سوخت یارانه‌ای در مسیر تغییر؛ بنزین هم سه‌نرخی می‌شود؟
اجرای طرح سه‌نرخی گازوئیل با هدف کاهش قاچاق و اصلاح یارانه‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات مشابه در قیمت بنزین باشد.
جهان صنعت نیوز، طرح سه‌نرخی شدن گازوئیل با هدف شفاف‌سازی زنجیره توزیع، مقابله با قاچاق و اصلاح تدریجی یارانه‌ها به اجرا درآمده است. دولت با استفاده از سامانه‌های دیجیتال مانند «بارنامه برخط» و «پیمایش ناوگان»، تلاش دارد سوخت یارانه‌ای را تنها به ناوگان فعال، قانونی و قابل رهگیری تخصیص دهد؛ درحالی‌که ناوگان غیررسمی و غیرفعال از دریافت این یارانه محروم می‌شوند.
گازوئیل در سه نرخ متفاوت؛ از یارانه‌ای تا بازار آزاد
در این طرح، سه نرخ برای گازوئیل تعریف شده است:
1. نرخ یارانه‌ای پایه (حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ تومان)، برای ناوگان واجد شرایط اولیه.
2. نرخ عملکردی یا تشویقی، مشروط به اثبات فعالیت رسمی از طریق بارنامه‌های ثبت‌شده.
3. نرخ آزاد، برای مصارف خارج از شبکه رسمی که ممکن است به قیمت صادراتی یا جهانی (تا ۴۰ هزار تومان در هر لیتر) نزدیک باشد.
قاچاق گسترده گازوئیل ناشی از اختلاف شدید قیمت داخلی و بازارهای خارجی است. در حالی که هر لیتر گازوئیل در ایران با یارانه حدود نیم سنت قیمت دارد، در کشورهایی مثل ترکیه، افغانستان، عراق و پاکستان بین ۵۰ سنت تا ۱.۵ دلار فروخته می‌شود. این تفاوت چشمگیر، انگیزه اصلی قاچاق چندین میلیون لیتر گازوئیل در روز است.
آیا بنزین در صف اصلاح قرار دارد؟
در حالی که بنزین نسبت به گازوئیل حساسیت اجتماعی بالاتری دارد، نشانه‌هایی وجود دارد که دولت از اجرای موفق طرح گازوئیل برای آزمودن زیرساخت‌ها و آماده‌سازی فضا جهت اصلاح قیمت بنزین نیز بهره می‌برد. بنزین نیز مانند گازوئیل با چالش‌های یارانه سنگین، مصرف بی‌رویه و قاچاق دست‌وپنجه نرم می‌کند و ممکن است در آینده نزدیک مشمول طرح‌های مشابهی شود.
اصلاح قیمت بنزین به‌دلیل ارتباط مستقیم با معیشت عموم مردم، نیازمند تدابیر دقیق‌تری است. اما اگر مدل سه‌نرخی گازوئیل با موفقیت اجرایی شود و بتواند مصرف، قاچاق و تخصیص یارانه را سامان دهد، محتمل است این تجربه به عنوان الگویی برای مدیریت بنزین نیز به کار گرفته شود.
منبع فرارو
نفت و پتروشیمیلینک کوتاه :