مکانیسم ماشه چگونه کار می‌کند؟ | نهم شهریور، خط پایان دیپلماسی؟
مکانیزم ماشه ابزاری حقوقی در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ است که در صورت عدم پایبندی ایران به تعهدات برجام، امکان بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل را بدون رأی‌گیری مجدد در شورای امنیت فراهم می‌کند.
جهان صنعت نیوز، مکانیزم ماشه که به نام رسمی «سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها» شناخته می‌شود، در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد گنجانده شده است. این سازوکار به اعضای برجام اجازه می‌دهد در صورت ادعای نقض تعهدات از سوی ایران، روند بازگشت تحریم‌های لغوشده را بدون نیاز به اجماع شورای امنیت آغاز کنند.
به‌دلیل شباهت این مکانیزم با عملکرد ماشه اسلحه، که با فشاری کوچک یک واکنش شدید را فعال می‌کند، به این سازوکار «ماشه» گفته می‌شود. فعال‌سازی آن، عملاً پرونده برجام را می‌بندد و احتمال بازگشت به دیپلماسی را کاهش می‌دهد.
روند فعال‌سازی مکانیزم ماشه
فعال‌سازی این مکانیزم در چند مرحله انجام می‌شود:
۱- ارجاع شکایت به کمیسیون مشترک برجام: یکی از اعضای برجام، نقض تعهدات را مطرح می‌کند.
2- ارجاع به وزرای خارجه یا هیئت داوری: در صورت حل‌نشدن موضوع طی ۱۵ روز، اختلاف به سطح سیاسی بالاتر برده می‌شود.
3- ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل: در مرحله نهایی، موضوع به شورای امنیت می‌رود.
4- شمارش معکوس ۳۰ روزه: اگر در این مدت شورای امنیت قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها تصویب نکند، تحریم‌ها به‌صورت خودکار بازمی‌گردند. این بازگشت، غیرقابل وتو است و نیازی به رأی‌گیری ندارد.
اعضای اصلی برجام شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین هستند. با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، بحث‌های حقوقی درباره صلاحیت واشنگتن برای فعال‌سازی این مکانیسم ادامه دارد، اما کشورهای اروپایی همچنان این ابزار را در اختیار دارند.
براساس گزارش «اکسیوس»، آمریکا و تروئیکای اروپایی ضرب‌الاجل نهم شهریور را برای دستیابی به توافق جدید تعیین کرده‌اند. در صورت عدم توافق، آن‌ها تهدید به فعال‌سازی مکانیزم ماشه کرده‌اند.
براساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، این سازوکار تا اکتبر ۲۰۲۵ (مهرماه ۱۴۰۴) معتبر است و پس از آن، اجرای خودکار تحریم‌ها از چارچوب قانونی خارج می‌شود.
لینک کوتاه :