سه پیشنهاد فوری برای مهار بحران در بازار سرمایه

هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: در شرایط بحرانی و بروز شوک‌های اقتصادی مانند شرایطی که امروزه بر ایران تحمیل شده است، چه راهکارهایی برای کنترل بازار سرمایه- چه بازار اوراق بدهی و چه بازار سهام- وجود دارد؟ این سوال را با علیرضا توکلی کاشی، کارشناس اقتصادی مطرح کردیم. ۳ پیشنهاد ایشان برای بازگرداندن آرامش و ثبات به این بازارها را با هم می‌خوانیم. 

پیشنهاد اول؛ باز نگه داشتن بازار

امروزه بازار سرمایه به نسبت بیست سال پیش بسیار گسترده‌تر و متنوع‌تر شده است. اگر تا پیش از این بازار سرمایه شامل بازار سهام بود، امروزه شامل صندوق‌های طلا، صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های اهرمی می‌شود. علاوه بر این بازار بدهی بسیار بزرگی وجود دارد که اوراق دولتی و بخش خصوصی در آن مبادله می‌شود. بخش مهمی از این بازار، بازار بدهی و صندوق‌های ثابت است که ابزار پرداخت هستند. بسیاری از افراد و فعالین اقتصادی مانند تجار و بازرگانان و حتی خانم‌های خانه‌دار بخش قابل توجهی از دارایی‌های خود را در قالب صندوق‌های ثابت نگهداری می‌کنند. حتی بسیاری از شرکت‌ها دستمزد کارکنان خود را از محل پس‌اندازهای ماهیانه خود در این صندوق‌ها پرداخت می‌کنند. بنابراین، صندوق‌های ثابت تبدیل به یکی از ابزارهای مهم پرداخت شده‌، و حجم معاملاتشان عدد بزرگی شده است. به اعتقاد من این بخش از بازار نباید تعطیل و یا محدود شود. در ۲ روز گذشته که تعطیلات به پایان رسیده است، این صندوق‌ها شاهد معاملات زیاد و خروج پول بوده‌اند. تنها در روز گذشته ۶۰ هزار میلیارد تومان پول از این صندوق‌ها خارج شده است. اگر در روزهای آینده بازار باز بماند، شرایط به حالت عادی بازگشته و ورود و خروج همزمان خواهیم داشت؛ چه در صندوق‌های ثابت و چه در اوراق بدهی. زمانی‌که افراد بخواهند پول خود را از صندوق خارج کنند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید دارایی‌ها را بفروشند؛ وقتی دارایی‌ها قفل هستند، بهتر است اوراق بدهی دولتی باز باشند تا راه برای انجام معاملات باز باشد.

پیشنهاد دوم؛ ورود بانک مرکزی برای ایجاد تعادل در بازار

الان بهترین زمان برای ورود بانک مرکزی به بازار بدهی است. صندوق‌ها به پول نیاز دارند و عرضه اوراق افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل نرخ‌ها به بالای ۳۸ درصد رسیده است که بسیار غیر طبیعی است. در تمامی کشورهای جهان زمانی که بحران و شوک اقتصادی به وجود می‌آید، بانک مرکزی به‌طور موقت وارد بازار شده و آرامش را به بازارها بازمی‌گرداند.
در حال حاضر سرمایه صندوق‌های دارایی ثابت به بیش از ۱۰۰۰ همت می‌رسد؛ بانک مرکزی می‌تواند با رقمی بین ۳۰ تا ۸۰ هزار میلیارد تومان وارد بازار شده، اوراق دولتی را خریده و یا به‌طور مستقیم در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کند و در نهایت کنترل بازار را به دست بگیرد. به محض ورود بانک مرکزی و تزریق آرامش به بازار، طی چند روز تعادل به بازار باز خواهد گشت.

پیشنهاد سوم؛ تامین نیاز روزانه صندوق‌ها

طی روزهای گذشته شاهد حملات گسترده سایبری به تعدادی از بانک‌های کشور بودیم، که سیستم پرداخت این بانک‌ها هنوز به حالت عادی برنگشته است. پیشنهاد من در چنین شرایطی این است که این بانک‌ها جلساتی را به صورت روزانه با این صندوق‌ها برگزار کرده و بسته به نیاز روزانه صندوق‌ها که بین ۱ میلیارد تومان تا ۵۰۰ میلیارد تومان است، پاسخ دهند. به‌طور کلی حدود ۱۵۰ صندوق در کشور وجود دارند که تمامی آن‌ها مرتبط با یک بانک خاص نیستند. شاید حدود یک سوم آن‌ها نیازمند پول از بانک‌های فوق باشند.
در صورت عملی شدن این ۳ پیشنهاد، آرامش و ثبات به بازارها تزریق خواهد شد.

شرایط متفاوت بازار سهام در بحران

در مورد صندوق‌های سهام و اهرمی شرایط متفاوت است. این بازارها به دلیل اینکه در دسته سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت قرار می‌گیرند، می‌توانند همچنان بسته باقی بمانند؛ چرا که سهامداران به این صندوق‌ها نگاه کوتاه‌مدت ندارند. در بحران‌های جهانی شاهد این بودیم که بورس‌ در کشورهای مختلف برای هفته‌های متوالی بسته ماند. در حقیقت توقف معاملات بازار سهام در شرایط بحرانی امری کاملا طبیعی و پذیرفته‌شده است، اما بازار بدهی و صندوق‌های ثابت باید با قوت و بدون تعطیلی به کار خود ادامه دهند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان