جای خالی توسعه زیرساختی؛ وقتی ناترازی برق را به گردن مردم می‌اندازند
درحالی‌که رئیس‌جمهور مردم را به خاموش‌کردن کولر دعوت می‌کند، کارشناسان از سوءمدیریت در تأمین زیرساخت‌های حیاتی کشور می‌گویند. آیا ناترازی برق تقصیر مردم است یا نتیجه غفلت و ناکارآمدی مدیران؟
فاطمه محمودی‌فر-جهان صنعت نیوز: طبق آمار وزارت نیرو، ۱۳ درصد برق تولیدی که معادل ۴۰ درصد مصرف خانگی برق کشور(۴۰ تراوات‌ساعت) است، در فرآیند انتقال و توزیع تلف می‌شود. متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کمتر از ۴۰ درصد است و ایران با کمبود حدود ۲۵ هزار مگاوات روبرو است. در روز شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه رئیس جمهور کشور، مسعود پزشکیان در بیانات خود گفت: قدیم در دمای ۳۴ و ۳۵ درجه از کولر استفاده نمی‌کردیم و مشکلی هم با گرما نداشتیم.
آیا مقصر اصلی ناترازی‌ها مردم‌اند؟ دولت چگونه باید این مشکل اساسی در کشور را حل کند؟ فرسودگی نیروگاه‌ها و میلیاردها دلار هدررفته؛ مسئول این ناترازی کیست؟
آلبرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس اقتصادی در مصاحبه با خبرنگار “جهان صنعت نیوز” گفت:
بی‌کفایتی وزیر نیرو و معاونانش، که همگی زیرمجموعه وزارت نیرو هستند، باعث کمبود عرضه در روزهایی شده که تقاضای انرژی در بخش‌های خانگی و صنعتی روز‌به‌روز در حال افزایش است. همواره بحث هدررفت انرژی مطرح بوده و میلیاردها دلار برای رفع این مشکل هزینه شده، بنابراین تأمین انرژی، مسئله‌ای کاملاً قابل پیش‌بینی بوده است.
در برخی دوره‌ها با وجود کاهش شدید سطح آب سدها، کمبودی گزارش نمی‌شد، درحالی‌که این کاهش خود گواهی بر وجود مشکل بود. در سال‌های اخیر بارندگی‌ها کاهش یافته، نیروگاه‌های موجود فرسوده شده‌اند و پروژه‌های جدید به‌موقع به بهره‌برداری نمی‌رسند. این موارد مصادیقی از «ناترازی» در حوزه انرژی هستند.
از فساد بانکی تا کمبود برق؛ پول نیروگاه‌ها کجا رفت؟
وی در خصوص رویکرد آقای پزشکیان در حوزه کنترل ناترازی گفت: وقتی رئیس‌جمهور از مردم می‌خواهد کولرهای خود را خاموش کنند یا مسئولان از صرفه‌جویی در مصرف آب سخن می‌گویند، این درخواست‌ها باید با راه‌حل‌های اجرایی همراه باشد. اگر به مردم گفته شود این شرایط موقتی است و برنامه‌ای روشن برای عبور از بحران وجود دارد، قطعاً همکاری خواهند کرد. اما در شرایطی که صحبت از اختلاس‌هایی در سیستم بانکی مطرح است، پول‌هایی که می‌توانست صرف ساخت چندین نیروگاه شود، چگونه می‌توان از مردم انتظار همکاری داشت؟
برق هسته‌ای و آب‌شیرین‌کن‌ها؛ راه نجاتی که فقط روی کاغذ مانده است!
بغزیان راهکارهای رهایی از ناترازی را این چنین بیان کرد: ما ظرفیت‌های بالایی در حوزه انرژی داریم. می‌توان از برق هسته‌ای به‌صورت صلح‌آمیز استفاده کرد. در بحث مدیریت منابع آبی نیز باید در زمان بارندگی، آب پشت سدها را به‌درستی ذخیره کرد. استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن، به‌خصوص با بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای، می‌تواند بخش بزرگی از نیازهای مناطق جنوبی کشور را پوشش دهد.
