اختلاف ایران و اروپا بر سر چیست؟ ؛ دو مانع بزرگ در مسیر توافق هسته‌ای
مذاکرات هسته‌ای اخیر ایران و تروئیکای اروپایی در استانبول اگرچه بدون پیشرفت ملموس پایان یافت، اما حاکی از ادامه مسیر دیپلماتیک با وجود اختلافات جدی بر سر مکانیسم ماشه و حق غنی‌سازی است.
جهان صنعت نیوز، مذاکرات هسته‌ای میان ایران و سه کشور اروپایی (تروئیکای اروپا) روز جمعه در استانبول برگزار شد؛ نشستی که اگرچه فاقد نتیجه‌ای ملموس بود، اما به‌نظر می‌رسد راه گفت‌وگو را همچنان باز نگه داشته است. با این حال، اختلافات عمیق میان طرفین، به‌ویژه در موضوعات کلیدی مانند مکانیسم ماشه و حق غنی‌سازی ایران، دستیابی به توافق نهایی را به مسیری سخت و پیچیده تبدیل کرده است.
دو دستور کار متفاوت در یک میز مذاکره
بر اساس گزارش‌ها، طرف اروپایی در این نشست خواستار توقف کامل غنی‌سازی ایران شده، در حالی‌که تهران با تاکید بر حق ادامه غنی‌سازی و لغو تحریم‌ها پای میز مذاکره آمده است. لحن دیپلمات‌های ایرانی در پایان جلسه نشان می‌دهد که مذاکره برنده یا بازنده مشخصی نداشته، اما گفت‌وگوها ادامه خواهد یافت.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه، در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که ادامه گفت‌وگوها مورد توافق دو طرف قرار گرفته است. مجید تخت‌روانچی نیز تأکید کرد که اروپا نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. از سوی دیگر، خبرنگار «وال‌استریت‌ژورنال» مدعی شده که تغییری جزئی در موضع ایران نسبت به تمدید اسنپ‌بک دیده می‌شود؛ تغییری که احتمال توافق موقت را تقویت می‌کند.
وزیر خارجه آلمان اعلام کرده که سه کشور اروپایی ممکن است با شرایطی خاص، زمان فعال‌سازی مکانیسم ماشه را به تعویق بیندازند. در مقابل، منابع نزدیک به دولت ایران این پیشنهاد را ترفندی برای فرسایشی کردن مذاکرات دانسته و از ارائه طرح جایگزین ایران در نشست استانبول خبر داده‌اند.
با وجود درگیری‌های اخیر و جنگ ۱۲ روزه، مقامات ایرانی از جمله وزیر خارجه، تأکید کرده‌اند که دیپلماسی همچنان فعال است. رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان نیز در نشستی با مقامات ارشد، استمرار دیپلماسی در زمان بحران را نشانه هماهنگی «میدان و سیاست» توصیف کرده است.
چرا رسیدن به توافق دشوار شده است؟
بزرگ‌ترین مانع در مسیر مذاکرات، اختلاف بنیادین بر سر مکانیسم ماشه و نحوه استفاده یا تعلیق آن است. از نظر ایران، اروپا به دلیل عملکرد ضعیف خود پس از خروج آمریکا از برجام، صلاحیت استفاده از اسنپ‌بک را ندارد. اما تروئیکای اروپایی نظر دیگری دارد و سعی دارد با ارائه یک قطع‌نامه جدید در شورای امنیت، تعویق زمانی برای فعال‌سازی تحریم‌ها ایجاد کند؛ پیشنهادی که تهران آن را رد کرده است.
از سوی دیگر، اروپایی‌ها نیز در حال سخت‌گیرانه‌تر شدن مواضع خود درباره غنی‌سازی در خاک ایران هستند؛ خواسته‌ای که برای تهران خط قرمز محسوب می‌شود.
گزینه توافق موقت؛ راه‌حلی موقت برای بن‌بست دائمی؟
در شرایطی که هیچ‌یک از طرفین حاضر به عقب‌نشینی جدی از مواضع خود نیستند، تنها سناریوی ممکن، توافقی موقت است که بدون پاسخ کامل به مطالبات طرفین، تنش‌ها را در کوتاه‌مدت کاهش دهد. با این حال، چنین توافقی نمی‌تواند خواسته‌های کلیدی هیچ‌یک را کاملاً تأمین کند و صرفاً راهکاری برای مدیریت بحران دیپلماتیک در لحظه خواهد بود.
سیاسیلینک کوتاه :