خاموشی‌های برق، کابوس سلامت و اقتصاد صنعت لبنیات
قطعی برق در شهرک‌های صنعتی، صنعت لبنیات کشور را با خسارتی ماهانه حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان مواجه کرده است. این قطعی‌ها نه‌تنها باعث فساد شیر و فرآورده‌های لبنی می‌شود، بلکه دستمزد نیروی انسانی بدون کارکرد و از دست رفتن فرصت‌های بازار را نیز به‌دنبال دارد.
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: ناترازی مزمن میان تولید و مصرف برق، به یکی از چالش‌های جدی مدیریت زیرساخت‌های کشور تبدیل شده است؛ چالشی که در فصول گرم سال با شدت بیشتری بروز می‌کند و دامنه تأثیرات آن تنها به بخش خانگی محدود نمی‌شود، بلکه بیش از همه بخش‌های تولیدی و صنعتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه معمولاً توجه بیشتر به آسیب‌های ناشی از قطع برق در صنایع بزرگ و انرژی‌بر مانند فولاد و سیمان معطوف است، اما واقعیت این است که صنایعی با ماهیت حساس و قابلیت فسادپذیری بالا، نظیر صنایع لبنی، در برابر ناپایداری شبکه برق بسیار آسیب‌پذیرتر هستند.
قطعی برق، موضوعی تکراری که هرگز عادی نمی‌شود و همواره با خسارت همراه است، تنها مختص صنایع سنگین مانند فولاد و سیمان نیست. کارخانه‌هایی مانند صنایع لبنی نیز وجود دارند که قطع برق نه‌تنها عملکرد دستگاه‌ها را مختل می‌کند، بلکه موجب خرابی ماده اولیه یعنی شیر نیز شده و آن را به سرعت فاسد می‌سازد. شیر خام و فرآورده‌های لبنی باید در دمای پایین (عموماً زیر ۴ درجه سانتی‌گراد) نگهداری شوند و قطعی برق باعث از کار افتادن سیستم‌های سرمایشی و فساد سریع محصولات می‌شود.
بر همین اساس، در گفت‌وگویی با محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، به بررسی ابعاد اقتصادی، عملیاتی و کیفی خسارات ناشی از قطعی برق در این صنعت پرداختیم؛ صنعتی که وابستگی حیاتی و غیرقابل چشم‌پوشی به تأمین مستمر برق برای حفظ زنجیره سرد از دامداری تا فروشگاه دارد.
ناترازی برق و قربانیان خاموش آن
محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان صنعت» گفت:
«ما سالانه ۱۰ میلیون تن شیر تولید می‌کنیم که متوسط ارزش خروجی آن در صنعت لبنی، بر پایه‌ی هر کیلوگرم ۶۰ هزار تومان، معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان است. این بدان معناست که صنعت لبنی، ماهانه حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان تولیدات قابل فروش دارد؛ رقمی که بر مبنای قیمت مصرف‌کننده محاسبه شده است.
در هنگام اجرای برنامه‌هایی مانند قطع برق مثلاً همین دو روز در هفته که در شهرک‌های صنعتی اعمال می‌شود حدود ۲۰ درصد از این تولیدات، با احتساب مرجوعی‌ها (که به‌دلیل قطع برق مغازه‌ها در سطح شهر رخ می‌دهد)، تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، بخشی از کالاها مرجوع شده یا دچار آسیب کیفی می‌شوند. در مجموع، برآورد می‌شود که ۲۰ درصد از ارزش همان ۵۰ هزار میلیارد تومان، یعنی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان در ماه، به صنعت لبنی آسیب وارد شود.
این ۲۰ درصد مرجوعی کالا، عمدتاً مربوط به دستمزد نیروی انسانی است؛ چه در کارخانه‌ها و چه در شبکه‌ی توزیع. این نیروها دستمزد خود را دریافت می‌کنند، اما به‌دلیل توقف تولید، کار مؤثری انجام نمی‌دهند.
علاوه بر این، یک‌سری فرصت‌های از دست‌رفته نیز به وجود می‌آید؛ چرا که وقتی دو روز در هفته تولیدی انجام نمی‌شود که منتهی به فروش شود، برخی فرصت‌ها در بازار هدف از دست می‌رود. در مباحث مهندسی، به این وضعیت «فرصت‌های از دست‌رفته» گفته می‌شود.
تا اینجا ما ضررهای وارده را با نگاهی خوش‌بینانه بررسی کرده‌ایم؛ چرا که فرض را بر این گذاشته‌ایم که کارخانه‌ها دارای مخازن کافی برای نگهداری شیر در زمان قطع برق هستند. اما اگر این مخازن کافی نباشند، مسئله جدی‌تر شده و خسارات وارده نیز سنگین‌تر خواهد بود.
بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، ظاهراً قطعی برق به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود؛ زیرا در صورت قطعی بدون اطلاع‌رسانی، خسارات وارده به مواد اولیه می‌تواند بسیار زیاد و جبران‌ناپذیر باشد. همین حالا هم، در برخی کالاها مانند خامه، حتی با وجود برنامه‌ریزی برای قطع برق، احتمال آسیب کیفی وجود دارد.»
در نهایت، خسارات ناشی از قطع برق نه‌تنها به کاهش تولید و افزایش مرجوعی‌ها منجر می‌شود، بلکه فرصت‌های طلایی بازار نیز از دست می‌رود و هزینه‌های نیروی انسانی به صورت غیرمولد تحمیل می‌گردد. این شرایط، ضرورت توجه ویژه و اتخاذ راهکارهای موثر در مدیریت انرژی و ارتقای پایداری شبکه برق را بیش از پیش آشکار می‌سازد. در نهایت، تضمین تأمین برق مستمر و پایدار، نه تنها کلید بقای صنعت لبنی بلکه تضمینی برای حفظ سلامت و کیفیت محصولات غذایی است که به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
اخبار برگزیدهصنعت و معدن
لینک کوتاه :