پاک کردن صورت مسئله یا حل ریشه‌ای؟
افزایش سخت‌گیری‌ها نسبت به مهاجران افغان، اعتراض فعالان اقتصادی و افغان‌های متولد ایران را به دنبال داشته است. کارشناسان معتقدند برخوردهای افراطی، مشکل را حل نمی‌کند و نیازمند مدیریت دقیق و برنامه‌ریزی شده برای نیروی کار مهاجر هستیم
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: حضور افغان‌ها در کشور و تعداد بی‌شمار آن‌ها همواره موضوع مهمی در جامعه بوده است. اخیراً سخت‌گیری‌ها نسبت به مهاجران افغان افزایش یافته که این موضوع اعتراض بسیاری از فعالان اقتصادی، به‌ویژه در صنعت ساختمان‌سازی، و همچنین افغان‌هایی را که در ایران به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند و عملاً ایرانی محسوب می‌شوند، به دنبال داشته است. نکته مهم در خصوص حضور یا اخراج افغان‌ها، برخوردهای افراطی نسبت به این مسئله است. درست است که حضور آن‌ها از برخی جنبه‌های اجتماعی و امنیتی مشکل‌ساز بوده، اما نمی‌توان از نقش اثربخش افغان‌ها در برخی مشاغل چشم‌پوشی کرد. بر این اساس، گفت‌وگویی با فرشید ایلاتی، کارشناس اقتصادی، انجام داده‌ایم.
اخراج بی برنامه افغان‌ها، پاک کردن صورت مسئله است!
موضوع مهاجرت و نیروی کار خارجی تنها مربوط به کشور ما نیست. در بسیاری از کشورهای جهان، نیروی کار مهاجر وجود دارد. این جریان رفت‌و‌برگشت نیروی کار و سرمایه، بسته به مزیت‌هایی که هر کشور دارد، شکل می‌گیرد. برای مثال، سرمایه به کشورهایی مانند چین منتقل می‌شود، زیرا نیروی کار در آنجا ارزان‌تر است و سرمایه‌گذار در آن کشور سرمایه‌گذاری می‌کند. یا اگر شرایط کشور مبدأ فراهم باشد، نیروی کار همان‌جا استخدام می‌شود و فعالیت خود را انجام می‌دهد.
این پدیده در سراسر جهان وجود دارد و مختص کشور ما نیست. اما نکته مهم این است که آن کشورها برای مدیریت این موضوع سازوکارهای مشخصی دارند. چیزی که در حال حاضر در کشور ما مشکل‌ساز شده، نحوه حضور و مدیریت این نیروهاست؛ یعنی سیستم ساماندهی ما ایراد دارد.
در برهه‌ای، این موضوع از حالت عادی خارج شد. به‌خاطر جنگ‌های متعددی که در افغانستان رخ داد، از جنگ شوروی گرفته تا جنگ آمریکا و اخیراً حضور مجدد طالبان، جمعیت عمدتاً شیعه افغانستانی دوباره به ایران مهاجرت کردند.
متأسفانه این مهاجرت بدون حساب‌وکتاب، برنامه و غیر اصولی صورت گرفت. اکنون ما با چالشی مواجه هستیم و به‌جای تحلیل دقیق مسئله و سنجش جوانب مختلف آن، صرفاً تلاش می‌کنیم کل موضوع را پاک کنیم؛ مثلاً بگوییم همه باید اخراج شوند، حتی کسانی که در ایران متولد شده‌اند!
نه مدلی که ما بدون برنامه مهاجر پذیرفتیم درست بود، و نه مدلی که اکنون می‌خواهیم همه را اخراج کنیم. این برخوردها تبعاتی جدی دارد؛ چه از نظر اجتماعی و چه از نظر اقتصادی.
واقعیت‌های پنهان نیروی کار افغانستانی
امروزه بخش قابل توجهی از بازار کار کشور در اختیار نیروی کار افغانستانی است؛ چه در ساخت‌وساز، پروژه‌های عمرانی، خدمات شهری مانند نظافت و فضای سبز، و حتی در کشاورزی، دامداری، گاوداری، مرغداری و کارگاه‌های مختلف. این حضور محدود به یک صنعت خاص نیست؛ بلکه در صنایع گوناگون گسترده‌تر از گذشته فعال هستند.
اما مشکل این است که این حضور بی‌برنامه بوده است. ما حتی نمی‌دانیم دقیقاً چه کسی کجاست، کجا کار می‌کند، با چه کسانی همکاری دارد و کجا زندگی می‌کند. این وضعیت اصلاً قابل دفاع نیست. حتی از منظر اقتصادی هم این وضعیت آشفته توجیهی ندارد.
کشورهایی که نیروی کار مهاجر دارند، به شدت نظارت می‌کنند. این کشورها فقط به دنبال نیروی ارزان نیستند؛ بلکه اثرات اجتماعی حضور این نیروها را نیز مدیریت می‌کنند. برای مثال، آن مهاجر می‌داند که اگر تخلفی کند، دیپورت خواهد شد؛ بنابراین قانون را رعایت می‌کند. اما در کشور ما حتی آمار دقیقی وجود ندارد! اگر بپرسید چند نفر نیروی کار افغانستانی در ایران هستند، عدد دقیقی وجود ندارد و فقط حدس و گمان مطرح است.
برای کشوری مانند ما که با تهدیدهای امنیتی و مشکلات متعدد مواجه است، این بی‌نظمی اصلاً قابل قبول نیست. این که نه حساب‌وکتاب داریم، نه آدرس مشخص و نه نظارت کافی، خودش یک چالش بزرگ است.
در پایان، من نمی‌گویم که مهاجر یا ایرانی بودن ملاک است، بلکه لازم است با دید واقع‌بینانه و برنامه‌ریزی شده به این موضوع پرداخته شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلان
لینک کوتاه :