فاجعه آب : نصف آب قبل از رسیدن به مزارع از بین می‌رود
بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از آب تخصیصی به بخش کشاورزی در مسیر انتقال، پیش از رسیدن به مزارع به دلیل تبخیر و نشت در کانال‌های روباز از بین می‌رود.
جهان صنعت نیوز، در شرایطی که کشور برای پنجمین سال پیاپی با خشکسالی شدید مواجه است، ضعف‌های زیرساختی و مدیریتی در انتقال و توزیع آب، بحران کم‌آبی را عمیق‌تر کرده و بخشی از منابع حیاتی کشور را پیش از رسیدن به مصرف‌کننده نهایی از بین می‌برد.
بررسی‌های انجام‌شده در شبکه‌های انتقال آب کشاورزی نشان می‌دهد که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد آب تخصیصی در مسیر رسیدن به زمین‌های کشاورزی به دلیل نشت، تبخیر و عدم پوشش مناسب در کانال‌های سنتی از بین می‌رود؛ این عدد در برخی مناطق و فصل‌های گرم سال تا ۵۰ درصد نیز گزارش شده است. نکته مهم آنکه این اتلاف در آمار رسمی مصرف لحاظ نمی‌شود و منجر به شکاف معنادار میان آب تحویلی و اختصاص‌یافته می‌شود.
روش‌های سنتی؛ عامل اصلی تبخیر آب
با وجود اینکه در برخی مناطق کشور طرح‌هایی مانند سیمانی‌سازی یا لوله‌گذاری برای انتقال آب اجرایی شده، اما بخش بزرگی از کانال‌ها همچنان روباز و سنتی هستند. مسئولان استانی نیز نبود اعتبار را علت اصلی اجرا نشدن طرح‌های مؤثر و پایدار اعلام می‌کنند.
کاهش ۴۰ درصدی بارندگی‌ها در سال گذشته و افت شدید ذخایر سدهای کشور، وضعیت منابع آبی را بحرانی کرده است. در این میان، ناکامی در نوسازی شبکه‌های آبیاری، عدم انسداد چاه‌های غیرمجاز، و نبود سیستم‌های هوشمند کنترل مصرف، بحران را دوچندان کرده است.
با وجود تأکید قانون بر تحویل حجمی آب از دهه ۷۰، تا کنون فقط در کمتر از ۳ درصد از نقاط تعیین‌شده این سیاست اجرایی شده است. نصب کنتورهای هوشمند نیز تنها روی ۱۲۰ هزار حلقه از ۴۱۶ هزار چاه کشور انجام شده و بسیاری از این تجهیزات نیز مستهلک شده‌اند.
کشاورزی؛ پرمصرف‌ترین بخش، کم‌بازده‌ترین مدیریت
طبق آمارهای رسمی، حداقل ۶۷ درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و برخی نهادها این رقم را تا ۹۲ درصد اعلام کرده‌اند. اما اختلاف آماری موجود، ناشی از تفاوت در شیوه محاسبه تلفات مسیر و تبخیر است. در هر صورت، سهم عظیمی از این آب پیش از رسیدن به مصرف واقعی از دست می‌رود.
چاه‌های غیرمجاز؛ تهدیدی جدی برای منابع زیرزمینی
در حالی‌که قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو را به انسداد چاه‌های غیرمجاز مکلف کرده، همچنان بیش از ۴۰۰ هزار چاه بدون مجوز در کشور فعال هستند. این چاه‌ها نه‌تنها باعث افت شدید سفره‌های زیرزمینی شده‌اند، بلکه فرونشست زمین را در بسیاری از مناطق کشور تشدید کرده‌اند.
اجرای ناقص الگوی کشت؛ فرصت‌سوزی بزرگ در کشاورزی
با وجود تصویب قانون الگوی کشت، به دلیل نبود ضمانت اجرایی، حمایت مالی و آموزش کافی، این طرح در عمل به نتیجه نرسیده است. نتیجه این ناهماهنگی، هدررفت گسترده منابع آب و کشاورزی غیربازدهی است که حتی به ضرر خود کشاورزان نیز تمام شده است.
چشم‌انداز نگران‌کننده
بدون اقدام فوری برای نصب کنتورهای هوشمند، نوسازی شبکه‌های آب، انسداد چاه‌های غیرمجاز، و اجرای الگوی کشت با حمایت جدی، کشور وارد مرحله‌ای برگشت‌ناپذیر از بحران آبی خواهد شد؛ بحرانی که فراتر از تغییر اقلیم، ناشی از ناکارآمدی مدیریتی است.
محیط زیستلینک کوتاه :