آغاز فروپاشی جمعیتی؛ اقتصاد را چه کسی نجات خواهد داد؟

جهان صنعت نیوز – جهان صنعن نیوز – برای دهه‌ها، هشدار درباره پیری جمعیت در کشورهای ثروتمند فقط یک دغدغه آینده‌نگرانه تلقی می‌شد، اما داده‌های جدید نشان می‌دهند که بحران جمعیتی نه در آینده دور، بلکه همین حالا در حال وقوع است. برخلاف پیش‌بینی سازمان ملل که کاهش جمعیت جهانی را از سال ۲۰۸۴ آغاز شده می‌دانست، پژوهشگران برجسته هشدار می‌دهند که این سقوط ممکن است از سال ۲۰۵۵ یا حتی زودتر آغاز شود.

نرخ باروری جهانی، پایین‌تر از حد تصور

تحقیقات جدیدی که توسط خسوس فرناندس-ویایرده، اقتصاددان دانشگاه پنسیلوانیا، ارائه شده‌اند نشان می‌دهند که نرخ تولد در بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط مانند کلمبیا و شیلی به سطوحی بی‌سابقه رسیده‌اند؛ پایین‌تر از حتی کشورهای صنعتی مانند ژاپن. برای مثال، کلمبیا در سال ۲۰۲۴ تنها ۴۴۵ هزار تولد ثبت کرده، در حالی‌که سازمان ملل پیش‌بینی کرده بود این رقم بیش از ۷۰۰ هزار باشد.

سازمان ملل همچنان بر این باور است که نرخ باروری در بلندمدت یا تثبیت خواهد شد یا به تدریج افزایش می‌یابد. برای مثال، با وجود کاهش مداوم نرخ تولد در تایلند طی ۷۲ سال گذشته، این نهاد پیش‌بینی کرده که نرخ باروری آن کشور در آینده افزایش خواهد یافت. اما داده‌های واقعی، مانند نرخ تولد ۰.۹۸ در سال گذشته، خلاف این را نشان می‌دهند. کشورهای دیگری چون لهستان، استونی، کوبا، مصر و سری‌لانکا نیز با کاهش فراتر از حد انتظار نرخ تولد مواجه‌اند.

شکست فرضیه «بازگشت باروری»

پیش‌بینی‌های سازمان ملل بر اساس الگوهایی تاریخی است که در آن‌ها نرخ باروری پس از سقوط، به طور موقت بهبود یافته است—مانند استرالیا و بلاروس. اما شواهد کنونی نشان می‌دهند که حتی کشورهایی با سابقه احیای نرخ تولد نیز امروز به کمترین مقادیر تاریخی خود رسیده‌اند. به عنوان نمونه، بلاروس اکنون با نرخ باروری ۱.۱، از بحران دهه ۹۰ میلادی نیز عبور کرده است.

نمونه کلاسیک برای فهم بحران جمعیتی، ژاپن است. کشوری که در دهه ۹۰ حدود ۱۸ درصد تولید ناخالص جهانی را در اختیار داشت، اکنون تنها ۴ درصد آن را داراست. کاهش نیروی کار، پیر شدن جامعه و کاهش باروری میانگین، ضربات سنگینی به اقتصاد آن کشور وارد کرده است. اکنون با نرخ‌هایی پایین‌تر از ژاپن، آینده کشورهایی چون کلمبیا و شیلی نیز در خطر جدی قرار دارد.

سازمان ملل در مدل‌سازی خود سقف پایین نرخ باروری را ۰.۵ فرزند در نظر گرفته که ممکن است دیگر واقع‌گرایانه نباشد. برای نمونه، منطقه ماکائو اکنون به نرخ باروری ۰.۵۸ رسیده است و در سال ۲۰۲۵ شاهد افت ۱۳ درصدی در تولدها بوده. همه این شواهد گویای این‌اند که مدل‌های قدیمی باید بازنویسی شوند و جهان باید خود را برای آینده‌ای با جمعیتی کمتر، مسن‌تر و اقتصادی ضعیف‌تر آماده کند—مگر اینکه اقداماتی بنیادین در سیاست‌گذاری جمعیتی صورت گیرد.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان