ایران می‌تواند هواپیما بسازد؟

جهان صنعت| امروز صنعت هواپیمایی کشور با مشکلاتی بسیاری رو به رو است، اما قطعا کلید رفع مشکلات این حوزه، تولید هواپیما در داخل کشور نخواهد بود، زیرا تجربه گواه بر این است که نباید با جان مردم دست به سیاست گذاری های شعارگونه زد.

طرح مسئله ساخت هواپیما در داخل کشور موضوع تازه و جدیدی نبوده و همواره از سوی مسئولان و متولیان صنعت هواپیمایی و دولتمردان مطرح شده است، حال برخی تنها فکر ساخت قطعات هواپیما را در سر دارند و برخی دیگر نیز دغدغه های بزرگ تر و کلان تری را در سر می پرورانند.

ایده ساخت هواپیما در دهه های اخیر به ویژه بعد از آغاز تحریم های آمریکا علیه صنعت هواپیمایی کشور رنگ و بوی جدی به خود گرفت، البته با انجام توافق هسته ای و باز شدن مسیر تعاملات اقتصادی با شرکت های بزرگ اروپایی و آمریکایی، اولویت های دولت در حوزه نوسازی ایرلاین ها تغییر کرد.

در دولت یازدهم و دوازدهم رویکرد و استراتژی اصلی بر خرید هواپیما قرار گرفت و در این میان قرارداد حدود ۲۰۰ هواپیما از شرکت هایی مانند بوئینگ، ایرباس و ای.تی.آر منعقد شد و در نهایت به علت بروز مشکلات تحریمی تنها ۱۱ هواپیما وارد کشور شد.

حال اعمال مجدد تحریم ها از آبان ماه سال جاری عملا راه را برای نوسازی ناوگان هواپیمایی به عنوان یکی از بحران های ایرلاین ها مسدود کرد، بحرانی که در سال های اخیر و با فرسوده شدن هواپیماها بیشتر پدیدار شده است.

بر اساس گزارش های واصله، میانگین عمر هواپیماهای کشور حدود ۲۲ سال است، البته با وارد شدن هواپیماهای برجامی مقداری میانگین سنی هواپیماها کاهش پیدا کرد اما هنوز این حوزه در مرحله بحرانی قرار دارد.حال در شرایط کنونی و با اعمال تحریم ها، دو راه برای اصلاح ساختار صنعت هواپیمایی کشور وجود دارد، خرید هواپیماهای دست دوم یا حرکت به سمت تولید داخلی هواپیما!

در شرایط کنونی به نظر می رسد که خرید هواپیمای کارکرده اولویت اصلی وزارت راه و شهرسازی است به طوری که طبق گفته مسئولان سازمان هواپیمایی مذاکراتی برای خرید این هواپیماها صورت گرفته است.اما گویا مسئولان و دستگاه های مربوطه استراتژی دوم را نیز در سر دارند، به طوری که وزارت راه و شهرسازی از انعقاد قراردادهای تحقیقاتی و عملیاتی برای ساخت قطعات و تجهیزات هواپیما با شرکت های داخلی خبر داده است؛ البته در مرحله دوم مسئله ساخت هواپیماهای داخلی نیز مطرح شده است.

با توجه به شرایط کنونی عرصه بین الملل و ظرفیت های داخلی، این موضوع در اذهان متبادر می شود که آیا ساخت هواپیما در داخل کشور امکان پذیر است؛ موضوعی که برخی مسئولان و متخصصان با تردید به آن نگاه می کنند و برخی نیز آن را عملیاتی می دانند.

در این رابطه، شادمهر کاظم زاده رئیس کمیته حمل و نقل کمیسیون عمران مجلس گفت: به طور حتم باید از توان و تخصص داخلی برای ارتقا جایگاه کشور و بهبود وضعیت در تمام بخش ها استفاده کرد و در این میان صنعت هواپیمایی نیز مستثنی نیست و می توان زمینه را برای بومی سازی محصولات و تجهیزات فراهم کرد.

نماینده مردم دهلران، آبدانان و دره شهر در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: قطعا با اعمال تحریم ها، فرصت برای جوانان و نخبگان جهت بومی سازی محصولات فراهم شده، از این رو نمی توان تحریم ها را تنها تهدید دانست بلکه این مسئله فرصتی است تا ما از توان مهندسان و متخصصان خود بهره ببریم.

