زنگ خطر برای فارس: همه دشت‌ها ممنوعه و منابع آبی در مرز فروپاشی
تمام دشت‌های استان فارس در وضعیت بحرانی منابع آبی قرار گرفته‌اند.
جهان صنعت نیوز، سیاوش بهروز، مدیر دفتر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای فارس، در جلسه بررسی وضعیت آب استان اعلام کرد که جهان در آستانه یک بحران آبی فراگیر قرار دارد. بر اساس مطالعات جهانی، تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۷۵ درصد جمعیت کره زمین درگیر کمبود آب خواهند شد. وی افزود: «در حال حاضر نیز بیش از ۱.۸ میلیارد نفر با کمبود شدید آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند.»
ایران؛ پایین‌تر از مرز جهانی کم‌آبی
بهروز با اشاره به استاندارد جهانی بانک جهانی که تأمین ۱۱۰۰ مترمکعب آب در سال برای هر نفر را معیار امنیت آبی می‌داند، خاطرنشان کرد: «در بسیاری از مناطق ایران این میزان به کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب کاهش یافته و عملاً وارد مرحله کم‌آبی شده‌ایم.» پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد سرانه منابع آب تجدیدپذیر ایران تا ۱۴۰۰ به حدود ۸۰۰ مترمکعب کاهش یافته است.
طی ۳۶ سال گذشته، میانگین بارندگی سالانه در فارس حدود ۳۰۰ میلی‌متر بوده است، اما در بیش از ۲۱ سال از این مدت، بارش کمتر از حد متوسط بوده و گاهی حتی به زیر ۲۰۰ میلی‌متر رسیده است. داده‌های ایستگاه‌های هیدرومتری نیز کاهش چشمگیر آبدهی رودخانه‌های استان را در ۵ سال گذشته تأیید می‌کند؛ به‌طوری‌که آبدهی در برخی نقاط به کمتر از ۵ مترمکعب بر ثانیه رسیده است.
ذخایر سدها و آب‌های زیرزمینی در سراشیبی نزول
از مهرماه ۱۳۹۰ تاکنون، حجم آب مفید در سدهای فارس روند نزولی داشته و افت تراز آب زیرزمینی در بسیاری از محدوده‌ها بین ۱ تا ۲۰ متر گزارش شده است. در دست‌کم ۷ محدوده آبی، افت تراز بیش از ۱۰ متر بوده است.
مطالعات نشان می‌دهد ۹۵ درصد آب سطحی و بیش از ۹۰ درصد منابع آب زیرزمینی فارس صرف بخش کشاورزی می‌شود. در مقابل، بخش صنعت تنها یک درصد از منابع آب را مصرف می‌کند و بخش شرب نیز تنها ۷.۴ درصد مصرف دارد. این عدم تعادل در تخصیص منابع، فشار شدیدی بر منابع آب زیرزمینی وارد کرده است.
دشت‌های ممنوعه و تالاب‌های در معرض نابودی
در حال حاضر، ۶۱ محدوده ممنوعه و ۳۵ محدوده ممنوعه بحرانی در استان فارس شناسایی شده است. همچنین تالاب‌های بختگان، طشک و کمجان به دلیل کاهش شدید منابع آب به فهرست تالاب‌های در معرض تهدید جهانی (کنوانسیون مونترو) انتقال یافته‌اند.
در مناطقی چون مرودشت، خرامه، فخرآباد، قطروئیه، قره‌بلاغ و لامرد، فرونشست زمین در وضعیت بسیار نگران‌کننده‌ای قرار دارد. بهروز این پدیده را «آخرین ایستگاه حیات زمین» خواند و هشدار داد که در بسیاری از دیگر مناطق فارس نیز پدیده فرونشست با شدت زیاد در حال وقوع است.
راه نجات چیست؟
مدیر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای فارس تأکید کرد که اصلاح رفتار مصرف آب، بازنگری در الگوی کشاورزی، افزایش بهره‌وری منابع و هماهنگی میان همه نهادها، تنها راهکار مقابله با این بحران است. وی هشدار داد که اگر اقدام مؤثری صورت نگیرد، پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بحران آب در فارس بسیار شدیدتر خواهد شد.
محیط زیستلینک کوتاه :