سومین عامل مرگ ایرانیان شناسایی شد

جهان صنعت نیوز، از پاندمی کرونا که بگذریم، می‌شود گفت قرن بیست و یکم، قرن بیماری‌های غیرواگیر است. در میان این بیماری‌ها، سرطان وضعیتی خاص دارد. اگر چه پیشرفت علم پزشکی، داروهای جدید و به خصوص روش‌های تشخیص زودهنگام، در بسیاری از کشورها توانسته این بیماری را به یک عارضه قابل درمان و قابل کنترل تبدیل کند اما هنوز سرطان یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت مردم این کره خالی است؛ بیماری که جدا از موارد شدید آن که باعث مرگ می‌شود، در بسیاری از موارد، زندگی همراه با درد و افت کیفیت آن با خود به همراه می‌آورد و بار مالی و اجتماعی سنگینی به خانواده‌ها و نظام سلامت وارد می‌کند.

داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد سرطان بعد از بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر ایرانیان است

در این میان، افزایش سن و روند تصاعدی سالمندی در بسیاری از کشورها از جمله ایران، نگرانی از افزایش ناگهانی بروز موارد جدید سرطان را تشدید کرده است؛ بیماری که جدا از سن و ریشه‌های ژنتیکی، بیش از همه به سبک زندگی افراد بستگی دارد. سبک زندگی نه فقط به معنای وضعیت تغذیه، میزان تحرک و مصرف دخانیات اهمیت می‌یابد بلکه به گفته پروفسور «داریوش فرهود» پدر علم ژنتیک ایران، بروز سرطان تا حد معناداری به وضعیت سلامت روان افراد نیز بستگی دارد و خشونت، حسادت و غم و غصه نیز در بروز این بیماری نقش دارد؛ مشکلاتی که در افرادِ درگیر با مشکلات اقتصادی و اجتماعی، بیشتر به چشم می‌آید.

داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد سرطان بعد از بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر ایرانیان است. ایران با بروز سالانه حدود ۱۷۳ مورد ابتلا به سرطان در صدهزار نفر جزو کشورهای با بروز خطر متوسط است و از نظر میزان مرگ ناشی از سرطان با شاخص مرگ سالانه حدود ۸۷ هزار نفر در وضعیت نارنجی و خطرناک قرار دارد. سرطان مهم‌ترین عامل مرگ زودرس (زیر ۷۰ سال) در ایران است، در حالی که در صورت وجود یک سیستم مناسب غربالگری، سرطان تا حد زیادی قابل پیشگیری و در صورت تشخیصِ به موقع، یک بیماری قابل درمان است.

سرطان، سومین عامل مرگ و میر ایرانیان

دکتر «مریم بهشتیان» رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: آمارهای مختلفی در رسانه‌ها درباره سرطان اعلام می‌شود اما یکی از جنبه‌های مهم مدیریت سرطان، برخورداری از اطلاعات دقیق و معتبر است که به ‌خصوص در زمینه تشخیص سرطان و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از انواع سرطان ضروری است. در ایران در حال حاضر، این اطلاعات از طریق مراکز پاتولوژی، مراکز تشخیصی و درمانی از جمله بیمارستان‌ها و … و نیز بر اساس مستندات گواهی‌های فوت جمع‌آوری می‌شود و بر اساس آن، میزان بروز خام و استاندارد شده سنی سرطان‌ها، در کل جمعیت کشور و نیز استان‌ها و همچنین به تفکیک جنس محاسبه می‌شود.

ایران با بروز سالانه حدود ۱۷۳ مورد ابتلا به سرطان در صدهزار نفر، جزو کشورهای با بروز خطر متوسط است و از نظر میزان مرگ ناشی از سرطان با شاخص مرگ سالانه حدود ۸۷ هزار نفر در وضعیت نارنجی و خطرناک قرار دارد

دکتر بهشتیان بیان می‌دارد: بر اساس آخرین آمار رسمی موجود، میزان بروز استاندارد شده سنی (ASR) کل سرطان‌ها در کل جمعیت کشور، ۱۷۳.۴۸ مورد در صدهزار نفر جمعیت است. این آمار بر اساس فرمول‌های استاندارد شده سنی به دست آمده است. همچنین بر اساس آمار بروز خام سرطان در ایران مطابق آمار سال ۲۰۲۲ با احتساب جمعیت ۸۶میلیون نفری، تعداد موارد جدید سرطان در ایران ۱۳۷ هزار و ۲۰۰ نفر و تعداد مرگ ناشی از سرطان حدود ۸۷ هزار و ۲۰۰ مورد بوده است. بر اساس گزارش سیمای مرگ ایران در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، سرطان پستان و معده در جمعیت زنان و سرطان‌های معده، ریه و برونش در جمعیت مردان، جز ۱۰ علت اول مرگ بوده‌اند. همچنین بر اساس گزارش سیمای مرگ سال ۱۴۰۰، نئوپلاسم‌های بدخیم ۱۱.۳ درصد از علل کلی مرگ در کل جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌اند و بر اساس تخمین‌ها، حدود ۸۷ هزار مرگ ناشی از سرطان در سال ۱۴۰۰ در کشور رخ داده است.

«علاوه بر موارد مرگ و حتی مرگ خیلی زودرس زیر سن ۵۰ سالگی مبتلایان به سرطان، مساله بسیار مهم دیگری که در مورد این بیماران مطرح است، کاهش کیفیت زندگی است که به علت بروز درد و ناراحتی و ناتوانی در انجام امور روزمره، درمان‌های پرهزینه و پر عارضه مانند شیمی درمانی به وجود می‌آید. به همین علت برای افرادی که در مراحل پایانی و سخت این بیماری قرار گرفته‌اند، خدمات مراقبت‌های تسکینی برای کاهش درد و رنج انجام می‌شود.»

رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت می‌افزاید: با توجه به زمان سپری شده توام با ناتوانی و معلولیت با شاخص دالی (DALYS) در سال ۱۳۹۷، سرطان معده با رتبه ۲۳ در میان ۳۰ بیماری اولی که بار بالای بیماری‌های کشور را به خود اختصاص داده بودند گزارش شده است. مطابق آخرین نتایج رسمی منتشر شده، شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران به طور کلی برای همه ایران و در هر دو جنس عبارتند از پستان، پروستات، کولورکتال ،پوست (غیر ملانوما)، معده و به طور اختصاصی در مردان به ترتیب پروستات، پوست (غیر ملانوما)، معده، کولورکتال و مثانه و به طور اختصاصی در زنان به ترتیب شامل پستان، تیروئید،کولورکتال، پوست (غیر ملانوما)، معده است. به گفته او، در کودکان زیر پنج سال ایران شایع‌ترین سرطان لوسمی و پس از آن سرطان مغز و سیستم عصبی است.

«افزایش آگاهی مردم و البته روند سالمندی در کشور در سال‌های اخیر توجه مردم را به بیماری سرطان بیشتر جلب کرده است. بسیاری از مردم با جست‌وجو در رسانه‌ها یا مشاوره با پزشکان و غربالگری از سنین جوانی، تلاش می‌کنند سبک زندگی سالم‌تری داشته باشند اما مصرف دخانیات در ایران همچنان بالا است، میزان تحرک و ورزش پایین است، سبزی و میوه و پروئتین‌های مناسب با افزایش قیمت از دسترس گروه بیشتری از مردم خارج شده و البته شاخص‌های سلامت اجتماعی مانند اشتغال، درآمد و مسکن مناسب، ازدواج و غم و غصه‌های زندگی امروزی همچنان نقش خود را در بروز بیماری سرطان ایفا می‌کنند.»

کاهش سن ابتلا به سرطان؟

در سال ۱۳۹۷، سرطان معده با رتبه ۲۳ در میان ۳۰ بیماری اولی که بار بالای بیماری‌های کشور را به خود اختصاص داده بودند گزارش شده است

رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: بر اساس گزارش‌ها و مشاهدات میدانی، در سال‌های اخیر آگاهی مردم و نیز دسترسی آنها به خدمات غربالگری و تشخیصی افزایش یافته که این موضوع خود می‌تواند به شناسایی زودتر برخی موارد سرطان منجر شود و ممکن است گاهی به اشتباه به‌عنوان کاهش سن ابتلا به سرطان تعبیر شود که این طور نیست. با این وجود، برای قضاوت دقیق‌تر در خصوص روند سنی ابتلا، به بررسی‌های علمی دقیق‌تری نیاز است.

وی درباره اقدامات وزارت بهداشت برای پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان در ایران اظهار می‌دارد: وزارت بهداشت در سال‌های اخیر اقدامات متعددی را در راستای پیشگیری، تشخیص زودهنگام و کنترل سرطان در کشور انجام داده است. از جمله رئوس این اقدامات، توسعه برنامه‌های غربالگری، به‌ویژه برای سرطان‌های شایع و قابل پیشگیری مانند پستان، روده بزرگ و دهانه رحم، آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی، ارتقای زیرساخت‌های تشخیصی و درمانی، و همچنین تلاش برای کاهش عوامل خطر مانند مصرف دخانیات است.

«غربالگری و تشخیص زودهنگام، یک راهبردی اساسی در نظام سلامت و برنامه‌های کنترل سرطان در کنار سایر ارکان مدیریت از جمله پیشگیری، تشخیص، درمان و مراقبت‌های تسکینی و حمایتی است.»

مردم از خدمات رایگان غربالگری سرطان استفاده کنند

دکتر بهشتیان با دعوت از مردم برای آگاهی و بهره‌مندی از خدمات رایگان و در دسترسِ غربالگری سرطان که در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌های سلامت و خانه‌های بهداشت سراسر کشور ارائه می‌شود، می‌افزاید: مردم عزیز کشورمان به این مراکز مراجعه کنند زیرا تشخیص به‌موقع می‌تواند تأثیر زیادی در روند درمان و بهبود داشته باشد.

«در مورد اثربخشی این اقدامات وزارت بهداشت، می‌توان گفت که در حال ارتقای برخی از شاخص‌ها هستیم؛ به‌عنوان مثال، میزان پوشش برنامه‌های غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان‌ها و همچنین برای ارتقای آگاهی عمومی در خصوص علائم هشداردهنده سرطان‌ها و نیز لزوم خود مراقبتی اقداماتی را در دست اجرا و توسعه داریم که به زودی اطلاع رسانی می‌شود.»

رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت تاکید می‌کند: با توجه به گستردگی موضوع، ارزیابی اثربخشی این برنامه‌ها نیازمند زمان، بررسی‌های جامع علمی و همکاری همه‌جانبه بین‌بخشی است اما ما در وزارت بهداشت به‌طور مستمر در حال پایش و به‌روزرسانی این برنامه‌ها بر اساس نتایج و شواهد هستیم.

او درباره بار مالی سرطان در ایران نیز می‌گوید: اولویت مسئولان نظام سلامت، کاهش هزینه‌های کمرشکن برای مردم و بهبود پوشش بیمه‌ای خدمات موثر و ضروری است اما برای این کار به مطالعات و بررسی‌های جامعی نیاز است تا تصویر دقیق‌تری از بار اقتصادی سرطان ارائه شود و بر اساس آن بتوان تصمیمات اثربخشی در حوزه پیشگیری، درمان و حمایت از بیماران اتخاذ کرد.

منبع: ایرنا

اجتماعی و فرهنگی