ایران و سقوط پیوسته رشد اقتصادی | بازمانده از قافله خاورمیانه

جهان صنعت نیوز – صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۵ را تنها ۰.۶ درصد برآورد کرده که هرچند نسبت به پیش‌بینی قبلی کمی بهبود یافته، اما نسبت به عملکرد سال‌های ۲۰۲۳ (۵.۰ درصد) و ۲۰۲۴ (۳.۵ درصد) کاهش چشمگیری داشته است. در مقابل، کشورهای خاورمیانه مانند عربستان سعودی با رشد بالاتر از ۳.۵ درصد مسیر بهبودی نسبی را طی می‌کنند و ایران با فاصله‌ای چشم‌گیر از روند احیای منطقه عقب مانده است.

رکود خزنده در اقتصاد ایران

در آخرین گزارش چشم‌انداز اقتصاد جهانی صندوق بین‌المللی پول (IMF) در جولای ۲۰۲۵، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی واقعی ایران در سال ۲۰۲۵ معادل ۰.۶ درصد برآورد شده که نسبت به پیش‌بینی آپریل ۲۰۲۵، ۰.۳ واحد درصد افزایش داشته است. با این حال، این رقم نشان‌دهنده کاهش محسوس رشد اقتصادی نسبت به عملکرد سال‌های پیشین است؛ به‌طوری که رشد اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۳ برابر با ۵.۰ درصد و در سال ۲۰۲۴ معادل ۳.۵ درصد گزارش شده بود.

برای سال ۲۰۲۶، رشد اقتصادی ایران ۱.۱ درصد پیش‌بینی شده است که نسبت به گزارش آپریل بدون تغییر باقی مانده است.

در مجموع اقتصاد ایران در سال‌های پیش‌رو با روندی نزولی در نرخ رشد مواجه است؛ به‌گونه‌ای که رشد قابل‌توجه سال ۲۰۲۳ به تدریج کاهش یافته و در سال ۲۰۲۵ به سطحی نزدیک به رکود رسیده است. هرچند پیش‌بینی برای سال ۲۰۲۶ نشان از احیای محدود دارد، اما همچنان در مقایسه با عملکرد سال‌های قبل، این روند بیانگر کاهش پویایی اقتصادی و کندی حرکت اقتصاد ایران در افق کوتاه‌مدت است.

عملکرد درخشان عربستان در خاورمیانه

در بخش مربوط به منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که رشد اقتصادی این منطقه در سال ۲۰۲۵ به ۳.۴ درصد و در سال ۲۰۲۶ به ۳.۵ درصد برسد. این ارقام بیانگر بهبود نسبی نسبت به رشد ۲.۴ درصدی در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ هستند و نشان‌دهنده خروج تدریجی برخی اقتصادهای این منطقه از رکود یا رکود تورمی‌اند.

به‌طور خاص، رشد اقتصادی عربستان سعودی در سال ۲۰۲۵ به ۳.۶ درصد خواهد رسید و در سال ۲۰۲۶ به ۳.۹ درصد افزایش می‌یابد؛ این تغییرات نسبت به گزارش آپریل به ترتیب ۰.۶ و ۰.۲ واحد درصد اصلاح مثبت داشته‌اند. بازگشت تدریجی تولید نفت، اجرای پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری عمومی و احیای نسبی تقاضای داخلی از جمله عوامل مؤثر در رشد عربستان عنوان شده‌اند.

در سایر کشورهای منطقه، افزایش رشد بسیار محدودتر بوده و عمدتاً تحت تأثیر عوامل داخلی و محدودیت‌های ساختاری باقی مانده است.

در مجموع پیش‌بینی‌های صندوق حاکی از آن است که خاورمیانه در حال بازیابی نسبی رشد اقتصادی است، اما پایداری این روند در گرو ثبات ژئوپلیتیکی، بهبود محیط تجاری و حفظ انضباط در سیاست‌های مالی خواهد بود.

چالش‌های پیش‌روی ایران در مقایسه با مسیر منطقه

در حالی‌که بسیاری از کشورهای خاورمیانه به‌تدریج در حال خروج از رکود یا رکود تورمی هستند، اقتصاد ایران به‌دلیل عوامل داخلی از جمله محدودیت‌های ساختاری، فشارهای تورمی، کاهش سرمایه‌گذاری و نااطمینانی در سیاست‌گذاری، نتوانسته به این موج بهبودی بپیوندد. همچنین در گزارش تأکید شده که ادامه روند احیای اقتصادی در منطقه به عواملی چون ثبات ژئوپلیتیکی، بهبود محیط کسب‌وکار و اجرای سیاست‌های مالی منضبط بستگی دارد؛ عواملی که در مورد ایران همچنان با چالش‌های جدی مواجه‌اند.

اقتصاد کلانپیشنهاد ویژه