یکی از مسائل مهم و اساسی در بومی سازی محصولات خارجی این است که آیا اصلا تولید یک محصول پیشرفته و هایتک مانند هواپیما در داخل کشور مقرون به صرفه است، زیرا نمی توان تنها ملاک بومی سازی و تولید داخلی را برای این مسئله در نظر گرفت.

طبق تحقیقات صورت گرفته در سال های گذشته، ساخت هواپیمای داخلی در قالب نمونه دو یا سه برابر و در صورت تولید انبوه به میزان هزینه برای خرید هواپیماهای خارجی باید سرمایه و هزینه در نظر گرفت، بنابر این با توجه به مسائلی مانند واردات مواد اولیه یا تأمین برخی تجهیزات، تولید هواپیمای داخلی مقرون به صرف نخواهد بود.

البته من قبول ندارم که تمام محصولات و تجهیزات را در داخل کشور تولید کنیم، بلکه صرفه و مزیت اقتصادی باید در این رابطه مورد توجه قرار گیرد و حتی از تخصص متخصصان خارجی نیز باید استفاده شود

در همین رابطه کاظم زاده تأکید دارد که البته من قبول ندارم که تمام محصولات و تجهیزات هواپیما را در داخل کشور تولید کنیم، بلکه صرفه و مزیت اقتصادی باید در این رابطه مورد توجه قرار گیرد و حتی از تخصص متخصصان خارجی نیز باید استفاده شود.

 به بهانه حمایت از تولید داخل با جان مردم بازی نکنیم!

ایده تولید هواپیما در داخل کشور در حالی از سوی مسئولان وزارت راه و شهرسازی و متولیان دیگر مطرح می شود، که کشور در دهه های اخیر تجربه ناموفقی در تولید هواپیما داشته است که نمونه روشن آن تولید هواپیمای ایران ۱۴۰ با همکاری کشور اوکراین است.

هواپیمای ایران ۱۴۰، مدل تولید ایران هواپیمای اوکراینی آنتونوف ۱۴۰ بود، که توسط شرکت هسا مونتاژ و تولید شد؛ این هواپیما قادر به حمل ۵۲ مسافر بود، طبق گفته مسئولان در کل حدود ۷ فروند از این هواپیما ساخت شد که در کمال تعجب حدود ۴ فروند از آن سقوط کرد.

در آخرین حادثه سقوط هواپیما به سال ۹۳ بر می گردد که هواپیمای ایران ۱۴۰ به مقصد شهر طبس، از فرودگاه مهرآباد پرواز کرد اما دقایقی بعد بر فراز شهرک آزادی دچار سانحه شد.

بروز حادثه برای هواپیمای ایران ۱۴۰ در ایران در حال رخ داد، که پیش از بروز این حوادث، مسئولان وقت وزارت راه و شهرسازی در مصاحبه های خود اعلام می کردند که این نوع هواپیما حتی از نمونه هایی مانند فوکر نیز بهتر است، اما بعد از بروز این مسائل، همان افراد اعلام کردند که پرواز ایران ۱۴۰ باید متوقف شود و حتی مرکز پژوهش های مجلس در سال ۹۴ اعلام کرد که نمی توان بدون در نظر گرفتن امور تخصصی و کارشناسی دست به تولید هواپیما زد و ” سیاستگذاری برای توسعه صنعت هوایی ایران باید واقع‌بینانه و به دور از ایده‌آل‌گرایی باشد”.

نکته قابل توجه این است که در تولید هواپیمای ایران ۱۴۰، بخش قابل توجهی از تجهیزات از خارج از کشور وارد شده و در داخل این قطعات مونتاژ می شد، اما استراتژی امروز مسئولان فراتر از آن رویکرد هم رفته است، به طوری که اعلام کرده اند که برای تولید هواپیمای جدید داخلی، واردات تجهیزات متوقف شده و تنها قطعات در داخل کشور تولید می شود که این مسئله نگرانی ها را درباره آینده هواپیماهای تولید داخل بیشتر کرده است.

رئیس کمیته حمل و نقل کمیسیون عمران مجلس درباره رویکرد جدید وزارت راه و شهرسازی برای توقف واردات تجهیزات هواپیما نیز گفت: امروز صنعت هواپیمایی کشور با مشکلاتی در حوزه تجهیزات و قطعات رو به رو است، حال نمی توان به یکباره واردات تجهیزات از خارج از کشور را قطع کنیم و تنها محصولات داخلی را استفاده کنیم، از این رو باید از تجهیزات داخلی با اولویت استفاده کنیم، اما نباید به ظرفیت های خارجی نیز بی توجه باشیم.

پیشنهاد ویژهصنعت و معدنمسکن