همدلی بدون دلگرمی؟ چرا مردم دیگر به وعده‌ها اعتماد ندارند
اینکه مردم همکاری می‌کنند نکته‌ای مثبت است، اما این همکاری نیاز به دلگرمی دارد و لازمه این دلگرمی، ثبات قیمت‌هاست. افزایش قیمت نان، لبنیات و حبوبات انگیزه مردم را برای همراهی با دولت کاهش می‌دهد. این شرایط موقتی است، اما تا زمانی که دولت برنامه مشخصی برای عبور از بحران ارائه نکند، نمی‌توان از مردم انتظار داشت بدون چشم‌انداز، همکاری کنند.
خاموشی صنایع و گرانی سراسری؛ تبعات برقِ بی‌برنامه
دولت حتی برنامه‌ای برای واردات برق از کشورهای همسایه مانند آذربایجان، ارمنستان و عراق را هم به‌طور شفاف اعلام نکرده است. در حالی‌که این اقدام می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی فوری برای جبران کسری برق و جلوگیری از خاموشی صنایع در دستور کار قرار گیرد. خاموشی در بخش صنعت، مخصوصا در صنایع کلیدی مانند سیمان و فولاد، تأثیر مستقیمی بر افزایش قیمت‌ها در سایر بخش‌ها خواهد داشت.
زمانی که کمبودها برطرف شوند، افزایش قیمت‌ها نیز توجیهی نخواهد داشت. این مشکلات نتیجه بخشی از ناکارآمدی مدیران و وزرای مربوطه است. مجلس باید در این حوزه ورود کرده و اجازه ندهد که در هر دوره، مدیران تازه‌وارد مشکلات را به گردن کاهش بارندگی، افزایش جمعیت یا مصرف بی‌رویه بیندازند.
آیا کسی پاسخگوی سرمایه‌گذاری‌های فراموش‌شده است؟
پیشنهادهایی مانند استفاده از لوازم خانگی کم‌مصرف، گرچه مفید هستند، اما نیاز به سرمایه‌گذاری عظیمی دارند. کولرهای گازی، اگرچه مصرف آب را کاهش می‌دهند، اما نیازمند برق پایداری هستند که باید برای تأمین آن برنامه‌ریزی شود. در حوزه ساخت‌وساز نیز، ساختمان‌های متعددی ساخته شده‌اند که بسیاری از آن‌ها خالی هستند، اما سیستم‌های سرمایشی آن‌ها همچنان فعال‌اند و مصرف برق دارند. بنابراین، بخشی از کسری برق را می‌توان از طریق واردات از کشورهای همسایه جبران کرد و آب مورد نیاز را نیز با استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها، به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور، تأمین نمود. با این حال، در سخنان مسئولان ارشد، به‌ویژه رئیس‌جمهور، سخنی از جذب سرمایه‌گذاری یا اجرای طرح‌های راهبردی در این زمینه به گوش نمی‌رسد.
تحریم‌ها، فرصتی برای بازسازی یا بهانه‌ای برای کم‌کاری؟
بغزیان یکی از اصلی‌ترین راهکارهای پایان ناترازی را در رفع تحریم‌ها دانست و گفت: آن چه در موضوع توافقات بین‌المللی و رفع تحریم‌ها اهمیت دارد، توجه به زیرساخت‌هاست. زیرساخت‌های کشور در حال حاضر با کمبودها و کاستی‌های جدی مواجه‌اند. رفع تحریم‌ها می‌تواند منابع مالی را آزاد کند و زمینه را برای ورود سرمایه‌گذاران، انتقال فناوری، تأمین قطعات یدکی و توسعه تجهیزات را مخصوصا در حوزه نیروگاهی فراهم آورد.
استفاده از نیروگاه‌های کوچک می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر در کوتاه‌مدت باشد. بی‌تردید، در شرایط پس از رفع تحریم‌ها، اولویت نخست باید سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها باشد. اما سؤال اساسی اینجاست: آیا توان و اراده لازم برای اجرای این برنامه‌ها را داریم؟ آیا اقدامات لازم را به‌موقع انجام خواهیم داد؟ آیا منابع آزادشده واقعاً صرف تقویت زیرساخت‌های برق و آب خواهند شد؟ همه این‌ها بستگی به نحوه عملکرد ما دارد. اگر نتوانیم از این فرصت به‌درستی استفاده کنیم، نباید انتظار نتایج مثبتی داشته باشیم.
اخبار برگزیدهصنعت و معدن
لینک کوتاه :