ایران در مسیر انقراض ؛ ۳۱ میلیون نفر تا سال ۲۱۰۰

جهان صنعت نیوز، در شرایطی که بسیاری از توجه‌ها به بحران‌های اقتصادی و محیط‌زیستی معطوف شده، کارشناسان جمعیتی هشدار می‌دهند که تهدیدی به مراتب عمیق‌تر و خاموش‌تر در حال شکل‌گیری است: فروپاشی جمعیت ایران.

مرضیه وحید دستجردی، وزیر اسبق بهداشت و دبیر ستاد ملی جمعیت کشور، در بیست‌ویکمین کنگره بین‌المللی انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران، ضمن هشدار نسبت به کاهش چشمگیر نرخ باروری در کشور، از رسیدن جمعیت ایران به عددی نگران‌کننده در سال‌های پایانی قرن خبر داد. او گفت: «براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت، اگر روند کنونی ادامه یابد، جمعیت ایران تا سال ۲۱۰۰ تنها ۳۱ میلیون نفر خواهد بود.»

ایران در مسیر سقوط جمعیتی

در حال حاضر جمعیت ایران حدود ۸۶ میلیون نفر است. اما برای حفظ این سطح جمعیت، نرخ باروری کلی (TFR) باید حداقل ۲.۱ باشد. این در حالی‌ است که نرخ کنونی کشور ۱.۵ است—یعنی به‌طور میانگین هر زن در سن باروری کمتر از دو فرزند به دنیا می‌آورد. به گفته دستجردی، این وضعیت نه‌تنها ادامه‌دار است، بلکه نزدیک به ۲۵ سال است که در مسیر نزول حرکت می‌کند و اکنون در پایین‌ترین سطح تاریخی خود قرار دارد.

جهانی در حال پیر شدن؛ آینده‌ای آفریقایی؟

این بحران تنها مختص ایران نیست. دو سوم کشورهای جهان از جمله بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، با کاهش نرخ زاد و ولد مواجه‌اند و جمعیت آن‌ها به‌زودی وارد روند منفی خواهد شد. به‌گفته دستجردی، تنها منطقه‌ای که هنوز نرخ باروری بالا دارد، آفریقای جنوب صحراست با میانگین ۴.۳ فرزند برای هر زن. پیش‌بینی می‌شود تا ۲۵ سال آینده، یک‌سوم جمعیت جهان آفریقایی باشند—درحالی‌که اکنون این رقم تنها یک‌هفتم است.

مقایسه تلخ با همسایگان

آمارهای بین‌المللی تصویر نگران‌کننده‌ای از آینده جمعیتی ایران ارائه می‌دهند. به گفته وحید دستجردی، در سال ۲۱۰۰ جمعیت پاکستان به ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون نفر خواهد رسید و عراق و عربستان هرکدام بالای ۳۰۰ میلیون نفر خواهند بود، درحالی‌که ایران با تنها ۳۱ میلیون نفر، در مقایسه با همسایگان خود بسیار کوچک‌تر خواهد شد. این افت جمعیتی، به تعبیر او، به معنای «ذوب‌شدن جمعیت» کشور است.

سالمندی، تهدید بزرگ اقتصادی و اجتماعی

افزایش جمعیت سالمند از تبعات مستقیم کاهش نرخ باروری است. براساس آمار، در سال ۱۴۰۲ سالمندان ۱۲.۱ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دادند و این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۱۲.۵ درصد رسیده است. پیش‌بینی می‌شود در ۲۵ سال آینده، این نسبت به بیش از ۲۶ درصد برسد و ایران به سالمندترین کشور منطقه تبدیل شود.

این تغییر جمعیتی پیامدهای سنگینی در پی خواهد داشت: کاهش شدید نیروی کار جوان، افت رشد اقتصادی، افزایش بار هزینه‌های درمانی و اجتماعی و فشار مضاعف بر سیستم‌های تأمین اجتماعی که از پس مخارج سالمندان برنخواهند آمد.

بحران جمعیت؛ سر یخی که تنها نوک آن پیداست

دستجردی تأکید کرد که با وجود بحران‌هایی همچون کمبود آب یا مشکلات اقتصادی، بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی ایران بحران جمعیت است. وی گفت: «سر کوه یخ بیرون زده، اما اگر تا سال ۱۴۲۵ که پنجره جمعیتی کشور بسته می‌شود اقدامی اساسی نکنیم، فرصت را برای همیشه از دست خواهیم داد.»

او همچنین با اشاره به هزینه‌های هنگفت سالانه در حوزه فرزندآوری و سیاست‌های جمعیتی، خواستار هدفمند شدن این بودجه‌ها بر اساس اولویت‌ها شد و بر نقش کلیدی متخصصان زنان در فرهنگ‌سازی و تغییر نگرش جامعه نسبت به فرزندآوری تأکید کرد.

اجتماعی و فرهنگی