بحران انرژی در بند ناترازی مدیریتی؛ روایت کارشناسان از ورشکستگی انرژی

محمد اصغرزاده مرغملکی- جهان صنعت نیوز: با وجود بهره‌مندی از ذخایر عظیم نفت و گاز، ایران طی دهه‌های اخیر به دلیل ضعف‌های ساختاری، تحریم‌های گسترده و سیاستگذاری‌های ناهماهنگ، با بحران مزمن ناترازی انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کند. این ناترازی، تنها یک تهدید فنی نیست؛ بلکه به مرور زمان، امنیت ملی، ثبات اقتصادی و حتی موقعیت ژئوپلیتیکی کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

در ششمین پیش‌رویداد کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، کارشناسان و متخصصان حوزه انرژی با نگاهی نقادانه به بررسی ریشه‌های این بحران و راهکارهای بازتعادل پرداخته‌اند؛ راهکارهایی که در صورت غفلت، ممکن است به تهدیدی جدی‌تر در سال‌های پیش‌رو بدل شود.

راندمان پایین زیرساخت‌ها؛ زنگ خطر برای امنیت انرژی

هادی صاحبی، رئیس دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت، در سخنرانی خود با اشاره به افت مداوم کارایی زیرساخت‌های تولید و توزیع انرژی، تاکید کرد که وابستگی سنگین به فناوری‌های قدیمی و سوخت‌های فسیلی، در کنار عدم سرمایه‌گذاری مؤثر در پروژه‌های بهینه‌سازی، ساختار سنتی انرژی ایران را به سوی فروپاشی سوق داده است. وی نسبت به کاهش محسوس فشار گاز در میادین حیاتی همچون پارس جنوبی هشدار داد و پیش‌بینی کرد که تداوم این روند، قطعی‌های گسترده گاز و برق را به یک پدیده دائمی بدل خواهد کرد. صاحبی ضمن تاکید بر لزوم بازنگری جدی در سیاست‌های قیمتی، بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و اصلاح نظام حکمرانی انرژی نیز پای فشرد.

ناکارآمدی دیپلماسی انرژی؛ فرصت‌های سوخته در بازارهای جهانی

ابراهیم رضایی‌راد، پژوهشگر مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که دیپلماسی ضعیف انرژی را از عوامل اصلی انزوای ایران در بازارهای بین‌المللی دانست. او خاطرنشان کرد که در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه با دیپلماسی خط لوله و توافقات چندجانبه، موقعیت خود را در بازار جهانی تثبیت کرده‌اند، ایران به دلیل عدم تعامل سازنده، بخشی از فرصت‌های طلایی صادرات انرژی را از دست داده است. رضایی‌راد تاکید کرد که بدون بازتعریف سیاست خارجی و ایجاد ائتلاف‌های اقتصادی جدید، امکان احیای نقش ایران در معادلات انرژی منطقه‌ای و جهانی بسیار محدود خواهد بود.

هزینه‌های سنگین تصمیمات کوتاه‌بینانه در بازار انرژی

منصور معظمی، از مدیران باسابقه صنعت نفت، با نگاهی انتقادی به تاریخچه سیاستگذاری در بازار انرژی ایران، این بحران را نتیجه زنجیره‌ای از تصمیمات اشتباه ارزیابی کرد. او تصریح کرد که سیاست‌های مداخله‌گرانه همچون قیمت‌گذاری دستوری، یارانه‌های بی‌هدف و اتخاذ رویکردهای پوپولیستی، ساختار طبیعی بازار انرژی را دچار اختلال کرده و انگیزه‌های تولید و سرمایه‌گذاری را تضعیف ساخته است. معظمی راه نجات از وضعیت فعلی را در کنار گذاشتن نگاه کوتاه‌مدت، بازسازی اصولی ساختار مدیریتی و بازگشت به رویکردهای علمی و تحلیلی دانست.

انسداد سیاستگذاری‌های کلان؛ چالشی بر سر راه توسعه پایدار

فرهنگ فصیحی، رئیس انجمن مهندسی صنایع ایران، در تحلیل خود به ضعف‌های بنیادین در نظام سیاستگذاری انرژی پرداخت. وی پراکندگی مسئولیت‌ها، نبود نهاد ناظر مقتدر و عدم انسجام چشم‌اندازهای توسعه‌ای را عواملی دانست که منجر به انسداد مسیر پیشرفت در حوزه انرژی شده است. فصیحی تاکید کرد که برای عبور از این بن‌بست، باید به سمت طراحی یک ساختار حکمرانی انرژی چابک، یکپارچه و پاسخگو حرکت کرد که قادر به تطبیق سریع با تحولات جهانی و مدیریت کارآمد منابع باشد.

اقتصاد انرژی؛ ضرورت کاهش مداخلات و احیای سرمایه‌گذاری

حمیدرضا صالحی، فعال باسابقه بخش خصوصی، با اشاره به نقش اقتصاد سیاسی در وضعیت نابسامان کنونی، تصریح کرد که مداخلات گسترده دولت و تعیین دستوری قیمت‌ها، فضای فعالیت بخش خصوصی در انرژی را به شدت محدود کرده است. او خاطرنشان کرد که تا زمانی که رابطه دولت با فعالان اقتصادی مبتنی بر شفافیت، اعتمادسازی و رفع موانع نباشد، نمی‌توان به جهش در تولید و سرمایه‌گذاری امیدوار بود. صالحی بر ضرورت حمایت عملی از توسعه انرژی‌های پاک و جایگزین‌کردن نگاه راهبردی به جای نگرش لوکس به این حوزه تاکید کرد.

افق آینده؛ فناوری‌های نوین و مسیر گذار انرژی

سید کامران یگانگی، استاد آینده‌پژوهی، در سخنان خود رویکردی امیدوارانه‌تر به بحران ناترازی انرژی ارائه داد. وی معتقد است که در دل این بحران، فرصتی تاریخی برای جهش به سوی نظام‌های نوین انرژی وجود دارد. یگانگی توسعه انرژی‌های خورشیدی و بادی، دیجیتالی‌سازی زیرساخت‌های انرژی، و بهینه‌سازی گسترده در صنایع و ساختمان‌ها را از الزامات حیاتی این گذار برشمرد. او تاکید کرد که کشور باید هرچه سریع‌تر به فناوری‌های نوین در زنجیره تولید و مصرف انرژی روی بیاورد تا بتواند ساختار انرژی خود را برای دهه‌های آینده بازآفرینی کند.

لحظه‌ای برای تصمیم‌های سرنوشت‌ساز

در پایان این نشست تخصصی، تمامی سخنرانان بر این نکته توافق داشتند که بحران انرژی ایران، دیگر یک چالش موضعی یا موقت نیست؛ بلکه به معضلی ساختاری و چندبعدی بدل شده است که برای عبور از آن، تنها اصلاحات بنیادین و شجاعانه پاسخگو خواهد بود.

اصلاح حکمرانی انرژی، جذب گسترده سرمایه داخلی و خارجی، توسعه واقعی انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییر نگرش ملی به مصرف انرژی، به عنوان چهار ستون اصلی احیای این بخش مطرح شدند. آینده انرژی کشور به تصمیم‌هایی بستگی دارد که امروز باید با شهامت و دوراندیشی اتخاذ شوند؛ فردا برای جبران دیر خواهد بود.

 

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان