قشم، نقطه کانونی جدید در انرژی و لجستیک

جهان صنعت نیوز، جزیره قشم، بزرگ‌ترین خاک‌پاره ایران زمین، با طول حدود ۱۳۵ کیلومتر، از دهانه تنگه هرمز – در مقابل بندرعباس – آغاز می شود و در جهت غرب تا روبه‌روی بندرلنگه در سرزمین اصلی ادامه می یابد. بیشترین عرض جزیره، در بخش میانی آن، از بندر لافت در شمال تا روستای شیب دراز به طول نزدیک به ۴۰ کیلومتر و کمترین عرض آن، از بندر صیادی سلخ در جنوب تا روستای طبل در شمال جزیره به طول ۹.۴ کیلومتر است.

عرض متوسط جزیره ۱۱ کیلومتر تخمین زده می شود و مساحت آن یک‌هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد شده است. به این ترتیب، وسعت جزیره قشم نزدیک به ۲.۵ برابر بحرین و سه برابر سنگاپور است.

فاصله شهر قشم، (در منتی‌الیه شرق جزیره) با شهر بندرعباس ۲۲ کیلومتر و نزدیک‌ترین نقطه آن با سرزمین اصلی، در محل لافت کهنه و بندرپل- در ساحل روبه‌رو – ۲ کیلومتر است.

دمای متوسط سالیانه جزیره قشم حدود ۲۶.۹ درجه سانتی‌گراد است و دمای هوا در این جزیره از تیرماه تا شهریور بیشترین مقدار و در آذر، دی و بهمن‌ماه به کمترین مقدار سالیانه آن کاهش می یابد.

قرار گرفتن این جزیره در تنگه راهبردی هرمز، تاریخ پرنشیب و فرازی را برای آن از دوره عیلامیان تا عصر حاضر رقم زده است که بی تردید آزادسازی قشم از استیلای بیگانگان توسط امام قلی خان(سردار ظفرمند عصر صفویه) از نقطه‌های درخشان تاریخ آن است.

انتخاب قشم به عنوان منطقه آزاد صنعتی تجاری در سال ۱۳۶۹ توسط دولت جمهوری اسلامی ایران را باید عصر «نو زایش این جزیره» در طول تاریخ آن دانست.

همچنین موقعیت جغرافیایی و راهبردی این جزیره جهانی، وجود منابع غنی انرژی همچون میدان‌های توسن، گورزین، سلخ، هنگام، هرمز، تفتان و سایر میدان‌های نفتی و گازی، انرژی خورشیدی و بادی و معافیت‌های مالیاتی و گمرکی جذاب، همگی دست به دست هم داده‌اند تا قشم را به مقصدی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه انرژی و لجستیک تبدیل کند.

با توجه به رشد روزافزون اهمیت انرژی و لجستیک در اقتصاد جهانی، سرمایه‌گذاری در قشم می‌توانند فرصتی طلایی برای کسب سود و مشارکت در توسعه پایدار این جزیره زیبا به عنوان «دروازه نوین تجاری ایران» باشد.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در پاسخ به این سوال که چه برنامه‌هایی برای تبدیل این جزیره به قطب انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی دارید، می‌گوید: قشم، نگین خلیج‌فارس با موقعیت راهبردی و مزایای ویژه اقتصادی، فرصت‌های بی نظیری را برای توسعه کسب و کارهای مختلف از جمله تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، پالایشگاه‌های نفت و گاز، پایانه‌های نفت و گاز، صادرات و واردات، انبارهای مدرن و نظایر آن فراهم کرده است.

جعفرخلیقی ادامه می‌دهد: توسعه پالایشگاه‌ها با ظرفیت اولیه ۳۵ هزار بشکه در روز و افزایش تا ۷۰ هزار بشکه با سرمایه‌گذاری ۷۰۰ میلیون دلار، تکمیل خط لوله گاز ۳۰ اینچی به طول ۵۲ کیلومتر برای انتقال روزانه ۲۵ میلیون مترمکعب گاز و ساخت اسکله نفتی حرا با ظرفیت ۷۰ هزار تن و سرمایه‌گذاری ۵۳ میلیون یورو و راه‌اندازی عملیات بانکرینگ (سوخت‌رسانی به کشتی‌ها) برخی از این فرصت‌ها است.

وی توضیح می‌دهد: همچنین توسعه زنجیره پتروشیمی و احداث واحدهای تولیدی با ارزش افزوده بالا، گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل شامل بنادر، پل خلیج فارس و مراکز لجستیکی و توسعه صنایع پایین‌دست پالایشی و پتروشیمی، در حال حاضر یکی دیگر از اولویت‌های توسعه صنعت نفت و گاز جزیره قشم است.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم اضافه می‌کند: تجمیع صنایع پتروپالایشگاهی و پارک‌های پایین‌دست این ۲ صنعت باعث تسهیل مدیریت عوامل زیست محیطی، ارائه خدمات و امکانات، بازاریابی محصولات و همچنین باعث ظرفیت تلفیق محصولات تولیدی و تولید محصولات جدیدتر در منطقه خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که چه تعداد برنامه برای تکمیل زنجیره صنعت نفت، گاز و پتروشیمی در قشم دارید، می افزاید: در مجموع، بیش از ۳۰ پروژه و طرح اصلی برای تکمیل زنجیره ارزش در حال اجرا یا در مرحله جذب سرمایه‌گذار هستند که این طرح‌ها شامل پنج مجتمع پتروشیمی با خوراک گاز و محصولات متانول، پروپیلن و پلی‌پروپیلن در حال ساخت، برنامه‌ریزی برای ایجاد پارک‌های پتروشیمی، توسعه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و خورشیدی است که در این خصوص اسکله نفتی حرا با ظرفیت ۱۵ میلیون تُن در سال احداث شده است.

خلیقی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا برنامه‌ای برای تقویت همکاری‌های مشترک در حوزه‌های نفت و انرژی با کشورهای عضو(CIS) در دستور کار سازمان منطقه آزاد قشم قرار دارد، می‌گوید: امضای قرارداد خواهرخواندگی جزیره قشم و شهر کراسنودار روسیه، همکاری در راستای کریدور شمال‌-‌جنوب، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی برای کاهش آلاینده‌ها بخش از این همکاری‌های مشترک است و مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی (EIA (Environmental Impact Assessment)) برای همه پروژه‌ها نیز انجام شده است.

وی در پاسخ به این سوال که ورود سوخت رسانی دریایی بانکرینگ به قشم از چه تاریخی آغاز شده و اکنون در چه مرحله ای قرار دارد، تصریح می‌کند: راه‌اندازی مجموعه بانکرینگ سلخ در سال ۱۳۹۹ شامل مجموعه ذخیره‌سازی با ظرفیت ۵۲ هزار و ۶۰۰ تُن و مجموعه بندر نفتی با یک پست اسکله با ظرفیت ۱۰ هزار تُن برای پهلودهی کشتی‌ها برای سوخت‌رسانی در منطقه سلخ خلیج فارس با اعتباری بالغ بر ۶۰ میلیون دلار به سرانجام رسیده است.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم بیان می‌کند: همچنین در سال آینده ضمن برنامه ریزی برای احداث چند پست اسکله دیگر با ظرفیت های ۱۰ و ۳۰ و ۵۰ هزار تُن در بندر نفتی سلخ برای افزایش عملیات سوخت‌رسانی تا ۷۵۰ هزار تُن در سال در مرحله اول و در نهایت تا چهار میلیون تُن در سال، در راستای تکمیل زنجیره عملیات بانکرینگ برنامه‌ریزی جامع و کاملی انجام شده است.

سوخت رسانی دریایی بانکرینگ (Bunkering) – (اصطلاحی است که برای عملیات سوخت رسانی به کشتی ها و سایر شناورها در دریا بکار می رود)

وی در پاسخ به این سوال که به نظر شما صنعت بانکرینگ در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز چقدر گردش مالی دارد، می‌گوید: در سال ۱۳۹۷ ارزش بازار فعال بانکرینگ در منطقه خلیج‌فارس بیش از ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده که ۲۷ میلیارد دلار آن سهم کشور امارات است. بندر فجیره امارات با ظرفیت سوخت‌رسانی سالیانه بیش از ۱۶ میلیون تُن به کشتی‌ها، بزرگ‌ترین بندر خلیج فارس در زمینه انجام فعالیت‌های مرتبط با بانکرینگ محسوب می‌شود. همچنین برای انتقال ۵۰ هزار تُن سوخت به کشتی‌ها حداقل به ۴۰ نفر نیروی کار نیاز است.

خلیقی در پاسخ به این سوال که آیا مزیت اقتصادی غیر قابل رقابتی سوخت رسانی به کشتی های عبوری در تنگه هرمز و خلیج فارس کسب درآمدهای قابل توجهی برای جزیره قشم و کشور به همراه دارد، می‌افزاید: فاصله کریدور بین‌المللی عبور کشتی‌ها از سواحل جنوبی جزیره قشم نزدیک به پنج مایل دریایی و تا منطقه سوخت‌رسانی تنها ۲ مایل است که در مقایسه با فاصله ۵۰ مایلی کریدور از بندر فجیره در امارات متحده عربی بسیار اندک است.

وی عنوان می‌کند: همچنین عمق مناسب‌تر دریایی و سوخت نسبتا ارزان‌تر ارائه شده توسط ایران، مزیت اقتصادی غیرقابل رقابتی را برای جزیره قشم و کشور ایجاد می‌کند که از این محل، امکان کسب درآمدهای قابل ملاحظه برای جزیره و کشور وجود دارد.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم در پاسخ به این سوال که با توسعه این صنعت در قشم سهم ایران از این گردش مالی چقدر خواهد بود، می‌گوید: گردش مالی بانکرینگ در دنیا سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است، سهم منطقه خلیج‌فارس ۳۰ تا ۵۰ و سهم ایران حداکثر یک میلیارد دلار است. همچنین سهم فجیره در امارات حدود ۸۰ درصد کل آن است و کشورهای عمان و قطر هم به صورت محدود خدمات بانکرینگ ارائه می‌دهند.

وی اعلام می‌کند: در فجیره امارات ۱۴ شرکت (۱۳ شرکت بین‌المللی و یک شرکت اماراتی) در حوزه بانکرینگ فعال هستند که بانکرینگ مجموع ۲۵ خدمت است که سوخت‌رسانی یکی از آنها است.

خلیقی در پاسخ به این سوال که توان ۱۷ میدان نفتی و گازی قشم در بخش تامین انرژی هرمزگان و کشور چه‌ مقدار است، می‌افزاید: جزیره قشم از ظرفیت عظیمی برای تبدیل شدن به قطب انرژی کشور برخوردار است. برآوردها حاکی از آن است که این میادین می‌توانند نیازهای انرژی استان هرمزگان را به طور کامل پوشش داده و سهم قابل توجهی در صادرات انرژی ایران داشته باشند و در صورت برنامه‌ریزی صحیح و اجرای طرح‌های توسعه، قشم می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد انرژی ایران ایفا کند و جایگاه کشور را در بازارهای جهانی انرژی ارتقا بخشد.

وی در پاسخ به این سوال که سهم بخش نفت و انرژی در صادرات کل منطقه آزاد قشم چقدر است، عنوان می‌کند: این منطقه آزاد در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر صادرات بوده است که بخش عمده‌ای از آن به فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی اختصاص دارد. بر اساس داده‌های موجود، حدود ۹۰ درصد از صادرات منطقه مربوط به محصولات نفتی است که بیشتر از طریق اسکله نفتی حرا انجام می‌شود.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم ادامه می‌دهد: در سال گذشته، ارزش صادرات نفتی منطقه آزاد قشم به حدود ۱۸۰ میلیون دلار رسیده است؛ این رقم بخش بزرگی از کل صادرات منطقه را تشکیل می‌دهد و نشان‌دهنده نقش محوری صادرات نفتی در بهبود تراز تجاری قشم است. این موضوع ظرفیت بالای منطقه آزاد قشم را در تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی صادراتی کشور به‌ویژه در بخش انرژی و پتروشیمی برجسته می‌سازد.

وی در پاسخ به این سوال که شاخص‌ترین مجموعه‌های فعال در حوزه نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم کدام هستند، اعلام می‌کند: هلدینگ سرمایه‌گذاری گسترش انرژی پاسارگاد یکی از این مجموعه‌هاست که با اجرای پروژه‌های بزرگی همچون پالایشگاه نفت فوق سنگین، نیروگاه برق و اسکله نفتی، نقشی کلیدی در توسعه زیرساخت‌های انرژی جزیره ایفا کرده است.

خلیقی توضیح می دهد: همچنین شرکت سرمایه‌گذاری نفت قشم با احداث پایانه ذخیره‌سازی هفت میلیون بشکه با طرح توسعه تا ۱۰ میلیون بشکه فرآورده‌های نفتی، ظرفیت مهمی را برای صادرات و ذخیره‌سازی ایجاد کرده است. در کنار این ۲ مجموعه، گروه توسعه سرمایه‌گذاری انتخاب نیز با ورود به پروژه‌های پتروشیمی و احداث کارخانه LNG، حضور پررنگی در مسیر توسعه صنایع پایین‌دستی در قشم داشته است. این سرمایه‌گذاری‌های گسترده، نشان‌دهنده اعتماد بخش خصوصی به ظرفیت‌های اقتصادی قشم و چشم‌انداز روشن آن در حوزه انرژی است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه وضعیت جزیره قشم در بحث تولید و مصرف برق به چه صورت است، می‌گوید: این جزیره در حال حاضر دارای سه نیروگاه سیکل ترکیبی و یک نیروگاه خورشیدی است که مجموع ظرفیت تولید برق آن‌ها به حدود یک‌هزار و ۶۰ مگاوات می‌رسد. این میزان ظرفیت تولید، چندین برابر نیاز مصرفی جزیره بوده و به‌طور کامل توان تامین برق مورد نیاز قشم را دارد.

مدیر نفت و انرژی سازمان منطقه آزاد قشم بیان می‌کند: این توانمندی نه‌تنها پایداری انرژی در سطح جزیره را تضمین کرده، بلکه بستر مناسبی برای توسعه صنایع بزرگ، پروژه‌های نفت و پتروشیمی و نیز صادرات انرژی در آینده فراهم ساخته است. جزیره قشم به واسطه این زیرساخت قوی، امروز یکی از مناطق راهبردی کشور در حوزه انرژی به شمار می‌رود.

جزیره زیبای قشم مشرف به تنگه هرمز و مجرای ورودی به خلیج فارس و دریای عمان است.

این جزیره که بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس است، به دلیل مجاورت با اقیانوس هند، وجود منابع نفت و گاز و واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی و تجهیزات فرا ساحلی و برخورداری از تسهیلات بندری برای کشتی‌ های بزرگ (در رده پاناماکس) یکی از استراتژیک‌ترین جزایر ایران و خلیج‌فارس است.

از سوی دیگر، ویژگی‌ های طبیعی و تاریخی این جزیره، باعث شده قشم به یکی از مقاصد گردشگری اصلی در ایران تبدیل شود.

۳۰۰ کیلومتر مربع از جزیره قشم، به عنوان منطقه آزاد صنعتی تجاری و بقیه مساحت آن منطقه ویژه اقتصادی منظور شده است.

این منطقه به دلیل قرارگیری در نقطه‌ ای کلیدی از کریدور ترانزیتی شمال‌-‌جنوب، دسترسی به کریدور پروازهای بین‌المللی شرق‌-‌غرب و تسهیلات بندری آن، که به نوعی مکمل بندر شهید رجایی است، نقش پررنگی در تجارت و بازرگانی جهانی دارد.

اهداف و محورهای اصلی فعالیت‌ های این منطقه آزاد تجاری – صنعتی شامل توسعه و گسترش صنعت ترانزیت و حمل و نقل، گسترش تجارت و خدمات تجاری، صنایع انرژی‌ بر، صنایع بیوتکنولوژیک و منابع دریایی، صنایع گردشگری، شیلات و صید صنعتی، خدمات پشتیبان نفت و پارک‌ های انرژی است.

منبع: ایرنا

اجتماعی و فرهنگی