میز مذاکره جابه‌جا شد؛ آیا اعتماد ایران به اروپا فروپاشیده است ؟
با لغو مذاکرات ایران و آمریکا در رم و بازگشت آن به عمان، نقش اروپا در دیپلماسی هسته‌ای ایران بیش از پیش کمرنگ شده است.
جهان صنعت نیوز، مذاکرات ایران و آمریکا که قرار بود با میانجی‌گری عمان در رم برگزار شود، به‌طور ناگهانی به مسقط بازگشت؛ تغییری که گمانه‌زنی‌ها درباره کنار گذاشتن اروپا از روند دیپلماسی را تقویت کرده است. درحالی‌که ایتالیا به‌عنوان گزینه‌ای بی‌طرف پذیرفته شده بود، پیچیدگی‌های اجرایی، همزمانی با سفر مقام‌های آمریکایی و حساسیت‌های تهران درباره نقش E3، باعث لغو این انتقال شد.
بازگشت دیپلماسی به مسقط؛ چرا مذاکرات ایران و آمریکا از رم به عمان منتقل شد؟
در حالی‌که قرار بود دور جدید گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در رم برگزار شود، تهران ناگهان اعلام کرد محل مذاکرات همچنان عمان خواهد بود؛ تصمیمی که نشانه‌ای از تغییرات جدی در معادلات دیپلماسی منطقه‌ای و بی‌اعتمادی فزاینده به اروپا تلقی می‌شود.
در نیمه‌شب ۱۵ آوریل، سخنگوی وزارت خارجه ایران به‌طور غیرمنتظره از تداوم مذاکرات ایران و آمریکا در عمان خبر داد. این در حالی بود که چند روز قبل‌تر، مقامات ایران و آمریکا با پیشنهاد عمان برای انتقال محل گفت‌وگوها به اروپا و مشخصاً ایتالیا موافقت کرده بودند. هدف اصلی این تغییر، تسهیل در رفت‌وآمد نماینده آمریکا و صرفه‌جویی در زمان سفر بود.
بر اساس گزارش رسانه‌ها، دو طرف با میزبانی رم موافقت کرده بودند، به شرط آنکه این مذاکرات در کشورهای E3 یعنی فرانسه، آلمان یا بریتانیا برگزار نشود. دلیل این مخالفت ایران، بی‌اعتمادی به اروپا پس از ناکامی در حفظ برجام و اجرای سازوکار مالی اینستکس عنوان شده است. با این حال، در واپسین لحظات، بنا بر گزارش‌ها، پیام جدیدی از عمان ارسال شد که از بروز «پیچیدگی‌هایی» در میزبانی ایتالیا خبر می‌داد؛ از جمله همزمانی با حضور مقامات بلندپایه آمریکایی دیگر در رم.
اروپا در حاشیه؛ سیاستی یا تاکتیکی؟
با وجود تلاش وزیر خارجه ایتالیا برای ایفای نقش میانجی و تأکید بر «رم به‌عنوان پایتخت صلح»، این انتقال عملی نشد و عمان بار دیگر به‌عنوان میزبان اصلی مذاکرات باقی ماند. این تصمیم اگرچه در ظاهر فنی جلوه می‌کند، اما تحلیلی عمیق‌تر از آن، حکایت از تحولات بنیادی در روابط بین‌الملل دارد. ایران، پس از خروج یک‌جانبه ترامپ از برجام و سکوت اروپا در برابر تحریم‌ها، نسبت به کارایی سیاسی سه کشور اروپایی دچار تردید شده و عملاً آن‌ها را از حلقه مذاکرات کنار گذاشته است.
از اینستکس تا اکتبر؛ نقش تضعیف‌شده اروپا
اروپا، پس از خروج آمریکا از برجام، وعده داد که با ایجاد سازوکار مالی اینستکس از ایران حمایت می‌کند، اما این کانال مالی در عمل شکست خورد. در ادامه نیز، روابط تهران با اروپا با چالش‌های جدیدی چون همکاری نظامی ایران با روسیه در جنگ اوکراین، به‌شدت تیره شد. با این حال، تحلیل‌گران هشدار می‌دهند حذف کامل اروپا از روند دیپلماسی ممکن نیست، چرا که سه کشور اروپایی همچنان در اجرای بند «اسنپ‌بک» توافق هسته‌ای نقش دارند. در اکتبر ۲۰۲۵، مهلت این بند به پایان می‌رسد و اگر اروپا تصمیم بگیرد تحریم‌های سازمان ملل را بازگرداند، تبعاتی چون خروج ایران از معاهده NPT دور از انتظار نخواهد بود.
آیا رم هنوز روی میز است؟
هرچند فعلاً عمان نقش میزبان را ایفا می‌کند، برخی منابع دیپلماتیک معتقدند رم همچنان ممکن است در مراحل بعدی وارد معادله شود. روابط چندبعدی امنیتی بین تهران و رم، از جمله تبادل زندانی اخیر و ارتباط دیرینه بین مقامات اطلاعاتی دو کشور، زمینه‌ای برای تعامل بیشتر فراهم کرده است. همچنین به نظر می‌رسد ایران تمایل دارد با کشورهای غیرعضو E3 مانند ایتالیا، ارتباط دیپلماتیک محدودی را حفظ کند.
سیاسیلینک کوتاه :