تحول در سیاست خارجی ترامپ: تمرکز بر کشورهای عربی و نادیده گرفتن اسرائیل

جهان صنعت نیوز: وقتی  ترامپ این هفته با رئیس‌جمهور جدید سوریه دست داد و در کاخ سلطنتی سعودی اعلام کرد که تحریم‌ها علیه کشورش را لغو خواهد کرد، این اقدام نمادی از دیپلماسی خاورمیانه‌ای ترامپ بود که به‌طور آشکار اسرائیل را به حاشیه برده است. ترامپ در مورد رئیس‌جمهور سوریه، احمد الشرع که پیش‌تر ارتباطاتی با القاعده داشت، گفت: «مرد سرسختی است و گذشته‌ای بسیار قدرتمند دارد.» وی افزود که تحریم‌ها را لغو می‌کند، زیرا بسیاری از آن‌ها پیش‌تر بر دولت سوریه تحمیل شده بودند تا فرصتی برای عظمت آن‌ها فراهم شود.

در این راستا، ترامپ عملاً نظرات بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را که دولت وی رئیس‌جمهور الشرع را “جهادی” می‌داند، نادیده گرفت. ارتش اسرائیل از دسامبر تاکنون بارها سوریه را بمباران کرده است، به‌ویژه زمانی که شورشیان تحت رهبری الشرع،  بشار اسد را از قدرت برکنار کردند.

نادیده گرفتن اسرائیل در دیپلماسی ترامپ

در دهه‌های اخیر، تحت ریاست جمهوری‌های مختلف در ایالات متحده از هر دو حزب، اسرائیل همواره در سیاست خارجی آمریکا در منطقه جایگاه ویژه‌ای داشته است. نتانیاهو، که بیش از دو دهه در قدرت بوده، یکی از بازیگران اصلی در مباحث خاورمیانه‌ای محسوب می‌شود، حتی زمانی که گهگاهی با همتایان آمریکایی خود دچار اختلاف نظر می‌شد. با این حال، هیچ نشانه‌ای از اینکه ایالات متحده قصد داشته باشد از روابط تاریخی خود با اسرائیل دست بکشد یا حمایت‌های نظامی و اقتصادی خود را از این کشور متوقف کند وجود ندارد. ترامپ در پرواز خود از ریاض به دوحه در هواپیمای Air Force One نگرانی‌ها درباره کنار گذاشتن اسرائیل را رد کرد. وی به خبرنگاران گفت: «نه، اصلاً نه. این برای اسرائیل خوب است که من رابطه‌ای با کشورهای خاورمیانه، تقریباً همه آن‌ها، داشته باشم.»

اما سفر پنج‌روزه ترامپ به خاورمیانه این هفته نشان‌دهنده یک دینامیک جدید بود، جایی که اسرائیل و به‌ویژه نتانیاهو به نوعی فراموش‌شده بودند. در عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، ترامپ تلاش کرده است تا توافقات صلح در ایران و یمن را مذاکره کند و قراردادهای تجاری میلیارد دلاری با کشورهای ثروتمند خلیج فارس امضا کند.  گزارش‌های منتشرشده در روزنامه‌های اسرائیلی و تیترهای بین‌المللی نگرانی‌ها را به‌وضوح بیان کرده‌اند: «ترامپ اسرائیل را نادیده گرفت، اسرائیل نگران اما ساکت»، «بی‌محلی‌های ترامپ: کاهش قدرت جهانی نتانیاهو چه معنایی برای آینده سیاسی او در داخل کشور دارد؟»، «کاخ سفید نشان‌دهنده خستگی از نتانیاهو»، «سفر ترامپ به خاورمیانه، نتانیاهو را دوباره از کنار خط تماشا کرد.»

ترامپ بر قراردادهای تجاری و صلح در خاورمیانه تمرکز کرده است

تا کنون، به نظر نمی‌رسد ترامپ قصد تغییر مسیر خود را داشته باشد، حتی زمانی که مشاورانش تأکید دارند که روابط او با نتانیاهو همچنان قوی است. ترامپ دیگر اسرائیل را به عنوان کشور ضروری در خاورمیانه یا تنها دموکراسی در دریای استبداد نمی‌بیند.

از نظر نظامی، ایالات متحده به پایگاه‌های وسیع در عربستان سعودی و قطر برای نمایش قدرت در منطقه تکیه دارد، از جمله پایگاه هوایی بزرگ العدید که در نزدیکی دوحه قرار دارد. ترامپ همچنین سعی کرده است روابط خود را با ترکیه، یکی از اعضای ناتو که به شدت جنگ اسرائیل در غزه را مورد انتقاد قرار داده است، گسترش دهد. این جنگ به اهانت‌های شخصی میان نتانیاهو و رئیس‌جمهور ترکیه انجامیده است.

از نظر اقتصادی، ترامپ کشورهای خلیج فارس را به عنوان مکان‌هایی قابل اعتماد و به طور قابل توجهی ثروتمند برای انجام کسب‌وکار می‌بیند. او می‌خواهد عربستان سعودی به توافقات ابراهیم بپیوندد و توافق عادی‌سازی با اسرائیل را امضا کند، اما به نظر می‌رسد که این امر در حالی که جنگ غزه همچنان ادامه دارد، امکان‌پذیر نیست. در عوض، او بر روی قراردادهای تجاری با ولیعهد سعودی تمرکز کرده است.

در سخنرانی خود در ریاض در روز سه‌شنبه، ترامپ از «آینده روشن خاورمیانه» صحبت کرد و رهبران «منطقه‌ای مدرن و در حال رشد» را ستایش کرد. وی گفت: «یک نسل جدید از رهبران در حال عبور از درگیری‌های قدیمی و تقسیمات خسته‌کننده گذشته است و به آینده‌ای شکل می‌دهند که در آن مردم از ملت‌ها، مذاهب و عقاید مختلف در کنار هم شهرهایی می‌سازند، نه اینکه یکدیگر را از بین ببرند.»

او تنها به طور گذرا به اسرائیل اشاره کرد. به جای آن، تمرکز خود را بر روی رهبران کشورهای عربی که طی دهه گذشته آن را «شگفتی‌های درخشان ریاض و ابوظبی» نامید، گذاشت. محور سخنرانی و لحن آن، تفاوت زیادی با سخنرانی‌های پیشین او داشت.

برای اسرائیل و برای آقای نتانیاهو، این تغییرات پیامدهای بلندمدتی به همراه خواهد داشت. اما تاکنون، نخست‌وزیر اسرائیل نشان داده است که تمایلی به تغییر رویکرد خود در حکومت‌داری یا نحوه برخورد با درگیری‌های کشورش با حماس، ایران، سوریه یا یمن ندارد.

حتی در حالی که ترامپ از طریق کشورهای خلیج فارس در حال سفر بود و وعده آینده‌ای جدید در منطقه را می‌داد، نیروهای اسرائیلی حملات خود را در غزه شدت بخشیدند. یکی از این حملات به یک رهبر ارشد حماس و واکنشی به حملات موشکی بود که ده‌ها فلسطینی را در نزدیکی شهر شمالی غزه، جبالیا، به قتل رساند.

در اظهارات خود در طول سفر، ترامپ تهدید گرسنگی در غزه را تأیید کرد، حتی در حالی که رهبری سیاسی اسرائیل، از جمله نتانیاهو، این نگرانی را کم‌اهمیت نشان داده‌اند. با این حال، تمرکز اصلی رئیس‌جمهور در طول سفر، در بیشتر مواقع، جایی دیگر بود.

 

اخبار برگزیدهسیاسی