آتش‌بس ایران و اسرائیل دوام می‌آورد؟
آتش‌بس میان ایران و اسرائیل با وجود تبلیغات ترامپ، در بستری از بی‌اعتمادی تاریخی و توازن شکننده منطقه‌ای، بیش از آنکه آغاز صلحی پایدار باشد، نشانه‌ای از تعلیق موقت تنش است.
جهان صنعت نیوز – اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، گرچه به‌عنوان موفقیتی دیپلماتیک مطرح شده، اما داده‌های تاریخی و تحولات میدانی از احتمال دوام‌ناپذیری آن حکایت دارد. آمار شکست بالای آتش‌بس‌ها در خاورمیانه، عدم وجود فرآیند سیاسی برای حل ریشه‌های درگیری، نبود نظارت خارجی معتبر و نشانه‌های اولیه از نقض توافق، همگی اعتبار این صلح را زیر سوال می‌برند.
آتش‌بس پس از بمباران؛ تغییر مسیر یا تعلیق تنش؟
در پی ۱۲ روز درگیری میان ایران و اسرائیل و حملاتی گسترده که با مشارکت مستقیم ارتش آمریکا نیز همراه بود، دونالد ترامپ در روز سه‌شنبه ۳ تیر «آتش‌بس کامل» خبر داد و آن را نقطه پایانی برای دشمنی دیرینه دو کشور خواند. اما این توافق، بیش از آنکه نشانه‌ای از صلح پایدار باشد، جلوه‌ای از تعلیق موقت تنش‌هایی است که ریشه‌ای عمیق و تاریخی دارند.
بررسی داده‌های «پروژه آتش‌بس» نشان می‌دهد از ۲۲۰۳ توافق ثبت‌شده بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۲۰، تنها نیمی دوام آورده‌اند. در خاورمیانه، شرایط وخیم‌تر است: از ۳۶۰ آتش‌بس مشخص، بیش از نیمی شکست خورده‌اند. سابقه ایران در این زمینه بسیار محدود است و تنها شامل یک توافق شکست‌خورده در سوریه می‌شود، در حالی که اسرائیل در ۷۷ آتش‌بس نقش داشته که هیچ‌کدام به صلحی پایدار نینجامیده‌اند.
سه پایه لرزان برای یک صلح شکننده
مطالعات نشان می‌دهد سه عامل در دوام آتش‌بس‌ها حیاتی‌اند:
نخست، وجود فرآیند سیاسی برای حل ریشه‌های درگیری. در مورد ایران، بازگشت به گفت‌وگوهای هسته‌ای شرطی ضروری به‌نظر می‌رسد، اما نشانه‌ای از اراده سیاسی تازه در این مسیر دیده نمی‌شود.
دوم، نظارت خارجی و راستی‌آزمایی معتبر. در حالی که آمریکا و قطر در میانجی‌گری آتش‌بس نقش داشته‌اند، هیچ مکانیسم نظارتی مشخصی اعلام نشده است.
سوم، دوره حساس ابتدایی توافق. تجربه‌ها نشان داده‌اند اگر در ۱۰۰ روز اول، تلفات پایین باشد، احتمال دوام آتش‌بس افزایش می‌یابد. اما تنها چند ساعت پس از اعلام توافق، تبادل آتش ادامه یافت و تلفات جدیدی به‌بار آورد.
آتش‌بس یا آتش زیر خاکستر؟
آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، گرچه از منظر ترامپ یک پیروزی سیاسی محسوب می‌شود، اما در بستر تاریخی، منطقه‌ای و نهادی موجود، شانس چندانی برای پایداری ندارد. بدون ایجاد مسیر سیاسی پایدار، نظارت شفاف و بازتعریف اهداف راهبردی، این توافق بیش از آنکه نشانه صلح باشد، آتش زیر خاکستر بحرانی عمیق‌تر خواهد بود.
منبع اکونومیست
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :