جمعه، روز سرنوشت توافق هسته‌ای در استانبول؟
خبرگزاری رویترز فاش کرد تروئیکای اروپا در آستانه فعال‌سازی مکانیسم ماشه، قصد دارد در نشست جمعه با ایران در استانبول، پیشنهاد تعویق ۶ ماهه این اقدام را در ازای تعهدات مشخص تهران درباره همکاری با آژانس و برنامه هسته‌ای ارائه دهد.
جهان صنعت نیوز، خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی به نقل از دیپلمات‌های آگاه اعلام کرد که سه کشور اروپایی عضو برجام — فرانسه، آلمان و انگلیس — قصد دارند روز جمعه برای نخستین‌بار پس از حملات نظامی آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، با مقامات ایرانی دیدار مستقیم داشته باشند. این نشست قرار است در استانبول و در سطح دیپلمات‌های ارشد برگزار شود.
هدف اصلی این نشست، سنجش میزان آمادگی ایران برای پذیرش مصالحه و جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه است؛ مکانیزمی که در صورت فعال‌سازی، تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را بازمی‌گرداند.
فشار زمان و تهدید تحریم‌های جهانی
بر اساس مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که توافق برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرده بود، کشورهای عضو توافق می‌توانند در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، مکانیسم ماشه را فعال کنند. اکنون که به تاریخ ۱۸ اکتبر، موعد پایان برخی مفاد مهم توافق نزدیک می‌شویم، سه کشور اروپایی تلاش دارند اهرم فشار خود را حفظ کرده و از پایان رسمی برجام بدون جایگزین جلوگیری کنند.
رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داده که اروپایی‌ها قصد دارند به ایران پیشنهاد دهند مهلت فعال‌سازی این مکانیسم برای شش ماه دیگر تمدید شود، مشروط بر آنکه ایران در سه زمینه مهم تعهداتی ارائه دهد:
۱. پذیرش ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا
2. همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
3. شفاف‌سازی درباره سرنوشت حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا
در همین حال، کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در اظهاراتی صریح اعلام کرده که فعال‌سازی مکانیسم ماشه با پاسخ قاطع تهران مواجه خواهد شد. او ضمن هشدار نسبت به این اقدام، گفته است گزینه خروج ایران از معاهده NPT روی میز قرار دارد.
غریب‌آبادی تأکید کرده که ایران هیچ اعتمادی به آمریکا ندارد و برای ورود به هرگونه مذاکره، شروط مشخصی از جمله عدم استفاده از مذاکرات به‌عنوان پوششی برای اقدامات نظامی و شناسایی حقوق ایران در چارچوب معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را الزامی می‌داند.
وی همچنین تأیید کرد که در هفته‌های آینده تیم فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران سفر خواهد کرد، اما این تیم اجازه بازدید از تأسیسات هسته‌ای را نخواهد داشت.
تلاش اروپا برای حفظ دیپلماسی
«یوهان وادفول» وزیر خارجه آلمان نیز در اظهاراتی جداگانه گفته است: «ما مصمم هستیم که تمام تلاش خود را برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک به‌کار بگیریم.» اما او نیز مانند دیگر مقامات اروپایی تأکید کرده که زمان در حال اتمام است و در صورت عدم توافق، اروپا ناچار به فعال‌سازی مکانیسم ماشه خواهد بود.
از سوی دیگر، یک مقام آمریکایی نیز به رویترز گفته که واشنگتن با تروئیکای اروپایی در زمینه این سناریو هماهنگ است؛ اگرچه فعلاً هیچ نشانه‌ای از ازسرگیری مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا دیده نمی‌شود.
رقابت زمانی با روسیه در شورای امنیت
طبق گزارش رویترز، با توجه به اینکه روسیه از ماه اکتبر ریاست دوره‌ای شورای امنیت را بر عهده خواهد گرفت، کشورهای اروپایی قصد دارند تا پیش از آن، یعنی حداکثر تا پایان ماه اوت، در صورت بی‌نتیجه ماندن مذاکرات، مکانیسم ماشه را فعال کنند. چراکه در صورت ریاست روسیه، احتمال کارشکنی در روند تصویب این تصمیم افزایش خواهد یافت.
در مجموع، نشست جمعه در استانبول را می‌توان نقطه عطفی در مسیر پرتنش دیپلماسی هسته‌ای دانست؛ جایی که اروپا تلاش می‌کند آخرین شانس‌ها برای حفظ توافق را بیازماید و ایران نیز در موضعی مقاوم، اما مشروط، اعلام کرده آماده گفت‌وگو در چارچوب منافع و حقوق خود است.
سیاسیلینک کوتاه :