قولنامه ها جای سند را گرفتند؛ پشت‌پرده بازار مسکن غیررسمی
نیمی از خانه‌های کشور سند رسمی ندارند و بازار آپارتمان‌های قولنامه‌ای در تهران با قیمت پایین‌تر از متوسط، همچنان فعال است.
جهان صنعت نیوز، بازار مسکن ایران با یک پدیده گسترده و نگران‌کننده مواجه است: نیمی از خانه‌ها سند رسمی ندارند. بر اساس گفته‌های محمدمهدی موحدی‌بکنظر، از میان ۲۵ میلیون واحد مسکونی کشور، نزدیک به ۱۲.۵ میلیون واحد خارج از نظام رسمی ثبت اسناد هستند. این یعنی میلیون‌ها خانه تنها با قولنامه‌های دستی یا قراردادهای بنگاهی جابه‌جا شده‌اند.
چرا هنوز خانه‌های قولنامه‌ای خریدار دارند؟
در برخی مناطق تهران مانند شمیران‌نو، منطقه ۱۸ و منطقه ۱۹، سهم بالایی از املاک، قولنامه‌ای است. سه دلیل اصلی برای این استقبال ذکر شده:
- محدودیت بودجه خریداران؛
- رواج عرفی معاملات غیررسمی در این محله‌ها؛
- اعتماد اجتماعی میان ساکنان محلی
این عوامل باعث شده‌اند تا خرید خانه حتی بدون سند رسمی، هرچند با خطرات حقوقی جدی برای خریداران همچنان ادامه داشته باشد.
پایین‌تر از قیمت بازار
بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت این آپارتمان‌ها معمولاً ۱۰ تا ۳۰ درصد کمتر از واحدهای مشابه دارای سند رسمی در همان منطقه است. این تخفیف قیمتی، انگیزه‌ای مضاعف برای خریدارانی است که بودجه محدودی دارند و ریسک معامله بدون سند را می‌پذیرند.
در محله‌هایی مانند شمیران‌نو، بخشی از این خانه‌ها اوقافی هستند؛ یعنی ملک متعلق به موقوفه‌ای خاص است و فروش آن بدون طی فرآیندهای رسمی، مشکلات حقوقی به همراه دارد. همین مسئله، گاهی مانع صدور سند رسمی برای این املاک می‌شود.
نبود سند رسمی و پراکندگی اطلاعات باعث شده دولت نتواند بازار مسکن را به‌درستی رصد کند. اجرای سیاست‌هایی مانند مالیات بر خانه‌های خالی، شناسایی مالکیت‌های پرتعداد یا حتی توزیع یارانه مسکن، عملاً برای نیمی از بازار بی‌اثر است.
گرچه برنامه‌هایی برای راه‌اندازی سامانه یکپارچه ثبت املاک بین وزارت راه و سازمان امور مالیاتی در جریان است، اما تا زمان تحقق آن، بخش بزرگی از بازار مسکن کشور در منطقه خاکستری باقی می‌ماند.
منبع اکوایران
مسکنلینک کوتاه :