالا با استفاده از مدل MIMIC که یکی از روش‌های مدلسازی معادلات ساختاری است، تخمین زده شد. از آنجایی که قاچاق به طور مستقیم در آمار رسمی ثبت نمی‌شود، این روش از شاخص‌ها و علل قابل مشاهده برای تخمین متغیر پنهان استفاده می‌کند. مدل MIMIC از طریق تجزیه و تحلیل شاخص‌های معناداری و تطابق، مدل بهینه را شناسایی کرده و سپس از آن برای محاسبه یک شاخص قاچاق استفاده می‌کند. این شاخص سپس به صورت درصدی از GDP کشور تنظیم می‌شود.
حجم متوسط قاچاق کالا در ایران طبق تحقیق چقدر برآورد شده است؟
این تحقیق برآورد می‌کند که حجم متوسط قاچاق کالا در ایران در دوره زمانی ۱۹۷۱ تا ۲۰۲۰ حدود ۵۳/۲۲درصد از GDP رسمی کشور بوده است. این امر مقیاس قابل توجه قاچاق در اقتصاد ایران را نشان می‌دهد.
تاثیر قاچاق کالا بر GDP ایران چه بوده است؟
تحقیق نشان می‌دهد که قاچاق کالا در طول ۵۰سال گذشته تاثیر منفی و قابل توجهی بر GDP ایران داشته است. قاچاق به عنوان مانعی برای تولید در نظر گرفته شده که منجر به کاهش رشد اقتصادی کشور می‌شود. این اثر با سطح اطمینان ۹۵درصد از نظر آماری معنادار است.
چه عواملی در این تحقیق به عنوان تاثیرگذار بر حجم قاچاق کالا شناسایی شده‌اند؟
تحقیق می‌پذیرد که عوامل مختلفی بر حجم قاچاق کالا تاثیر می‌گذارد. این عوامل شامل موارد زیر است اما محدود به آنها نمی‌شود:
- نرخ بیکاری: نرخ بیکاری بالاتر می‌تواند افراد را به سمت فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق برای تامین درآمد سوق دهد.
- تورم: تورم بالا و محدودیت دسترسی به کالاها می‌تواند تقاضا برای محصولات قاچاقی را به عنوان جایگزینی برای کالاهای گران‌قیمت در بازارهای رسمی افزایش دهد.
- نرخ‌های مالیات و عوارض گمرکی: مالیات‌ها و عوارض گمرکی بالا می‌توانند افراد و کسب‌وکارها را به سمت قاچاق کالا برای جلوگیری از هزینه‌ها تشویق کنند.
- نابرابری درآمد: افزایش نابرابری درآمدی می‌تواند منجر به نارضایتی اجتماعی و تمایل بیشتر افراد به فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق شود.
- نوسانات نرخ ارز: نوسانات در نرخ ارز می‌تواند فرصت‌هایی برای آربیتراژ از طریق قاچاق ایجاد کند.
این تحقیق چگونه «اقتصاد پنهان» را تعریف می‌کند و چه نقشی در قاچاق دارد؟
تحقیق «اقتصاد پنهان» که به عنوان «اقتصاد سایه» نیز شناخته می‌شود را به عنوان فعالیت‌های اقتصادی که نادیده گرفته شده و در آمار رسمی ثبت نمی‌شوند، تعریف می‌کند. این شامل قاچاق بوده که معمولا هدف آن فرار از مالیات‌ها و عوارض گمرکی است و به طور طبیعی فعالیت‌های آن پنهان می‌ماند. اندازه اقتصاد پنهان بر دقت شاخص‌های کلان اقتصادی تاثیر می‌گذارد و تلاش‌های سیاستگذاری را تحریف می‌کند، به همین دلیل کمی‌سازی و درک قاچاق از اهمیت زیادی برخوردار است.
براساس یافته‌های تحقیق، چه توصیه‌های سیاستی ارائه شده است؟
براساس یافته‌ها، تحقیق چندین توصیه سیاستی برای ایران به منظور مقابله با قاچاق کالا و کاهش تاثیرات منفی آن بر اقتصاد ارائه می‌دهد:
- تقویت چارچوب‌های قانونی و اجرای قوانین ضدقاچاق
- بهبود کنترل مرزی با استفاده از فناوری‌های مدرن و همکاری‌های بین‌المللی
- افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات و خسارات ناشی از قاچاق
- ترویج همکاری‌های عمومی- خصوصی برای بهبود رویه‌های گمرکی و جلوگیری از تجارت غیرقانونی
- کاهش موانع بوروکراتیک برای شرکت‌ها جهت رسمی‌سازی عملیات تجاری خود
- تقویت شفافیت در دولت و رویه‌های تجاری
- ترویج سیاست‌هایی که از تولید داخلی حمایت کرده و فعالیت‌های اقتصادی قانونی را تشویق می‌کنند.
این تحقیق چگونه به درک وسیع‌تری از قاچاق و تاثیرات آن کمک می‌کند؟
این تحقیق به طور قابل توجهی با ارائه یک تخمین تجربی از حجم قاچاق کالا و تاثیرات منفی آن بر رشد اقتصادی ایران در یک دوره زمانی وسیع، کمک کرده است. با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته اقتصادسنجی مانند مدل MIMIC، این تحقیق به بینش‌هایی در مورد فعالیت‌های اقتصادی پنهان که ممکن است به طور معمول نادیده گرفته شوند، دست می‌یابد. این تحقیق پایه‌ای فراهم می‌آورد که می‌توان براساس آن سیاست‌های بهتری برای کاهش قاچاق و بهبود شفافیت تجاری ایجاد کرد و بدین ترتیب به توسعه و برنامه‌ریزی اقتصادی آینده کمک می‌کند.
این مطلب از مقاله‌ای با عنوان «برآورد حجم قاچاق کالا به روش معادلات ساختاری و تاثیر آن بر رشد اقتصادی در ایران: بررسی تجربی در نیم قرن اخیر» استخراج شده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :