درباره مصائب ترخیص کالا؛ از بازرسی با نگاه سطحی تا سامانه‌ای که تنها دردسر است

هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: در بیانیه اولیه مرکز اطلاع رسانی وزارت کشور، کمیته ویژه بررسی علل حادثه قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل، و وجود خلاف اظهاری در برخی از محموله ها را دو دلیل اصلی حادثه انفجار بندر شهید رجایی عنوان کرده است. آن‌چه که از متن این بیانیه استنباط شده و تمامی کارشناسان امور گمرکی نیز بر آن تاکید دارند، لزوم بازنگری در فرآیندهای غیر اصولی در زمینه ثبت سفارش کالاها، ترخیص، و از همه مهم‌تر عدم وجود تجهیزات پایش هوشمند محموله‌ها در گمرکات است. اعمال تغییرات مداوم در قوانین، وابستگی روند ترخیص به تصمیمات شخصی، قطعی سیستم به صورت مداوم، و ابهام و کندی در روند ثبت سفارش بخشی ار مشکلاتی است که تجار با آن‌ها دست به گریبان هستند. 

بازرسی با روش باز کردن درِ کانتینر و نگاه سطحی!

بندر شهید رجایی با بیش از تردد روزانه ۳۵۰۰ کامیون با عدم دسترسی به فناوری‌های نوین و ابزارهای کنترل دیجیتالی و هوشمند در زمینه کنترل و بازرسی کالاها با مشکلات اساسی مواجه است. عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در مصاحبه ای به مشکلات ساختاری بندر شهید رجایی اشاره کرده بود: “در این بندر فقط یک دستگاه ایکس ری وجود دارد و آن هم تنها برای کانتینرهای ترانزیتی استفاده می شود. برای کالاهای داخلی، بازرسی به شکل «باز کردن درِ کانتینر و نگاه سطحی» محدود می شود که این روش به هیچ وجه قابل اعتماد نیست.”

امضای طلایی؛ واژه پر تکرار این روزها

بسیاری از فعالین و تجار وقوع انفجار بندرعباس را به بی‌کفایتی وزارت صمت نسبت می‌دهند و از نبود سیستم‌های هوشمند و تاثیر آن بر تلنبار شدن محموله‌ها در گمرک گله می‌کنند. علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با خبرنگار ایلنا از کند شدن فرآیند ترخیص کالا در گمرک شهید رجایی گفت و توضیح داد: “وزارت صمت در دولت چهاردهم فرآیندی را در گمرکات ایجاد کرده که برای بازرگانان دردسرساز شده است؛ پیش از وزارت آقای اتابک همه امور در گمرکات به صورت سیستمی انجام می شد و این امر هم باعث تسهیل فرآیندها بود و هم سبب می شد پیشبرد امور به امضای یک فرد خاص گره نخورد. در حالی‌که وقتی فرآیندها به واسطه یک فرد، نه یک سیستم پیش می رود امضاهای طلایی شکل می گیرد و سبب می شود سیستم به صورت منظم کار نکند. این اتفاقی است که اکنون در وزارت صمت در حوزه واردات رخ داده است.” 

سامانه جامع تجارت؛ بلا استفاده و بحران‌زا

یکی دیگر از مقصرانی که در روزهای اخیر آماج انتقادات قرار گرفته است، سامانه جامع تجارت است که زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت می‌کند؛ سامانه‌ای که قرار بود تسهیل‌گر تجارت بوده و تمامی ابعاد آن را به طور شفاف مدیریت و ساماندهی کند. اما در عمل این سامانه به دلیل اختلالات فراوان مدیریتی و فنی تبدیل به مانع بزرگی بر سر راه تجار و بازرگانان شده است. بسیاری از این افراد می‌گویند ماه‌ها است که بار خود را به گمرک وارد کرده‌اند، اما به دلیل اختلال در سامانه موفق به ترخیص آن نشده‌اند. واحدهای تولیدی که معطل مواد اولیه دپو شده خود در گمرک بوده‌اند، حالا باید بقایای سوخته محموله‌های خود را تحویل بگیرند و یک قدم به تعطیلی نزدیک‌تر شوند. سامانه نیز پاسخگو نیست؛ به تجار گفته‌اند از طریق “ثبت و پیگیری مشکل” در سامانه اقدام کنند، اما آنطور که این افراد می‌گویند، پس از ثبت مشکل هیچ‌گونه پیگیری صورت نگرفته است. در مجموع، سامانه جامع تجارت چنان عملکرد ضعیفی داشته است که به آن نام سامانه مانع تجارت را بخشیده‌اند.

اخبار برگزیدهصنعت و معدن