قطار برنج به طول ۵۰۰ کیلومتر؛ یک میلیون تن برنج گم شد

جهان صنعت نیوز، در روزهای اخیر، ادعایی مبنی بر “گم‌شدن یک میلیون تن برنج” در سال ۱۴۰۱ در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است؛ ادعایی که نه تنها با آمارهای رسمی همخوانی ندارد بلکه از نظر حجم فیزیکی و منطق حمل‌ونقل نیز غیرممکن به‌نظر می‌رسد.

آیا یک میلیون تن برنج می‌تواند ناپدید شود؟

بر اساس محاسبات ارائه‌شده توسط فعالان بخش برنج، یک میلیون تن برنج معادل بارگیری ۴۰ هزار دستگاه تریلی است که اگر به‌صورت پشت سر هم قرار بگیرند، بیش از ۵۰۰ کیلومتر مسیر را اشغال می‌کنند؛ یا معادل بار ۵۰ کشتی بزرگ حمل کالا. به‌عبارتی، چنین حجم عظیمی از برنج را نمی‌توان به‌سادگی پنهان یا احتکار کرد، چه برسد به اینکه “گم” شود.

در سال ۱۴۰۱، به‌دلیل جنگ اوکراین و اختلال در زنجیره تأمین غلات، میزان واردات برنج افزایش چشمگیری یافت تا نگرانی‌ها از کمبود احتمالی کالاهای اساسی کاهش یابد. طبق گزارش‌ها، در آن سال حدود ۱.۸ میلیون تن برنج وارد کشور شد که بخش عمده آن توسط بخش خصوصی و برای بازار آزاد تأمین شده بود.

اختلاف آماری و اشتباه در برنامه‌ریزی

یکی از دلایل سردرگمی در تحلیل‌های اخیر، اختلاف در آمارهای اعلامی توسط وزارت جهاد کشاورزی بوده است. این وزارتخانه در سال گذشته تولید برنج داخلی را حدود ۲.۷ میلیون تن اعلام کرده بود، در حالی‌که طبق ارزیابی‌های به‌روز و با در نظر گرفتن شرایط خشکسالی، تولید واقعی حدود ۱.۶ تا ۱.۸ میلیون تن بوده است. همین انحراف آماری منجر به اشتباه در تصمیم‌گیری‌های کلان و تنظیم بازار شد.

مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، با اشاره به واردات رسمی و نیاز سالانه کشور به حدود ۳.۳ میلیون تن برنج، ادعای مازاد یا گم‌شدن یک میلیون تن را ناشی از تفسیر نادرست آمار واردات دانست. او گفت: واردات سال ۱۴۰۱ در مجموع کمتر از نیاز واقعی بوده و برنج واردشده در سال‌های بعدی برای جبران کسری بازار استفاده شده است.

از سوی دیگر، مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، با اشاره به اینکه فرایند واردات و تخصیص ارز زمان‌بر است، احتمال احتکار یا گم‌شدن چنین حجمی را با منطق تجاری ناسازگار خواند. وی تصریح کرد که افزایش واردات در آن سال، تصمیمی پیشگیرانه برای حفظ ثبات بازار بود که تأثیر آن تا سال ۱۴۰۳ نیز مشهود بوده است.

انبار خانگی یا احتکار؟ روایتی غیرمنطقی

برخی ادعا کرده‌اند که ممکن است بخشی از این حجم در خانه‌ها یا انبارها ذخیره شده باشد. اگرچه محاسباتی مبنی بر ذخیره ۲۰ کیلوگرم برنج توسط ۳۰ میلیون خانوار معادل ۶۰۰ هزار تن ارائه شده، اما تحلیلگران می‌گویند چنین سناریویی به‌تنهایی نمی‌تواند گم‌شدن یک میلیون تن را توجیه کند، زیرا برنج کالایی پرحجم، فاسدشدنی و نیازمند گردش مداوم در بازار است.

کشاورزی