اختلاف طبقاتی از نوع اینترنتی

سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: در جلسه‌ای که عصر سه‌شنبه با حضور سران قوا در شورای عالی فضای مجازی برگزار شد، آیین‌نامه اجرایی کمیته تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای دیجیتال به تصویب رسید.
این کمیته با هدف تسهیل در فعالیت‌های اقتصادی دیجیتال و رفع موانع کسب‌وکارهای نوآور در فضای مجازی ایجاد شده است. طبق گزارش‌های منتشرشده، تصمیم به تأسیس این کمیته در بهمن ۱۴۰۳ اتخاذ شد و روز سه‌شنبه ۲۲ تیر ۱۴۰۴ آیین‌نامه اجرایی آن به تصویب نهایی رسید. امیر سیاح، سرپرست معاونت اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی، در همایش «اینترنت و آینده ایران» که روز سه‌شنبه برگزار شد، یکی از نخستین اقدامات این کمیته را «باز کردن IP برخی کسب‌وکارها» اعلام کرد. همین گزاره، خود شروعی برای نگرانی‌ها و گمانه‌زنی‌های بیشتری است. آیا این امر، زمینه‌ساز محدودیت‌های بیشتر درحوزه استفاده از اینترنت برای شهروندان خواهد بود؟

گنجشک را رنگ کردن و بجای قناری فروختن، مصداق بارز اینترنت طبقاتی

اختلاف طبقاتی در دنیای امروز ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده است. در گذشته، این اختلاف تنها به تفاوت‌های اجتماعی و مالی افراد محدود می‌شد، اما اکنون شاهد گسترش آن در بسیاری از حوزه‌ها هستیم. یکی از جدیدترین نمونه‌ها، موضوعی است که تحت عنوان «اینترنت طبقاتی» مطرح می‌شود. اینترنت طبقاتی، یا به تعبیر مسئولین «اینترنت آزادتر»، در حقیقت شبیه به رنگ کردن گنجشک و فروختن آن به جای قناری است. چه نامی بر آن بگذارید، حقیقت امر تغییر نمی‌کند.
در تصمیمات اتخاذشده در شورای عالی فضای مجازی که با حضور سران قوا برگزار شده است، تضاد آشکاری با شعارها و وعده‌های رئیس‌جمهور، آقای مسعود پزشکیان، وجود دارد. ایشان در توییتی اعلام کرد که: «دسترسی به اطلاعات آزاد حق همه مردم است، نه یک طبقه خاص و دولت موظف است اینترنت آزاد، باکیفیت و فراگیر فراهم کند.»

 اما آنچه واضح است، عموم مردم هنوز با اینترنتی محدود و دچار فیلترینگ گسترده به دنیای مجازی دسترسی دارند.

رانتی به نام فیلترشکن

در ایران، بازار سوءاستفاده و رانت‌های مختلف همواره پررونق بوده است. یکی از این بازارها، بازار فیلترشکن‌هاست. تقریباً همه شهروندان ایرانی، چه شاغل باشند و چه نه، چه پیر باشند و چه جوان، هر ماه مبلغی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان صرف خرید فیلترشکن می‌کنند. اما مشکل فقط اینجا نیست؛ فیلترشکن به خودی خود یک معضل بزرگ است و تبعات زیادی از جمله تهدیدهای امنیتی به همراه دارد. در فیلم‌های خارجی، معمولاً وقتی خلافکاری بخواهد رد خود را پنهان کند، از فیلترشکن استفاده می‌کند. حالا تصور کنید در کشوری که همه شهروندان آن برای عبور از محدودیت‌ها، فیلترشکن نصب کرده‌اند و با IP کشوری دیگر وارد اینترنت می‌شوند! علت این امر چیست؟ محدود کردن دسترسی به اینترنت، که خود باعث سوءاستفاده‌های بیشتر می‌شود. پیش‌تر، رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، گفته بود که «ادامه فیلترینگ در واقع همراهی با دشمنان است.» اکنون مسئولین به این نتیجه رسیده‌اند که فیلترینگ چه تبعاتی را برای جامعه به‌همراه دارد و برای جبران آن، به روش‌های دیگری روی آورده‌اند که نه تنها راه حل نیست بلکه از چاله درآمدن و در چاه افتادن افتادن است.

اینترنت طبقاتی مانعی بزرگ برای کسب‌وکارها

فرض کنیم در دنیای امروز که بیشتر امور بر مبنای تکنولوژی و اینترنت است، و با وجود فیلترینگ و محدودیت‌های گسترده، عده زیادی از مردم از طریق اینستاگرام کسب درآمد کرده و امرار معاش می‌کنند، به فروشگاه‌های آنلاین (آنلاین‌شاپ‌ها) اینترنت آزاد اختصاص داده شود. در این شرایط، پرسش این است: چه کسی قرار است از این فروشگاه‌ها خرید کند؟
از سوی دیگر، چگونه می‌توان به ایجاد شکاف بین اقشار مختلف جامعه تن داد؟ مردم همه از یک جنس هستند و نمی‌توان با ایجاد شکاف‌های جدید، اختلافات را تشدید کرده و تبعیض را گسترش داد. اینترنت آزاد حداقل حقی است که هر شهروند باید از آن بهره‌مند شود، حقی که حالا به هر نحوی از شهروندان دریغ شده است.

کاربران در مورد اینترنت طبقاتی چه می‌گویند؟

پیرو فیلتر کردن اپلیکیشن‌های کاربردی که علاوه بر جنبه سرگرمی، برای بسیاری از شهروندان منبع درآمد به شمار می‌آید، مسئولین خودشان با استفاده از اینترنت بی‌طبقه یا به تعبیر خودشان «اینترنت آزاد»، به این سایت‌ها دسترسی پیدا می‌کنند و نظرات و اخبار مختلفی را به اشتراک می‌گذارند. در این میان، تعدادی از نظرات کاربران مختلف در مورد اینترنت طبقاتی را می‌خوانیم:
یکی از کاربران می‌گوید: «در حالی که فیلترینگ به ما تحمیل شد، حالا برای اینترنت طبقاتی یا آزاد باید درخواست داد!»
کاربر دیگری می‌گوید: «بدترین روزهای جنگ برای من، زمانی نبود که تهران زیر بمباران بود. آن موقع بود که اینترنت قطع بود و احساس خفگی می‌کردم.»

در نهایت، تصویب آیین‌نامه‌های اخیر برای تسهیل فعالیت کسب‌ وکارهای دیجیتال، در حالی که شاید برای برخی مزایایی داشته باشد، اما در عمل موجب ایجاد تبعیض بیشتر و تقسیم‌بندی ناعادلانه اینترنت بین اقشار مختلف جامعه می‌شود. وعده‌های مسئولین در خصوص دسترسی آزاد به اینترنت و حذف فیلترینگ با واقعیت موجود که محدودیت‌های بیشتری را برای مردم ایجاد می‌کند، در تضاد است. علاوه بر این، وجود بازار پررونق فیلترشکن‌ها نشان‌دهنده مشکلات عمیق‌تری است که نتیجه سیاست‌های محدودکننده اینترنت است. چنین اقداماتی نه تنها مانع از رشد و پیشرفت کسب‌وکارهای دیجیتال می‌شود، بلکه موجب تشدید شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی نیز می‌گردد. در نهایت، اینترنت آزاد و بدون تبعیض باید یک حق اساسی برای تمامی شهروندان باشد و هیچ‌گونه تمایز یا محدودیتی نباید در دسترسی به آن وجود داشته باشد.

اخبار برگزیدهدانش و فناوری