جنگ ایران و اسرائیل چه تأثیری بر اقتصاد جهانی دارد؟

جهان صنعت نیوز – تداوم درگیری میان ایران و اسرائیل نگرانی‌های جهانی را از گسترش تنش به مسیرهای حیاتی انرژی مانند تنگه هرمز افزایش داده و قیمت نفت را تا ۷۴.۶۰ دلار در هر بشکه بالا برده است. این وضعیت، علاوه بر تهدید به جهش تورمی در سطح جهانی، فشارهایی بر بازارهای مالی، صنعت هوانوردی و مسیرهای تجاری ایجاد کرده است. شاخص‌های بورس در آمریکا، اروپا و خاورمیانه افت داشته‌اند، در حالی‌که طلا و سهام شرکت‌های نظامی و نفتی رشد کرده‌اند. لغو پروازها و بسته‌شدن حریم‌های هوایی در منطقه نیز نشان می‌دهد که صنعت گردشگری و حمل‌ونقل هوایی در کوتاه‌مدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. با وجود این، سرمایه‌گذاران همچنان امیدوارند که درگیری از یک جنگ تمام‌عیار فراتر نرود.

اقتصاد جهانی در حالت هشدار

در حالی که اسرائیل و ایران برای چهارمین روز پیاپی تبادل آتش سنگین را ادامه می‌دهند، نگرانی‌ها از گسترش این درگیری به یکی از مهم‌ترین مناطق نفت و گاز جهان رو به افزایش است. بازارهای سهام در ابتدا در پی حمله غافلگیرکننده اسرائیل در روز جمعه نوسان شدیدی را تجربه کردند اما سپس تا حدی به ثبات رسیدند.
با افزایش تنش و نزدیک شدن آن به جنگی تمام‌عیار، بازارهای مالی و صنعت هوانوردی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. تحلیلگران نگران قیمت نفت هستند و سرمایه‌گذاران به دارایی‌های امن مانند طلا روی آورده‌اند.

وضعیت قیمت نفت چگونه است؟

قیمت نفت خام برنت، شاخص جهانی نفت، صبح دوشنبه به ۷۴.۶۰ دلار در هر بشکه رسید—تقریباً ۷ درصد افزایش نسبت به روز پنجشنبه، پیش از آغاز حمله اسرائیل.
بخش زیادی از نفت و گاز جهان از مسیرهای دریایی خاورمیانه، از جمله تنگه هرمز عبور می‌کند. این تنگه باریک، ایران را از کشورهای خلیج فارس جدا می‌کند و دریای عرب را به اقیانوس هند متصل می‌سازد.
تنگه هرمز مسیر عبور یک‌سوم از نفت حمل‌شده با کشتی در جهان است—حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز. عرض باریک آن (۳۳ کیلومتر) و مسیرهای کشتیرانی باریک‌تر درون آن، این گذرگاه را در برابر حملات بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد.
درگیری اسرائیل و ایران پرسش دیرینه‌ای را زنده کرده است: آیا تهران تنگه هرمز را خواهد بست؟
بر اساس تحلیل گلدمن ساکس، در بدترین سناریو که شامل محاصره تنگه هرمز باشد، قیمت نفت می‌تواند از مرز ۱۰۰ دلار عبور کند.با این حال، حتی در جریان جنگ ایران و عراق که هر دو کشور کشتی‌های تجاری را هدف قرار دادند، تنگه هرمز هیچ‌گاه کاملاً بسته نشد. ضمن آنکه انسداد تنگه می‌تواند صادرات خود ایران به‌ویژه به چین را نیز متوقف کرده و درآمد حیاتی کشور را قطع کند.

تأثیر بر نرخ تورم جهانی

افزایش قیمت نفت باعث بالا رفتن هزینه تولید می‌شود که در نهایت به مصرف‌کنندگان منتقل می‌گردد، به‌ویژه برای کالاهای پرمصرف انرژی مانند مواد غذایی، پوشاک و مواد شیمیایی. کشورهای واردکننده نفت در صورت تداوم درگیری ممکن است با افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی مواجه شوند.
تحلیلگران هشدار داده‌اند که بانک‌های مرکزی در کنترل قیمت‌ها با محدودیت بیشتری روبرو خواهند شد. بانک‌های مرکزی گروه G7 اکنون در حال کاهش نرخ بهره هستند و از احتمال شوک قیمتی در انرژی نگران خواهند بود.
بانک انگلستان نرخ بهره پایه خود را به ۴.۲۵ درصد کاهش داده، در حالی که بانک مرکزی آمریکا به دلیل تعرفه‌های وضع‌شده توسط ترامپ، فعلاً از کاهش نرخ بهره خودداری کرده است.

واکنش بازارهای جهانی چگونه بوده است؟

وال‌استریت تحت فشار قرار گرفته است. روز جمعه، شاخص‌های S&P 500 و نزدک به ترتیب ۱.۱ و ۱.۳ درصد افت داشتند. در خاورمیانه، شاخص EGX 30 مصر روز یکشنبه ۷.۷ درصد کاهش یافت و شاخص Tel Aviv 35 اسرائیل ۱.۵ درصد افت کرد.
بازارهای اروپا نیز تحت تأثیر قرار گرفتند: شاخص DAX آلمان و CAC 40 فرانسه در پایان هفته بیش از ۱.۱ درصد کاهش یافتند و شاخص FTSE 100 بریتانیا نیز ۰.۵ درصد افت کرد.
با این حال، برخی از شرکت‌های بریتانیایی رشد کردند. شرکت دفاعی BAE Systems روز جمعه نزدیک به ۳ درصد افزایش داشت. در آمریکا نیز قیمت سهام تأمین‌کنندگان نظامی مانند لاکهید مارتین، نورثروپ گرومن و RTX رشد کردند.
شرکت‌های نفتی مانند BP و شل نیز ارزش سهام‌شان افزایش یافت: BP تقریباً ۲ درصد و شل کمی بیش از ۱ درصد رشد کرد. قیمت طلا نیز حدود ۱ درصد افزایش یافت و به ۳۴۲۶ دلار در هر اونس رسید—نزدیک به رکورد ۳۵۰۰ دلاری ماه آوریل.

با این حال، روز دوشنبه سرمایه‌گذاران بخشی از مواضع محافظه‌کارانه خود را کاهش دادند و قیمت نفت و طلا اندکی افت کرد و شاخص‌های سهام رشد داشتند.
به نظر می‌رسد بازارها انتظار دارند درگیری محدود باقی بماند. نکته مهم این است که ایران هنوز به هیچ‌یک از نیروهای آمریکایی در منطقه حمله نکرده است.

تأثیر بر صنعت هوانوردی و بسته شدن حریم هوایی

چندین شرکت هواپیمایی پروازهای خود را در خاورمیانه لغو یا تعلیق کرده‌اند و برخی کشورها نیز حریم هوایی خود را بسته‌اند:
شرکت امارات، بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی خاورمیانه، اعلام کرد که پروازهای خود به/از عراق، اردن، لبنان و ایران را تا ۳۰ ژوئن تعلیق کرده است.
هواپیمایی الاتحاد تمام پروازهای میان ابوظبی و تل‌آویو را تا روز یکشنبه لغو کرده و برخی مسیرها را تغییر داده است.
قطر ایرویز نیز پروازهای خود به ایران، عراق و سوریه را موقتاً لغو کرده و از مسافران خواسته وضعیت پرواز خود را بررسی کنند.
روز جمعه نیز عراق حریم هوایی خود را بست و تمام پروازها در فرودگاه‌هایش را متوقف کرد. شرق عراق یکی از پررفت‌وآمدترین کریدورهای هوایی جهان است و ده‌ها پرواز در هر لحظه از آن عبور می‌کنند، به‌ویژه در مسیرهای میان آسیا و اروپا.
سازمان هواپیمایی اردن نیز اعلام کرده که به‌صورت موقت حریم هوایی خود را به دلیل پیش بینی از خطرات احتمالی ناشی از تشدید درگیری» بسته است.
در این شرایط ممکن است گردشگری خاورمیانه در کوتاه‌مدت مختل شود، اما احتمالاً این اختلال بیش از یک ماه طول نخواهد کشید و گردشگری به‌سرعت بهبود خواهد یافت.

اخبار برگزیدهسیاسی